Tímarit Máls og menningar - 01.12.1948, Síða 142

220
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
„Sulti" Hamsuns o. s. frv. Víða er þetta svo illa samræmt og sundurlaust að
manni verður helzt að halda að bókin sé uppkast sem aldrei hafi verið hrein-
skrifað.
Sá litið á ytri frágang bókarinnar ber allt að sama brunni. Sóðaskapurinn er
þar svo yfirgengilegur að varla verður tekið vægara til orðs en að bókin sé
móðgun við meðalgreindan lesanda. Ambögur og málvillur, réttritunarvillur og
prentvillur vaða uppi á hverri blaðsíðu. Nokkur dæmi valin af handahófi:
„Undanfarið hafði taugum mínum hrakað, svo að um nam“ (bls. 11). „Ástin
hafði ... gert hann að galti í eigin augum“ (bls. 11). „Uppspretta af allskonar
geðsýklum lagði fram í vitundina, eins og gufa“ (bls. 13). „Að húsin voru há,
var ekki til að óttast“. „Smæð mín óx (þ. e. varð enn minni!) við þessa fá-
leika“ (bls. 29). „Ég færði mig nær, með heym á þönum eftir skipinu" (bls.
61; síðasta orðið er sennilega prentvilla fyrir skipunum, þó að það bæti lítið
úr sérkennilegu háttalagi heyrnarinnar). „Að mér var kalt, var afleiðing sem
varð að leita til húsakynnanna" (bls. 90). Svona mætti lengi telja; lesandan-
um skal hlíft við dæmum um rangar beygingar, réttritunarvillur og annað slíkt,
sem hver maður getur séð í hrúgum ef hann les nokkrar blaðsíður í bókinni.
Rithöfundur sem ætlast til að verk hans sé metið sem listaverk getur ekki
leyft sér að sýna slíkan sóðaskap í meðferð íslenzkrar tungu. Bresti hann kunn-
áttu, ber honum skylda til að leita sér aðstoðar fróðari manna áður en bókin
er prentuð. Og forlagið hefði átt að sjá sóma sinn í því að láta lesa prófarkir
á bókinni að minnsta kosti svo vel að ekki falli á það grunur um að hafa
prentað hana upp úr fyrstu próförk.
Bókin hefur verið auglýst rækilega og fengið töluvert hrós. En ég held að
of snemmt sé að spá neinu um það hvort höfundur hennar er fær um að skrifa
hlutgenga skáldsögu. Víst er að minnsta kosti að þeir hæfileikar og kostir
sem bregður fyrir í bókinni munu aldrei geta notið sín nema höfundur láti
sér skiljast að skáldlegar sýnir og andagift verður að túlka í búningi, sem
ekki eyðileggur efnið með klaufaskap og hroðvirkni.
/. B.
GuSmundur Daníelsson: MANNSPILIN OG ÁSINN.
Skáldsaga. Helgafell, 1948.
Guðmundur Daníelsson er orðinn afkastamikill rithöfundur. En samt sem
áður hefur honum ekki tekizt að efna þau fyrirheit sem fólust í fyrstu bókum
hans. Meginkostur hans er frásagnargleði, líf og fjör í vissum tegundum við-
burða- og mannlýsinga. En byggingu sagna hans hefur jafnan verið áfátt og
boðskapur þeirra þokukenndur. „Mannspilin og ásinn" er augljóst dæmi um
þessa þverbresti. Söguefnið — eða öllu heldur söguefnin, því að þau eru í
rauninni fleiri en eitt — liðast sundur í höndum höfundar, samhengi bókar-