Peningamál - 01.11.2004, Qupperneq 46

styrkingar að undanförnu eru m.a. vaxtahækkanir
Seðlabankans sem auka vaxtamun við útlönd, hlut-
fallslega há ávöxtun á skuldabréfamarkaði hérlendis,
tilkynningar um meiri framkvæmdir en áður hafði
verið búist við, t.d. frekari stækkun Norðuráls, og
einnig hafa verið nokkrar hræringar á eignarhaldi
stórra fyrirtækja. Seðlabankinn keypti í einum við-
skiptum 50 milljónir Bandaríkjadala af einum við-
skiptavakanna hinn 4. nóvember. Mynd 2 sýnir þróun
vísitölu gengisskráningar á þessu ári.
... en gjaldeyriskaup Seðlabankans munu minnka á
næsta ári
Frá byrjun september 2002 hefur Seðlabanki Íslands
reglulega keypt gjaldeyri á innlendum gjaldeyris-
markaði í þeim tilgangi einum að styrkja gjaldeyris-
forðann, en erlend staða bankans hafði rýrnað
verulega vegna inngripa hans á gjaldeyrismarkaði á
árunum 2000 og 2001 og vegna þarfa ríkissjóðs fyrir
gjaldeyri vegna greiðslna af erlendum lánum. Frá
september 2002 og til næstu áramóta verður heildar-
fjárhæð gjaldeyriskaupa um 75 ma.kr. og gjaldeyris-
forðinn verður að líkindum um 70 ma.kr. um ára-
mótin. Seðlabankinn telur ekki efni til að efla forðann
frekar eins og sakir standa. Því hefur verið ákveðið
að í byrjun árs 2005 verði hætt reglulegum gjald-
eyriskaupum til eflingar gjaldeyrisforða bankans. Frá
þeim tíma mun Seðlabankinn aðeins kaupa gjaldeyri
á innlendum gjaldeyrismarkaði til að mæta þörfum
ríkissjóðs vegna greiðslna af erlendum lánum. Í sam-
ræmi við þetta mun bankinn á árinu 2005 kaupa 2,5
milljónir Bandaríkjadala einu sinni í viku á markaði.
Seðlabankinn mun kaupa gjaldeyri fyrir hönd
ríkissjóðs til að mæta endurgreiðslum á erlendum
lánum umfram það sem rúmast innan þessara áforma
og mun bankinn tilkynna viðskiptavökum á gjald-
eyrismarkaði um tilhögun kaupanna með fyrirvara.
Hlutabréfaverð féll ...
Verð hlutabréfa hér á landi hefur hækkað nokkuð
stöðugt frá október 2001 þegar tilkynnt var um fyrir-
ætlanir um lækkun skatta á fyrirtæki. Það, ásamt
viðsnúningi efnahagsástands og margvíslegri hag-
ræðingu leiddi til mikillar hækkunar hlutabréfaverðs.
Á þessu ári leiddu fjármálafyrirtæki hækkunina og
um nokkurt skeið var hækkunin 100% yfir liðna tólf
mánuði. Mikil innbyrðis tengsl tiltekinna fyrirtækja
höfðu einnig áhrif á verð. Í byrjun þessa árs var
úrvalsvísitala Kauphallarinnar við gildið 2.100 en var
rétt undir 4.000 í byrjun október. Um 20. október
hófst hins vegar lækkunarhrina sem stóð í 10 við-
skiptadaga og lækkaði úrvalsvísitalan um rúmlega
16% á þessu tímabili. Mest varð dagslækkunin 26.
október, 4,23%, en þann dag var birt skýrsla Sam-
keppnisstofnunar um meint verðsamráð olíufélag-
anna og sektarákvörðun og átti það vafalítið þátt í því
hversu snörp þessi hrina varð.
... en rétti síðan nokkuð við
Hlutabréfaverðið tók að hækka á ný 3. nóvember og
hækkaði úrvalsvísitalan um samtals 9,5% næstu fjóra
viðskiptadaga en flöktir nú við gildið 3.400. Ýmsar
jákvæðar fréttir af rekstri fyrirtækja, sókn á erlendan
markað og auknar stóriðjuframkvæmdir áttu sjálfsagt
sinn þátt í að lækkunin varð ekki meiri. Mynd 3 sýnir
þróun úrvalsvísitölu Kauphallar Íslands frá árinu
1998.
Lausafjárstaða hefur verið rúm
Lausafjárstaða bankanna hefur verið allrúm og teng-
ist það að hluta reglulegum kaupum Seðlabankans á
gjaldeyri og breytingu á bindiskyldu sem tók gildi í
byrjun ársins. Að stærstum hluta vó þó lækkun end-
urhverfra viðskipta Seðlabankans á móti áhrifum
gjaldeyriskaupanna og lækkunar bindiskyldunnar
(sjá rammagrein 1 um áhrif reglubreytinga og mark-
aðsaðgerða Seðlabankans á laust fé). Til að vega upp
á móti þessu hefur bankinn boðið innstæðubréf nær
vikulega á þessu ári. Eins og sjá má á mynd 4 hefur
verið allnokkur eftirspurn eftir þessu viðskiptaformi.
Endurhverf viðskipti hafa verið töluverð eins og sjá
Mynd 3
Heimild: Kauphöll Íslands.
Úrvalsvísitala hlutabréfa í Kauphöll Íslands
Daglegar tölur 5. janúar 1998 - 19. nóvember 2004
31. des. 1997 = 100
4.000
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
3.500
500
| | | | | | 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
PENINGAMÁL 2004/4 45