Félagsbréf - 01.01.1956, Blaðsíða 20

18
FÉLAGSBRÉF
við nafn Lenins: „Við gönguin með Stalin eins og með Lenin, tölum
við Stalin eins og við Lenin, liann þekkir allar okkar smæstu liugar-
hræringar, allt sitt líf er hann að hugsa um okkur“ -—- þannig er að
orði komizt í einu hinna dásamlegu rússnesku þjóðkvæða .. . öllu
voru starfi og allri vorri baráttu stjórnar mesti maður nútímans .. .
Jósep Vissarimovitsj Stalin. Hinn vinnandi lýður lands vors og alls
lieimsins á eina sameiginlega hugsun, eina ósk, sem kemur frá djúpi
lijartans: Að vor mikli, elskaði Stalin megi lifa og starfa í mörg ár“.
Nú heitir þetta persónudýrkun. Manndýrkun hefur alltaf verið einn
af skuggum kommúnismans, og hvað skulu þeir dýrka, sem ekkert
viðurkenna æðra en manninn? En að dýrka manninn er í rauninni að
spotta manneskjuna, og það kemur alltaf fram, dylst aldrei til lengdar,
manndýrkun er ævinlega annað borð mannfyrirlitningar, þó að það
birtist ekki að jafnaði eins bert eins og í ummælum manndýrkandans
Nietsches um drottinmennin, lýðurinn er ekki annað en mykja til þess
að fita þau, að öðru leyti má djöfullinn og statistikin hafa lýðinn.
Trúin á manninn var slagorð margra á síðustu öld og fram eftir
þessari — það er ekki marxisminn, sem mótaði það slagorð, en bæði
hann og hinn borgaralegi húmanismi, svo og nazisminn, liafa í reynd
fært sönnur á það, hve trúin á manninn ein sér er lialdgóð, ef hún er
slitin af lífsrót sinni, kristinni guðstrú. Hin átakanlega saga þessárar
aldar verður einna átakanlegust, þegar þess er gætt, ■ að öldin hófst
undir merkjum liinnar mestu manneðlisbjartsýni, sein sögur fara af:
Maðurinn er góður, það eru aðstæðurnar, sem eru vondar, þær þurfa
að breytast, ekki maðurinn. Maðurinn er sjálfum sér nógur, hann þarfn-
ast engrar æðri hjálpar eða leiðsagnar, ef liann fær að fylgja eðli sínu,
er öllu borgið.
En af hverju koma misfellurnar, livemig stendur á, að mannfélag
góðra manna hefur alltaf verið meira og minna vont? Það lilýtur að
vera af því, að einhverjir eru vondir. Útkoman verður löngum sú, að
það sé einhver tiltekinn liluti mannfólksins, sem er góður, þ. e. a. s.
manneskjan með sjálfri sér. Að skoðun nazista var það hið aríska kyn,
sér í lagi þýzkt. Að skoðun kommúnista er það öreigastéttin, eða hinn
stéttvísi kjarni hennar, byltingarforustan. En saga beggja þessara lireyf-
inga sýnir, að tortryggnin og mannhatrið fylgir manneðlisrómantíkinni
og manntrúnni, eins og uppþemba og iðraverkir fylgja óliollu æti.
Innri saga þessara flokka liefur verið allra stríð gegn öllum, enginn
virðist öðrum tryggur né hugsjóninni trúr, öllum virðist allt það ætl-
anda, sem verst verður fundið í mannlegu eðli og fari.