Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2010, Side 9

8 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Rannsóknarstofurnar mæla gegn gjaldi og f lestar þeirra hafa góðar
upplýsingar um aðferðir og verð á heimasíðum sínum. Flestar gefa þær
upp mældan aldur eða sk. tækjaaldur í BP (Before Present þar sem present
miðast við árið 1950), en þá er ein tala gefin upp auk óvissumarka, ýmist
±1 staðalfrávik eða ±2 staðalfrávik. 1 staðalfrávik merkir að 68% líkur eru
á því að aldur sýnis liggi innan ± markanna, en sé miðað við 2 staðalfrávik
aukast líkurnar upp í 95%. Þetta þýðir að ± liðurinn er mikilvægur hluti
af aldursgreiningunni og forðast ber að nota miðgildið án staðalfráviks
sem aldur sýnisins, því jafnar líkur eru á aldri þess innan alls bilsins.
Fyrir sýni sem eru yngri en 10.000 ára eru óvissumörk (±1 staðalfrávik)
mæliniðurstaðna hjá f lestum stofum um eða innan við ±40 ár. Þetta er þó
aðeins brot af óvissu í raunaldri sýnisins, eins og lýst er hér á eftir.
Flestar stofur gefa einnig upp leiðréttan aldur miðað við trjá hringja-
leiðréttingu eða aðrar leiðréttingarkúrfur eftir því sem við á, þ.e. raunaldur
í almanaksárum í AD (Anno Domini) eða BC (Before Christ – fyrir
Krist). Leiðréttur aldur er gefinn upp sem líkindadreifing og er jafn líklegt
að aldur sýnisins liggi hvar sem er innan líkindadreifingarinnar.
Aðrar leiðréttingar sem þarf að gera, svo sem leiðréttingu vegna sjávar- eða
ferskvatns og vegna samsætudreifingar verður sá sem túlkar greiningarnar
sérstaklega að biðja aldursgreiningarstofuna um að framkvæma.
3. Val á sýnum og söfnun þeirra
Einn af mikilvægustu kostum geislakolsaðferðarinnar er sá að hægt er að
aldursgreina ýmsar gerðir af sýnum, svo sem tré, kol, mó, bein, skeljar,
kóralla, set, leirker, pappír, vefnað, hár, tennur, fílabein og eggjaskurn.
Áður en sýnum er safnað er nauðsynlegt að íhuga vel hvaða sýnagerð, ef
um margar er að ræða, henti best til að lýsa þeim atburði sem ætlunin
er að tímasetja. En jafnvel þótt sýnið sé beint tengt þeim atburði er ekki
útilokað að sýnið sé eldra. Það á t.d. við um tré, þar sem talið er að hér
á landi geti innsti og elsti kjarni trjáa verið allt að 100 ára og erlendis
miklu eldri. Einnig getur einhver tími hafa liðið frá því að tré óx og var í
14C jafnvægi við andrúmsloftið þar til það var nýtt t.d. sem eldsneyti eða
byggingarefni. Þá verður að hafa í huga að timbur getur verið margnýtt
og sýni því ekki réttan aldur fyrir þær byggingar sem það er endurnýtt í.
Rekaviður er sums staðar nýttur til bygginga og aldur hans er að sjálfsögðu
ekki í neinum tengslum við aldur þeirrar byggingar sem hann er notaður í.
Þegar jurtaleifum er safnað úr mójarðvegi og mýrum er mjög mikilvægt að