Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.01.1958, Page 17

Um Samuel Beckett
Samuel Beckett er af írsku bergi brotinn,
fæddur í Dyflinni 1906. Árin 1928—30 var
hann lektor í enskri tungu og bókmenntum við
Éccle Normale Supérieure í París, og mun
hann á þeim árum hafa kynnzt landa sínum
James Joyce. 1930—31 dvelst hann á ný í
Dyflinni cg kennir þar frönsku við Trinity
College, og á árunum 1930—1953 koma út
eftir hann nokkur verk á ensku; tvær ljóða-
bækur, ritgerð um franska skáldið Marcel
Proust, smásagnasafn og skáldsögurnar Murphy
(1938) og Watt (1953). Einnig hefur hann
ritað á ensku útvarpsleikritið All That Fall.
Þó er Beckett kunnari af verkum sínum á
öðru máli. Hann sezt að í París árið 1938, og
sjö árum síðar tekur hann að skrifa á frönsku.
1951 koma út eftir hann skáldsögurnar Molloy
og Malone meurt og tveimur árum síðar skáld-
sagan L’Innomable. Leikritið En attendant
Godot (prentað 1952, fyrst leikið í París 1953)
aflaði höfundi sínum skjótlega heimsfrægðar
og hefur nú verið þýtt á fjölmargar þjóð-
tungur og leikið víða um lönd. Síðan hafa
komið frá hendi Becketts Nouvelles et textes
pour rien og leikritið Fin de partie, 1956. Með
því verki birrist þátturinn sem hér fer á eftir,
Acte sans paroles, en frumsýning á báðum
verkunum fór fram á frönsku í London vorið
1957, og var sú sýning síðan tekin upp í París.
Hér skal þess ekki freistað að gera nokkra
grein fyrir skáldsögum Becketts, enda hin óað-
gengilegustu verk og höfundurinn kunnastur
fyrir leikrit sín.
Samuel Beckett hefur verið skipað í flokk
með hinum svonefndu absurdistum ásamt höf-
undum eins og rúmenanum Ionescu og rúss-
DAGSKRÁ
anum Adamov, en báðir rita þeir á frönsku
eins og Beckett. Höfundar þessir eru um marga
hluti ólíkir, en öllum er þeim sameiginlegt að
þeir leita nýrra leiða til dramatískrar tjáning-
ar, svo ólíkra allri raunsærri hefð að fjar-
stæðukennt hefur þótt. Þar af nafngiftin —
théatre absurde. Enginn má þó skilja þetta
svo að þessir höfundar hafi stokkið alskapaðir
úr höfði Seifs; að sjálfsögðu hafa einnig þeir
tekið við arfleifð fyrirrennara sinna, verk
þeirra eru stig í þróun evrópskrar leikritunar.
Beckett er orðfár höfundur, honum er ljóst
hve orðið nær skammt til skilnings manna í
milli. Engu að síður er hann nauðbeygður til
að sjá sig í orðum, persónurnar í verkum
hans eiga vissulega samstöðu en þær leita í
örvæntingu að orðum er megni að tengja þær
innbyrðis, skapa gagnkvæman skilning; lesand-
inn — áhorfandinn skynjar jafnvel að hin
sama örvænting knýr Beckett til að skrifa.
En orðin sem hann velur vega þeim mun
þyngra á metunum. Orðlist Becketts er af-
stæð; samtölin í leikritum hans eru ólík því
sem maður á að venjast í dramatískri bygg-
ingu leikrita, hann beitir táknmyndum og lík-
ingum sem minna á nútímaljóðið. Þar við
bætist að leikrit Becketts eru ekki rík að ytri
atburðum, og dramatísk átök í eiginlegri
merkingu eru þar fá. Eigi að síður eru þau
gædd stígandi sem fá önnur; með einföldum
en sterkum aðferðum tekst honum að grípa
áhorfandann og halda hug hans föstum tök-
um.
Höfuðpersónur í En attendant Godot (Beð-
ið eftir Godot) eru tveir flækingar, Vladimir
og Estragon, Didi og Gogo. Þeir bíða eftir
Godot, en af honum sézt hvorki haus né sporð-
15