Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2001, Blaðsíða 18

afskipti hjúkrunarkvenna á íslandi af byggingu Landspítal-
ans. Árið 1927 verður aðallega til umfjöllunar því það ár var
mjög viðburðaríkt í sögu hjúkrunarstéttarinnar hér á landi
og Sigríður Eiríksdóttir, hjúkrunarkona og formaður Félags
íslenskra hjúkrunarkvenna, kemur þar mikið við sögu.
íslenskra hjúkrunarkonur halda á mót Samvinnu
hjúkrunarkvenna á Norðurlöndum
Rúmum einum og hálfum mánuði eftir að Alexandrína,
drottning Danmerkur og íslands, hafði lagt hornstein að
Landspítalanum árið 1926 héldu hjúkrunarkonurnar Sigríður
Eiríksdóttir, formaður Félags íslenskra hjúkrunarkvenna,
Bjarney Samúelsdóttir, fulltrúi í Samvinnu hjúkrunarkvenna á
Norðurlöndum, Jórunn Bjarnadóttir, yfirhjúkrunarkona á
Kleppsspítalanum, og Jóna Guðmundsdóttir, yfirhjúkrunar-
kona á Sjúkrahúsi ísafjarðar, á fulltrúamót Samvinnu
hjúkrunarkvenna á Norðurlöndum (Ársskýrsla, 1927).
Samvinna hjúkrunarkvenna á Norðurlöndum (SSN-sam-
tökin) voru samtök hjúkrunarkvennafélaga Danmerkur, Finn-
lands, Noregs og Svíþjóðar, stofnuð árið 1920. Eitt af mark-
miðum samtakanna var þriggja ára hjúkrunarmenntun. Árið
1923 varð Félags íslenskra hjúkrunarkvenna aðili að þessum
samtökum. Æðsta vald í Samvinnu hjúkrunarkvenna á
Norðurlöndum var í höndum fulltrúaráðsins og var það
skipað þremur aðalfulltrúum og þremur varafulltrúum frá
hverju landi, en formaður hvers félags var sjálfkjörinn fyrsti
fulltrúi síns félags í fulltrúaráðinu. (María Pétursdóttir, 1969).
í fulltrúaráði Samvinnu hjúkrunarkvenna á Norðurlönd-
um sátu á þessum tíma nær eingöngu forstöðukonur
stærri spítala í Danmörku, Svíþjóð, Noregi og Finnlandi.
Voru þær jafnframt brautryðjendur í hjúkrunarmálum og
höfðu mikla reynslu í þeim málum (Erla Dóris Halldórsdóttir,
2000a). Formaður samtakanna var fröken Charlotte
Munck, forstöðukona Bisbjerg Hospitalet í Kaupmanna-
höfn, og var hún einnig formaður Dansk Sygeptejerád
(danska hjúkrunarfélagsins). Árið 1913 ákváðu borgar-
yfirvöld í Kaupmannahöfn að ráða hjúkrunarkonu sem
forstöðukonu spítalans og varð Charlotte Munck fyrir
valinu. Þótti það mikill sigur fyrir danska hjúkrunarfélagið að
ráðin var forstöðukona við spítalann sem jafnframt varð
yfirmaður hjúkrunarkvenna spítalans (En Forstanderinde
paa Bisbjerg Hospital, 1912). Charlotte Munck var mjög vel
menntuð hjúkrunarkona. Hún hafði lokið þriggja ára
hjúkrunarnámi frá Presbyterian Hospital í New York árið
1910. Eftir hjúkrunarnámið hóf hún 1/2 árs nám í stjórnum
við Columbia University í New York. Frá því hún útskrifaðist
í hjúkrun hafði hún starfað sem yfirhjúkrunarkona á húð-
sjúkdómadeild Ríkisspítalans í Kaupmannahöfn. Árið 1913
var hún ráðin forstöðukona við Bisbjerg Hospitalet \
Kaupmannahöfn sem var um 800 sjúkrarúma spítali sem
aðallega tók við sjúklingum með smitsjúkdóma. Samhliða
því að sjá um yfirstjórn hjúkrunar á spítalanum sá Charlotte
Munck um kennslu hjúkrunarnema við spltalann
18
Charlotte Munck, forstöðukona
Bisbjerg Hospitalet i Kaup-
mannahöfn og formaður Sam-
vinnu hjúkrunarkvenna á
Norðurlöndum frá árinu 1921-
1932. Charlotte Munck var
einnig formaður Dansk Syge-
plejerád frá 1927-1932.
