Tímarit Máls og menningar - 01.03.2000, Page 104

SIGRÍÐUR ALBERTSDÓTTIR
„Galdraheimurinn" sem Haukur býr til í því skyni að halda öllu í réttum
skorðum er lokaðri en heimur Einfríðar. Hann er óhugnanlegur, dularfullur
og merktur dauðanum enda deyr Haukur í örvæntingarfullri tilraun til að
halda öllu í réttum skorðum, til að gæta þess að faðirinn fari sér ekki að voða.
Ein áhrifamesta mynd bókarinnar er „haugarnir“, gryþa þar sem Haukur
safnar saman beinagrindum af dauðum skepnum til að virkja lífskraft
þeirra. Hann vonar að einn daginn verði þessi staður svo magnaður að hann
nái völdum yfir föðurnum og haldi honum heima. En öfugt við Einfríði lok-
ast Haukur inni í helgiathöfnum sínum og ferst að lokum.23
Eins og áður er sagt gegna draugarnir í sögu Vigdísar mikilvægu hlutverki. í
gegnum samræðu sína við draugana nær Einfríður að kanna sitt eigið sjálf
og í lok bókarinnar má skynja skilning og sátt við að missirinn sé í eðli sínu
hluti af þeirri áhættu að elska, að treysta á aðra. Segja má að vofurnar séu að-
eins leikendur í sálarkvölum Einffíðar, tákn fyrir innri baráttu hennar en
þær geta einnig vísað til þess að tilvera okkar sé alltaf háð öðrum röddum,
öðrum tíma og öðru rúmi og því séum við aldrei bara hér og nú, skýrt af-
mörkuð frá öðrum. Tilvera okkar er ekki bara bundin nútíðinni heldur
skiptir fortíðin einnig máli, þ.e. nútíðin er óaðskiljanlegur hluti af þátíðinni
og til að skilja okkur sjálf og stöðu okkar í veröldinni þurfúm við að viðhalda
tengslum við fortíðina.
Það er einmitt þetta atriði sem svo sterk áhersla er lögð á í töffaraunsæjum
bókmenntum og því tel ég að hiklaust megi flokka bók Vigdísar undir
töfraraunsæi. Hin sterka hjátrú sem lifað hefur með þjóðinni um aldir,
skyggnigáfa, draugar og fylgjur, er vakin til lífsins í sögu Vigdísar og í gegnum
hana nær aðalpersónan Einfríður að tengjast sjálfri sér á nýjan og þroskandi
máta.
Ef við mátum Grandaveginn við liði Faris sjáum við strax að fyrstu sex lið-
irnir passa. Liður þrjú er reyndar umdeilanlegur því ekki er víst að allir
lesendur efist um tilvist drauganna. Líklegt er að íslenskir lesendur taki þeim
sem sjálfsögðu og eðlilegu framhaldi af lífi Fríðu. Hún er bara skyggn en
það eru líka svo ótal margir aðrir! Áður sagði ég að missirinn væri eitt
meginþemað í sögunni en annað þema er einnig áberandi, þ.e. hin óljósu
mörk á milli veruleika og texta, lífs og dauða, sannleika og lygi, þessa heims
og annars. Reyndar gefur nafn sögunnar þessi óljósu mörk til kynna því
,,„grandi“ merkir meðal annars eiði milli eyjar og lands. Grandinn brúar bil
milli tveggja þátta, tengir saman eyju og land, en getur þó hvenær sem er far-
ið á kaf, færst til eða jafnvel rofnað“24. Þannig er tilvera manneskjunnar á
þessu ótrausta landi háskaleg og mörkin fljótandi.25 Fríða lifir á báðum þess-
94
www.malogmenning.is
TMM 2000:1