Skírnir - 01.01.1947, Page 29

Skírnir
Dróttkvæða þáttur
27
Opt kom (jarðar leiptra
es Baldr hniginn skaldi)
hollr at helgu fulli
Hrafnásar mér (stafna).
I 1. línu vekja orðin ‘jarðar leiptra’ þegar athygli vegna
þess, hve ólík þau eru og sitt úr hvorri átt, jörðin hin
kyrra, mikla, eilífa mold, og leiftrið, eins og högg, barn
augnabliksins. Orð þessi hafa í fyrstu enga sameiginlega
merkingu, þau eru eins og atvik í draumi manns, eða —
svo tekið sé dæmi frá nútímanum. eins konar fútúrismi,
óhlutræn list. Fyrsta tilfinningin, sem þau vekja, er kyn-
legleiki.
Aðrar vísur Skáld-Refs benda á, að andstæða þessara
orða, sem sett eru hlið við hlið, sé ekki af bragkreppu,
heldur eigi rætur að rekja til ímyndunarafls skáldsins.
Og eru þá áhrif orðskipunarinnar ekki marklaus. Að
minnsta kosti eru þau til, þegar með vísuna er farið. En
minni háttar skáld má hins vegar búast við að séu meira
á valdi bragarins.
Orðin ‘jarðar leiptra’ vekja athygli áheyranda, grafa
sig inn í huga hans með magni sínu. En þau eru ein sér
meiningarlaus. Þau vekja því eftirvæntingu og óþreyju.
Áheyrandinn vill fá botn í kenninguna. Það gerist ekki
fyr en með síðasta orði vísunnar: stafna. Stafna jörð er
sjór, og leiftur hans gull, og gulls Baldur er fóstri Refs,
Gizur gullbrárskáld, sem sjálfsagt hefur gefið honum
marga góða gjöf, auk þess sem hann leiddi hann í æsku
að helgum drykk Óðins.
Þetta fyrirbrigði, að skáldið endi ekki fyrr en í lok
vísuhelmings kenningu, sem hann byrjaði á í upphafi, er
bezt útlistuð af Wolfgang Mohr í bók hans Kenningstu-
dien. Það er mjög algengt hjá dróttkvæðaskáldum yfir-
leitt, og vitneskjan um þessa venju þeirra getur veitt
hjálp til að skýra torskildar vísur. Hér er kenningin, sem
hefst í fyrsta vísuorði, eins og umgjörð um hina kenningu
vísuhelmingsins (Hrafnásar full) ; oft ber við, að tvær
kenningar eru settar inn í slíka umgjörð, ekki sízt í kveð-