Peningamál - 01.11.2004, Qupperneq 74

Á meðfylgjandi kökuritum má sjá hvernig hlut-
deild einstakra lántakenda í heildarútlánum lánakerf-
isins hefur breyst frá árinu 1992. Mest hefur aukn-
ingin orðið hjá fyrirtækjum. Í árslok 1992 voru þau
með 48,4% af heildarútlánunum en 54,6% í lok júní
2004. Hlutdeild sveitarfélaga og heimila er því sem
næst óbreytt, en hlutdeild ríkisins minnkaði um
7 prósentustig. Er það ekki síst vegna erlendra lána,
en í árslok 1992 voru erlend lán ríkisins rúmlega
þriðjungur af erlendum lánum alls samanborið við
tæp 13% í lok júní 2004.
Útlán til fyrirtækja
Stærsti lánveitandi fyrirtækja er bankakerfið, en í júní
2004 mátti rekja 57% af heildarskuldum fyrirtækj-
anna þangað. Stór hluti þeirra er gengisbundinn, eða
rúmlega 400 ma.kr., og auk þess voru beinar lántökur
fyrirtækja frá útlöndum tæpir 200 ma.kr. Þannig voru
um 600 ma.kr., eða 45% af heildarskuldum fyrirtækja,
af erlendum toga í lok júní 2004.
Útlán til heimila
Eins og áður sagði var staða útlána lánakerfisins til
heimila 813 ma.kr. í lok júní 2004. Á meðfylgjandi
kökuriti má sjá hvernig skuldir heimilanna við ein-
staka lánveitendur skiptust í lok júní 2004.
Skuldir heimilanna við ýmis lánafyrirtæki voru
453 ma.kr. í lok júní 2004 og eru það 55,7% af heild-
arskuldum heimilanna. Langstærsti einstaki aðilinn í
þeim geira er Íbúðalánasjóður og til hans má rekja
meirihlutann af skuldum heimila við ýmis lánafyrir-
tæki. Hlutdeild Íbúðalánasjóðs í heildarskuldum
heimila var á bilinu 48-58% tímabilið desember 1991
til júní 2004, varð hæst um miðjan 10. áratuginn en
lægst í árslok 2000.
Í lok júní 2004 voru útlán bankakerfisins til heim-
ila 193 ma.kr., eða tæpur fjórðungur heildarskulda
heimilanna. Á tímabilinu desember 1992 til júní 1997
var tólf mánaða aukning þeirra í kringum 10% en tók
þá mikinn fjörkipp, eins og sjá má á mynd 4. Há-
marki náði aukningin á miðju ári 2000.
Á mynd 4 má sjá að töluvert meiri sveiflur hafa
verið á útlánum bankakerfisins til einstaklinga heldur
en útlánum lánakerfisins alls til þeirra. Er það eðli
málsins samkvæmt þar eð bæði lán Íbúðalánasjóðs,
lífeyrissjóða og námslán eru langtímalán og því
stöðug í tíma. Skammtímalán í innlánsstofnunum,
t.d. yfirdráttarlán, geta sveiflast mjög eftir aðstæðum
á hverjum tíma.
Skipting útlána lánakerfisins í lok árs 1992 og lok júní 2004
Mynd 2
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Ríki
14,2%
Sveitarfélög
5,2%
Fyrirtæki
48,4%
Heimili
32,2%
Ríki
7,2%
Sveitarfélög
4,8%
Fyrirtæki
54,6%
Heimili
33,3%
Desember 1992 Júní 2004
Skipting útlána til heimila í lok júní 2004
Mynd 3
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Bankakerfi
23,7%
Ýmis
lánafyrirtæki
55,7%
Lífeyris-
sjóðir
11,6%
Tryggingarfélög
1,6%
Lánasjóðir ríkis
7,5%
PENINGAMÁL 2004/4 73