Lögmannablaðið - 01.06.2004, Blaðsíða 22

22
Inngangur
Þann 30. október 2003 féll dómur í
Héraðsdómi Austurlands í sakamálinu
nr. S-175/2002. Málavextir voru þeir
að tveir menn voru ákærðir fyrir brot á
lögum um veiðar á villtum fuglum og
spendýrum nr. 64/1994 (veiðilög).
Brotið fólst í því að mennirnir fóru á
vélsleðum á veiðislóð og gengu frá
sleðunum til veiða auk þess sem þeir
höfðu ekki veiðikort meðferðis.
Mennirnir neituðu sök að öðru leyti
en því að þeir játuðu að hafa ekki haft veiðikort
meðferðis umrætt sinn. Þeir voru sakfelldir og
báðum gert að greiða kr. 50.000 í sekt til ríkis-
sjóðs, þola sviptingu á skotvopna- og veiðileyfi í
eitt ár og upptöku á tveimur haglabyssum og 16
rjúpum.
Mennirnir vildu ekki una dómi héraðsdóms og
hugðust áfrýja málinu til Hæstaréttar. Til þess að
svo mætti verða þurfti að sækja um áfrýjunarleyfi,
en umsókn þess efnis var hafnað af Hæstarétti
Íslands.
Hér á eftir verður stuttlega fjallað um rétt
manna samkvæmt lögum um meðferð opinberra
mála, nr. 19/1991, til þess að áfrýja dómum í saka-
málum og borinn saman við hinn sama rétt á
grundvelli ákvæða Mannréttindasáttmála Evrópu
(MSE), sbr. lög nr. 62/1994, með hliðsjón af svari
Hæstaréttar við beiðni um áfrýjunarleyfi á málinu
S-175/2002
Ákvæði MSE um rétt manna til áfrýjunar
sakamála
Kveðið er á um rétt manna til réttlátrar máls-
meðferðar fyrir dómi í 6. gr. MSE. Í þessum rétti
manna felst m.a. rétturinn til að bera mál undir
dómstóla hvort sem um einkamál eða sakamál er
að ræða. Raunar er mönnum ekki tryggður réttur
til þess að fá úrlausn lægra dómstigs endurskoð-
aða fyrir æðra dómi í 6. gr. MSE en fyrirmæli þess
efnis varðandi sakamál eru í 2. gr. 7. samningsvið-
auka við MSE og hljóðar svo:
2. gr. Réttur til áfrýjunar sakamáls.
1. Sérhver sá, sem dómstóll finnur
sekan um afbrot, skal hafa rétt til að
láta æðri dóm fjalla á ný um sakfell-
inguna eða refsinguna. Um beitingu
þessa réttar skal gilda löggjöf, þar á
meðal um tilefni þess að beita megi.
2. Réttur þessi getur verið háður und-
antekningum þegar um er að ræða
minni háttar brot, eftir því sem fyrir er
mælt í lögum, eða þegar fjallað var
um mál viðkomandi manns á frum-
stigi af æðsta dómi, eða hann var sakfelldur
eftir áfrýjun á sýknudómi.
Samkvæmt 1. mgr. ákvæðisins skal gilda sér-
stök löggjöf um beitingu réttar manns, sem fund-
inn hefur verið sekur, til þess að áfrýja máli sínu
til æðra dóms. Slíka löggjöf er að finna hér á landi
í 18. kafla laga um meðferð opinberra mála nr.
19/1991, sem fjallað verður um hér á eftir. Þessi
réttur manna skv. 2. gr. 7. samningsviðauka við
MSE er þó ekki undantekningarlaus og eru undan-
tekningarnar þrjár og raktar í 2. mgr. ákvæðisins.
Viðamesta undantekningin tekur til minni háttar
brota eftir því sem mælt er fyrir í lögum hverju
sinni.
Mannréttindadómstóll Evrópu (MDE) hefur
metið það svo í allmörgum dómum sínum að játa
verði aðildarríkjum Mannréttindasáttmálans all
víðtækt svigrúm til að meta hvaða lagaskilyrði
verði að uppfylla svo áfrýja megi sakamálum til
æðra dóms. Takmörk eru þó á því hversu ströng
þessi skilyrði mega vera svo þau fari ekki á svig
við rétt manna skv. 2. gr. 7. samningsviðauka
MSE. Í máli Krombach gegn Frakklandi frá 13.
febrúar 2001 komst komst MDE svo að orði í
umfjöllun sinni um það álitaefni hvort ákvæði
franskra laga brytu í bága við ákvæði 2. gr. 7.
samningsviðauka MSE:
… in certain countries, a defendant wis-
hing to appeal may sometimes be required
to seek permission to do so. However any
2 / 2 0 0 4
Um áfrýjun dóma í sakamálum
Friðbjörn
Garðarsson
hdl.