Lögmannablaðið - 01.06.2004, Blaðsíða 14

Að beiðni Friðgeirs Björnssonar, ritstjóraTímarits lögfræðinga, skrifaði ég leiðara í
síðasta hefti tímaritsins. Leiðarann skrifaði ég í
eigin nafni um efni sem ég valdi
sjálfur. Ekki var vikið einu orði að
LMFÍ í leiðaranum, en þess getið við
nafn mitt að ég er formaður LMFÍ.
Þá tilgreiningu tel ég ekki valda því
að það sem sagt er teljist sett fram í
nafni félagsins. Láti ég eitthvað frá
mér í nafni félagsins skrifa ég ein-
faldlega undir fyrir félagsins hönd.
Að gefnu tilefni tel ég rétt að láta
þetta koma fram.
Þjóðfélagsumræða undanfarinna
mánaða hefur meira og minna snúist
um lögfræði. Þegar þetta er skrifað
er dómur Hæstaréttar í svokölluðu „málverka-
fölsunarmáli“ nýfallinn. Mér finnst niðurstaða
meirihlutans ósköp skýr. Meginsönnunargögn
ákæruvaldsins voru ekki tæk til sönnunar á sekt
sakborninga vegna tengsla þeirra sem gögnin
unnu við Listasafn Íslands, einn kærenda í mál-
inu. Þessi niðurstaða hefur orðið ýmsum tilefni
mikilla upphrópana og aðfinnslna. Þannig lýsti
stjórn Sambands íslenskra myndlistarmanna
„þungum harmi yfir þeim ömurlegu afleiðingum
sem úrskurður Hæstaréttar í málverkafölsunar-
málinu hefur í för með sér fyrir íslenska mynd-
list.“ Er það hlutverk Hæstaréttar að vernda
myndlistina, mikilvæg sem hún er, á kostnað
grundvallarréttinda sakaðra manna?
Leiðarahöfundur Morgunblaðsins telur
Hæstarétt hafa sent efnahagsbrotadeild ríkislög-
reglustjóra misvísandi skilaboð, sem orðið hafi
til þess að efnahagsbrotadeildin hafi verið í góðri
trú um sönnunargildi gagnanna. Sú ályktun er
dregin af því að Hæstiréttur heimilaði að sér-
fræðingarnir bæru vitni í málinu þrátt fyrir and-
mæli ákærða. Augljóst hlýtur þó að vera að
framburður vitnis er eitt og mat á sönnunargildi
framburðarins annað. Það á leiðarahöfundur
Morgunblaðsins að vita. Hæstiréttur hlýtur altént
að ganga út frá því að svo mikið kunni ákæru-
valdið í lögfræði að það geri þann greinarmun
sem leiðarahöfundur Moggans gerir ekki. Ekki
síst þegar málatilbúnaður verjenda snýst að
miklu leyti um trúverðugleika vitnanna. Vart er
Morgunblaðið að mæla fyrir því að
vikið sé frá þeirri grundvallarreglu
að vafa skuli skýra sakborningi í
hag.
Á Alþingi er því haldið fram að úr
því rannsókn var áfátt hefði átt að
heimvísa. Er það hlutverk Hæsta-
réttar að gæta þess að ákæruvaldið
standi nægjanlega vel að sínum
málum? Gefa því annað tækifæri
misfarist því sönnunarfærsla? Verður
ekki að ætlast til þess af ákæruvald-
inu, rétt eins og stefnanda í einka-
máli, að það færi einfaldlega full-
nægjandi sönnur fyrir sínum málstað? Málið var
ekki vanreifað, sönnun var bara ekki fullnægj-
andi.
Verst er þó að sjá ummæli lögreglunnar og
ákæruvaldsins um málið. Ákæruvald sem segir
fleiri dómara hafa fellt dóm um sekt en sýknu,
séu bæði dómstig lögð saman, er illa rökþrota.
Það verður að ætlast til meira af fulltrúum
ákæruvalds en að þeir láti slíkt frá sér fara. Þá vil
ég líka ætlast til þess af lögreglu og ákæruvaldi
að sýna Hæstarétti meiri virðingu en mér finnst
hafa verið í framhaldi þessa máls. Fulltrúar lög-
reglu og ákæruvalds bera mikla ábyrgð gagnvart
samfélaginu. Þeir eru veigamikill hluti þess
kerfis sem stendur vörð um samfélagið og mega
því ekki senda frá sér vanhugsaðar yfirlýsingar,
til þess fallnar að grafa undan trausti almennings
á æðstu stofnunum samfélagsins. Nákvæmlega
það gera t.d. vangaveltur saksóknarans um það
hvort dómarar séu almennt hæfir gagnvart rík-
inu, af því þaðan þiggi þeir laun sín. Við þeim
hagsmunatengslum er séð með æviskipun dóm-
ara og það veit fulltrúi ákæruvaldsins.
En kannski eru ummæli lögreglu og ákæru-
valds eðlilegt framhald þjóðfélagsumræðunnar
undanfarið?
• Óþægileg niðurstaða kærunefndar jafnréttis-
14 2 / 2 0 0 4
PIST ILL FORMANNS:
Gunnar Jónsson
hrl.