Skírnir - 01.01.1957, Page 80
78
Ivar Orgland
Skírnir
áhrif augnabliksins með næmum pensli hins ljóðræna tón-
skálds. Hann er með öðrum orðum impressíónisti. Tuttugu
árum seinna varð impressíónisminn stefna í evrópskri tónlist,
og hinir frægu frönsku impressíónistar hafa heldur aldrei dul-
ið, hve þakklátir þeir voru norska tónskáldinu Edvard Grieg.
Á meðan Grieg vann að óperutilraununum með Björnson,
byrjaði hann á hinn bóginn líka að semja tónlist við Pétur
Gaut Ibsens eftir tilmælum frá höfundi. ■— Þeir Grieg og
Ibsen hittust í fyrsta skipti í Rómaborg, sama árið og Rikard
Nordraak veiktist í Berlín. Ibsen hafði snúið baki við föður-
landi sínu og var ofsareiður, ekki sízt vegna þess að Norð-
menn hjálpuðu ekki Dönum, þegar þeir urðu fyrir árás Þjóð-
verja 1864. Þremur árum seinna samdi hann Pétur Gaut, og
þar má víða greina háð hans í garð samlanda sinna. ■— I
bréfi til Björnsons skrifar Grieg, að Pétur Gautur sé eitt erf-
iðasta skáldverk að semja tónlist við; og þó skóp hann við það
hljómlist, sem fræg er orðin um allan heim. Með hugmynda-
ríkri tónlist sinni fylgir Grieg aðalpersónunni alla leið inn í
höll Dofrans, sem er tánkmynd Ibsens af hinum sjálfsmetn-
aðarfulla, eigingjarna heimi landa hans, þar sem hver ein-
staklingur er sjálfum sér nægur og kærir sig kollóttan um
hvern einasta hlut, sem gerist utan við' landamæri hallar-
innar. Hér er sjálfselskan miðdepill alls, og það mun vera
táknrænt, að Grieg notar í hinni frægu tónsmíð sinni / höll
Dofrans aðeins eitt stef! —■ Frá hljómlistarlegu sjónarmiði
má það teljast furðulegt; og satt er það, að Grieg leiðir okkur
í þessu verki inn á brautir tónlistarinnar, sem kalla má ótroðn-
ar. Þetta verk sýnir oss ekki sízt, hvað Grieg er sterkur og
frumlegur sem tónskáld. Túlkun þessa eina stefs og hljóm-
sveitarútfærslan ber vott um einstakt hugmyndaflug og
meistaralega tækni.
Tónlistina við Pétur Gaut samdi Grieg í Sandviken við
Björgvin. Á árunum 1874 til 1885 á hann aðallega heima í
Harðangri og í Björgvin. Þegar Pétur Gautur var frumsýnd-
ur í Kristíaníu 24. febrúar 1876 og hreif alla, var hvorki Ibsen
né Grieg viðstaddur. Grieg sá þessa sýningu aldrei og tví-
mælalaust vegna þess, að á tveim mánuðum árið áður önd-