Skírnir - 01.01.1947, Page 153

Skírnir
Skáld og landshagir á 16. öld
151
ef ég skal dæmdur af danskri slekt
og deyja svo fyrir kóngsins mekt.
Fornólfur færir okkur aftur í hergný þessara ára og
kveður:
Að horfnum tíma ég huga sný
og heyri á bylgjum skjálfa
veðurhljóð og vigragný
um veröldina hálfa.
Með himinröndum rosaský
rjúka. En steyta kálfa
hnakkakertir hér við land
og hafa stundum unnið grand
Danir og dusta bjálfa.
Sögu skilja fáir, nema eitthvað gerist, sem ýtir við
þeim og skerpir minni og skilning. Þegar leitað er skálda,
sem vitneskju veiti um landsmál og hagsögu í kvæðum frá
1550 til 1600, þýðir varla að líta á aðra menn en Jón Ara-
son hefur biskupað. Barátta Jóns opnaði augu Norðlend-
inga fyrir ófarnaði, stælti þá til djarfari skilnings og
mótspyrnu en aðra landsmenn, og stundum sneru þeir
áhyggjumálum sínum í ljóð. Fulltrúar þeir, sem ég vel til
meðferðar, eru Magnús prúði í Rauðaskriðu og Ólafur
lögréttumaður á Hafgrímsstöðum, fæddir 1532, Sigfús
Guðmundsson prestur á Þóroddsstað, fæddur nokkru fyrr,
og Einar prestur Sigurðsson, sem yngstur þeirra var og
lúterskastur, en mátti vel muna Jón biskup. Bjarni Jóns-
son, sem Borgfirðingaskáld er nefndur, ókunnrar ættar,
á samleið með þessum mönnum, en hinn kunni Aldasöngur
hans er greinilega ávöxtur 17. aldar. Yitnað verður til
fleiri skálda eftir atvikum.
Þar sem barizt var fyrir dyrum Sauðafellskirkju 1550,
voru 18 vetra piltar tveir með biskupi, og fengu þeir
þyngst sár af mönnum Daða. Hann lét bera þá inn eftir
viðureignina og græða síðan. Ólafur Tómasson var annar
þeirra, höggvinn svöðusár í andlit, svo að vangi féll flett-
ur frá beini. Hann bjó á Hafgrímsstöðum lengi og varð