Þjóðmál - 01.09.2014, Side 53

52 Þjóðmál haust 2014
Jón Kristjánsson
Fiskifræði forstjóra Hafró
stenst ekki dóm reynslunnar
Þann 3 . júlí sl . var viðtal við Jóhann Sigurjónsson, forstjóra Hafró, á út-
varpi Sögu, í þættinum „Þjóðar auð lindin“,
sem Ólafur Arnarson hag fræð ingur heldur
úti . Var þar rætt um fisk veiðimál vítt og
breitt, m .a . um upp byggingu og nýtingu
þorskstofnsins . Þar sagði forstjórinn frá
þeirri fiskifræði, sem stofnunin byggir á og
kom þar margt athyglisvert fram svo vægt sé
til orða tekið . Fiskifræði forstjórans gengur
nefnilega í berhögg við viðtekna þekkingu í
fiskifræði og almennri vistfræði .
Áður en farið verður nánar út í við talið
er rétt að skoða fortíðina og þau loforð sem
fiskifræðingar gáfu stjórn málamönnum um
að í aflaþróun yrði farið að kröfum þeirra
og fiskveiðum stjórnað á vísindalegan hátt .
*
Það var skömmu eftir miðja síðustu öld að sérfræðingar Hafrannsókna stofn-
unar fóru að halda því fram að unnt væri
að ná 500 þús . tonna jafnstöðuafla í þorski,
ef farið yrði að þeirra ráðum . Með því að
vernda smáfisk svo hann fengi að vaxa
myndi stofninn stækka og þar með hrygn-
ingar stofninn, sem yrði til þess að nýliðun
yrði mikil og góð . Þeir tóku einnig fram að
þó að ekki hefði tekist að sýna fram á já-
kvætt samband hrygningarstofns og nýlið-
unar, væru allar líkur á að stór hrygningar-
stofn gæfi meira af sér en lítill .
Eftir að útlendingar hurfu af miðun-
um 1976 var hægt að hefjast handa við
upp bygg ingu stofnsins . Möskvi í trolli
var stækk aður úr 120 í 155 mm . Við
þá aðgerð hvarf 3ja ára fiskur að mestu
úr veiðinni, enda var það markmiðið .
Afl inn jókst til að byrja með en fljótlega
hægði á vexti fiska eftir því sem stofninn
stækk aði . Fiskurinn horaðist niður og aflinn
féll í 300 þús . tonn 1983 . Þyngd sex ára
fiska féll úr 4 kílóum í 3 eftir að smáfiskur
var friðaður . Niðurstaða tilraunar innar var
sú að það var ekki fæðugrundvöllur fyrir
stækk un stofns ins . Þarna hefði verið rökrétt
að stíga skrefið til baka og minnka möskv-
ann aftur . Það var ekki gert, heldur var hert
á frið un inni með því að setja á kvótakerfi þar
sem unnt var að takmarka aflann óháð afla-
brögðum . Smáfiskafriðun var haldið áfram,
ef þorskur undir 55 cm fór yfir 25% í afla
var viðkomandi svæði lokað . Á tíma frjálsra
veiða, þegar afli var gjarnan í kring um
450 þús . tonn, var veiðiálagið 35–40% af