Þjóðmál - 01.09.2014, Page 19

18 Þjóðmál haust 2014
Gunnar Þór Bjarnason
Hvað verður nú um
Ísland?
Íslendingar og heimsstyrjöldin fyrri 1914–1918
Heimkoma
Síðla júlímánaðar 1914 sneri nýskipað ur ráðherra Íslands, Sigurður Eggerz, heim
af konungsfundi . Frá Kaupmannahöfn hélt
hann til Englands, tók sér far með enskum
togara frá útgerðarbænum Hull og kom að
Vík í Mýrdal miðvikudaginn 29 . júlí . Þar
steig hann á land og fór ríðandi sem leið lá
vestur að bænum Ægissíðu við Ytri-Rangá .
Þangað höfðu menn sent bifreið eftir
ráðherranum . Til Reykjavíkur kom hann
skömmu eftir miðnætti aðfaranótt föstu-
dagsins 31 . júlí .1
Sigurður stóð á fertugu, hafði setið á þingi
frá því á árinu 1911 og fylgt Sjálf stæðis-
flokknum eldri að málum . Sjálfstæðis menn
unnu góðan sigur í alþingiskosning um í
apríl 1914 sem leiddi til þess að Hannes
Hafstein sagði af sér ráðherraembætti . Því
hafði hann gegnt frá því um mitt sumar
1912 (og áður á árunum 1904 til 1909) .
Alþingi (aukaþing) kom saman í júlíbyrjun
1914 til að afgreiða stjórnarskrárbreytingar .
Mikið gekk á í veröldinni um þessar
mund ir . Eftir morðið á ríkisarfa Austur-
ríkis-Ung verja lands í Sarajevó 28 . júní
hrönn uð ust upp ófriðarský yfir Evrópu .
Stjórn völd í Vínar borg kenndu Serbíu-
stjórn um ódæðis verkið og þriðjudaginn
28 . júlí, degi áður en Sigurður Eggerz gekk
á land í Vík í Mýrdal, sögðu Austurríkis-
menn Serbum stríð á hendur . Viku síðar
réðust Þjóðverjar inn í Belgíu og bardagar
hófust á vesturvígstöðvunum .
„Horfurnar voðalegar“, „Evrópustríð
mjög sennilegt“, „Ákafur herbúnaður“,
„Frumorrusta háð“, „Allt komið í bál og
brand“, „Evrópa öll í ljósum loga“ — þetta
eru dæmi um fyrirsagnir á fréttaskeytum
sem birtust í íslenskum blöðum hina
örlaga ríku daga í júlí og ágúst .2 Íslendingar
köll uðu stríðið oftast Norðurálfuófriðinn,
líka Evrópu stríðið . Þetta var ekki heims-
styrjöldin fyrri — ekki fyrr en síðar, eftir
aðra og enn ógurlegri styrjöld .
Sigurður Eggerz hafði ætlað sér að skýra
alþingi frá Danmerkurferð sinni og erind-
um ytra strax eftir heimkomuna en neyddist
nú til að fresta því . Önnur og brýnni verk-