Peningamál - 01.11.2007, Qupperneq 14

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
14
II Ytri skilyrði og útflutningur
Óvissa um framvindu ytri skilyrða íslenska þjóðarbúsins hefur aukist
frá útgáfu Peningamála í byrjun júlí. Ýmislegt bendir til þess að áhrif
undirmálslána (e. subprime loans) og samdráttar á húsnæðismarkaði
í Bandaríkjunum verði töluvert meiri en áður var talið. Fyrstu áhrifin
hafa verið að draga úr hagvexti í Bandaríkjunum, en það hefur að
öðru jöfnu samdráttaráhrif á hagvöxt í heiminum. Óvissan sem und-
irmálslánin hafa valdið mun einnig hafa bein áhrif í Evrópu m.a. vegna
þess að fjármálafyrirtæki í Evrópu og víðar hafa keypt töluvert af þess-
um kröfum. Þessi þróun hefur leitt til þess að áhættuálag hefur hækk-
að og lausafjárskorts gætt á millibankamarkaði. Fjármálaleg skilyrði
hafa því versnað á heimsvísu. Endurmat á áhættu skapar óvissu um
framhald vaxtamunarviðskipta sem gæti haft áhrif á gengi hávaxta-
gjaldmiðla, eins og íslensku krónunnar. Hún hefur þó verið afar sterk
að undanförnu.
Mikil óvissa um hagvöxt í heiminum á næsta ári
Síðustu ár hafa ytri skilyrði íslenska þjóðarbúsins verið að mestu leyti
hagstæð og skapað ákjósanleg skilyrði fyrir öflugan hagvöxt hér á
landi. Hagvöxtur í heiminum hefur um langt skeið verið meiri en sem
nemur langtímameðalvexti heimsframleiðslunnar. Samkvæmt tölum
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins var vöxtur heimsframleiðslunnar á árunum
2004-2007 að meðaltali um 5,2%. Á sama tíma var verðbólga í helstu
iðnríkjum heimsins lág og stöðug. Viðlíka hagvaxtarskeið ásamt lágri
og stöðugri verðbólgu er einstakt í hagsögu undanfarinna áratuga (sjá
mynd II-1).
Bandaríkin drógu vagninn framan af núverandi hagvaxtarskeiði.
Á síðustu misserum hefur hagvöxtur í heiminum hins vegar verið drif-
inn áfram í auknum mæli af nýmarkaðsríkjum Asíu. Erlendar hagspár
benda til þess að framlag Kína eins og sér til hagvaxtar í heiminum
vegi þyngra í ár en framlag Bandaríkjanna. Eftir slakan hagvöxt í
Bandaríkjunum á fyrsta ársfjórðungi jókst hagvöxtur á öðrum fjórð-
ungi ársins þrátt fyrir að dregið hafi úr vexti einkaneyslu og íbúða-
fjárfesting dróst umtalsvert saman. Vöxturinn var einkum drifinn af
aukningu útflutnings, samdrætti innflutnings, aukningu samneyslu,
breytingum á birgðastöðu og annarri fasteignafjárfestingu en íbúða-
fjárfestingu. Líklegt má telja að samdráttur á fasteignamarkaði hafi
neikvæð áhrif á vöxt einkaneyslu á komandi mánuðum. Þrengingar á
fjármálamörkuðum ásamt áframhaldandi sam drætti í íbúðafjárfestingu
leiða að öllum líkindum til minni hagvaxtar á seinni hluta ársins.
Öfugt við þróun mála í Bandaríkjunum dró úr hagvexti á evru-
svæðinu á öðrum ársfjórðungi eftir mikinn vöxt á fyrsta fjórðungi
ársins. Reiknað er með að hagvöxtur verði nokkru hægari vegna
óróans á fjármálamörkuðum og minni hagvaxtar í Bandaríkjunum.
Hagvöxtur í Bretlandi var stöðugur á fyrri helmingi ársins og ríflega ½
prósentu meiri en á fyrri helmingi ársins 2006. Í Noregi (án olíugeira)
og í Svíþjóð jókst hagvöxtur á öðrum ársfjórðungi en dróst hins vegar
saman í Danmörku og Finnlandi. Eftir sem áður var hagvöxtur þar
einna mestur meðal evrulandanna.
1. Hagvaxtartölur fyrir 2007 - 2008 eru spá Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
frá júlí 2007.
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Reuters EcoWin.
Mynd II-1
Alþjóðleg hagþróun 1970-20081
Heimsframleiðsla og verðbólga í OECD-ríkjunum
Br. frá fyrra ári (%) Br. frá fyrra ári (%)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
0
2
4
6
8
10
12
14
16
20052000199519901985198019751970
Heimsframleiðsla (v. ás)
Verðbólga í OECD löndum (h. ás)
Heimild: Reuters EcoWin.
Mynd II-2
Alþjóðlegur hagvöxtur
Magnbreyting vergrar landsframleiðslu
1. ársfj. 2003 - 2. ársfj. 2007
Breyting frá sama ársfjórðungi á fyrra ári (%)
Bandaríkin
Japan
Bretland
Evrusvæðið
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
20072003 2004 2005 2006