Tidsskrift for Sygepleje 1913. 13:9,
bls. 289.
(Forstanderinden paa
Bisbjerg Hospital, 1913).
Fulltrúamót Samvinnu
hjúkrunarkvenna á
Norðurlöndum, sem stóð
dagana 6.-9. ágúst árið
1926, var haldið í Stokk-
hólmi í Svíþjóð (Syke-
pleierskers Samarbeide i
Norden, 1926). (slensku
hjúkrunarkonurnar með
Sigríði Eiríksdóttur í
broddi fylkingar höfðu I
hyggju að leita ráða og fá
leiðbeiningar hjá reynslu-
miklum starfssystrum sín-
um varðandi hjúkrunar-
nám á hinum væntanlega
Landspítala. í erindi
Sigríðar Eiríksdóttur, sem
hún flutti á mótinu, kom fram að engra breytinga yrði að
vænta í námi hjúkrunarnema á íslandi fyrr en Landspítalinn
tæki til starfa. Með opnun spítalans (árið 1930) flyttist
hjúkrunarnám alfarið til íslands. Þá taldi Sigríður að þær
hjúkrunarkonur, sem starfa ættu á hinum væntanlega
Landspítala, ætti að ráða með löngum fyrirvara svo að þær
gætu undirbúið sig vel undir hjúkrunarstörf á spítalanum. Þá
kom einnig fram mjög athyglisverð athugasemd frá Sigríði.
Hún var á þá leið að enginn fulltrúi íslensku
hjúkrunarstéttarinnar ætti sæti í „Landspítalanefndinni". Taldi
Sigríður að í öllu undirbúningsstarfi í tengslum við
hjúkrunarnám við Landspítalann og í öllu öðru sem snerti
hjúkrunarstörf á spítalanum væri mjög mikilvægt að koma
hjúkrunarkonu inn í nefndina (Sigríður Eiríksdóttir, 1927a).
Eins og fram kom í greininni „Þáttur kvenna í stofnun
Landspítalans" í síðasta tölublaði Tímarits hjúkrunarfræðinga
sátu í þessari nefnd fjórir læknar og ein kona. Læknarnir
voru Guðmundur Thoroddsen, Jón Hjaltalín Sigurðsson,
Halldór Steinsson og Guðmundur Hannesson prófessor.
Kona, sem skipuð var í umrædda nefnd, var Ingibjörg
Hákonardóttir Bjarnason, formaður „Landspítalasjóðs
íslands" (Erla Dóris Halldórsdóttir, 2000b). Með athugasemd
Sigríðar hefur íslensk hjúkrunarkona í fyrsta sinn afskipti af
Landspítalanum. í lok erindi síns fór Sigríður fram á við
stjórn Samvinnu hjúkrunarkvenna á Norðurlöndum að fá ráð
og leiðbeiningar varðandi Landspítalann og hvatti þær til að
koma til íslands vegna þessa til að aðstoða þær við að
undirbúa breytt hjúkrunarnám á íslandi og við annað sem
viðvék hjúkrun á spítalanum. Þær hefðu mikia reynslu í
þessum efnum. Lét Sigríður þess getið að ef nokkurn tíma
yrði nauðsynlegt að fá fulltrúaráð Samvinnu hjúkrunar-
kvenna Norðurlanda til íslands væri það einmitt áður en
Landspítalann tæki til starfa (Sigríður Eiríksdóttir, 1927a).
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 77. árg. 2001