Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Side 92

170
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Þessi von er ekki runnin upp úr neinu dulýðgisviðhoríi. Ekki er
hún heldur reist á þeirri trú, sem oft er ranglega eignuð marxistum:
að óhjákvæmileg orsakaröð muni sjálfkrafa leiða til sigurs. Vonin
er byggð á reynslu, — þeirri reynslu, er fengizt hefur í aldalangri
baráttu, sem oft lauk með stundarósigri, en varð þó æ sigursælli.
Marx veitti mönnum nýjan skilning á samhengi þjóðfélagsaflanna.
Og hann hefur orðið til þess, að þeim hefur lærzt að vinna með
þessum öflum, en ekki á móti þeim, og þeir hafa eignazt örugga von
um, að með samstarfi muni þeim takast að komast yfir það hættu-
lega umskiptatímabil, sem liggur á milli auðvaldsskipulags og
sósíalisma.
Heimspeki verkalýðsstéttarinnar
Það er og megineinkenni marxismans, að hann er heimspeki
þess hluta þjóðfélagsþegnanna, sem einn getur hafið og fram-
kvæmt þær breytingar, er nú hafa eitthvert verulegt fyrirheit og
einhvern sköpunarmátt í sér fólginn. Marxisminn er heimspeki
verkalýðsstéttarinnar. Það var verkalýðsstéttin, sem aflaði honum
fylgis í upphafi, og í verkalýðshreyfinguna sótti hann frjóöfl og
næringu. Ahrif hans í heiminum hafa aukizt, samhliða því sem
hin skipulagða verkalýðsstétt hefur eflzt. Marx og Engels sáu upp-
haf þessarar framvindu í þróun stóriðjunnar, sem í fyrstu studdist
við vélaaflið, en síðan við vísindin. Þeir sáu, hvernig sjálf hag-
skipan auðvaldsins elur af sér kreppurnar.* Augljós sigurför verka-
* „Hvemig vinnur borgarastéttin bug á kreppunum? Annars vegar með því
að ónýta framleiðsluöfl í stórum stíl. Hins vegar með því að afla sér nýrra
markaða og nýta gerr hina gömlu. En hvað leiðir af þessum atgerðum? Hún
undirbýr margþættari og háskalegri kreppur í framtíðinni, en úrræði hennar
til að afstýra þeim verða að sama skapi æ færri.
Vopnin, sem borgarastéttin bar til vígs, er hún lagði lénsveldið að velli,
eru nú munduð að henni sjálfri. 1
En borgarastéttin hefur ekki aðeins smíðað vopnin, er hún verður vegin
með. Hún hefur einnig skapað þá menn, er munu bera þessi vopn — verka-
menn nútímans, öreigalýðinn.
I sama mæli og borgarastéttin, þ. e. auðmagnið, þróast, í sama mæli vex
öreigalýðurinn, verkalýðsstétt nútímans, sem fær því aðeins lifað, að hún
fái vinnu, og fær því aðeins vinnu, að hún ávaxti auðmagnið."
(Kommúnistaávarpið, 1949, bls. 97—98.)