Andvari - 01.01.1985, Blaðsíða 151

GUNNAR STEFÁNSSON:
„Eitt spor á vatni nægði mér“
Um nokkrar nýjar ljóðabækur
Á þessu ári hefur margt verið rætt um ljóðlist, eða Ijóðið eins og mönnum
er tamt að taka til orða; fylgir þá gjarnan orðaleppur um „stöðu ljóðsins"
eins og þegar rætt er um „stöðu útflutningsatvinnuveganna". Þessi umræða
virðist raunar öll fremur sprottin af þjóðfélagslegum rótum en listrænum;
hér er sem sagt einn angi þess markaðsþjóðfélags sem er yfir og allt um
kring nú á dögum. Mönnum er í mun að skáldskapurinn standi sig á
markaðstorginu, sé útgengileg vara.
Þetta má kalla skiljanlegt. Víst er áhyggjuefni hversu djúptæk hafa reynst
þau rof ljóðlistar og almennings sem sögðu til sín upp úr stríðslokum.
Nokkra þætti þeirrar sögu rifjaði Eysteinn Þorvaldsson upp í bók sinni
Atómskáldin. Þótt á ýmsu hafi gengið um viðtökur almennra lesenda við nýj-
tun skáldskap fyrr og síðar er ekki vafi á að með atómskáldunum, þeim sem
róttækastir formbyltingarmenn voru, urðu tímaskil að því leyti að skáld-
skapurinn einangraðist. Og þetta var raunar óhjákvæmilegt ef Iilið er til
þjóðfélagsþróunar og átti sér stað hér á landi miklu síðar en í nágranna-
löndum. Skáldskapurinn sjálfur lifir sínu lííi: hitt er pólitískt mál hversu
rík áln if hann hefur í samfélaginu, á njótendur, „listneytendur“, svo að
gi'ipið sé til tungutaks markaðshyggjunnar.
Þau ljóðskáld sem settu mestan svip á íslenska ljóðlist um miðbik aldar-
innar gerast nú aldurhnigin. Einn þeirra er Jón úr Vör, og hann heldur
jaínt og þétt áfram að yrkja. Raunar hygg ég að hann eigi hálfrar aldar
nöfundarafmæli á þessu ári, og miða þá við það þegar Sumardagur í þorp-
■nu við sjóinn birtist í fyrsta árgangi Rauðra penua 1935. Síðan varðjón
skáltl Þorpsins framar ölltt eins og oftsinnis hefur verið að vikið. En hann
hefur ástundað ljóðagetð markvisst alla tíð og gaf á síðasta ári út bókina
(■ott rr oi) tifa, tólftu bók sína (Bókaútgáfa Menningarsjóðs).
Skáldska pur jóns úr Vör þiggur líf sitt af því með hversu persónulegum
°g næmlegum hætti liann getur blásið Ijóðrænum anda í prósaískan stíl.
Jón er afar fastheldinn á eigin reynslu sína, bernskuminningarnar revnast
honum drjúgar, og á þeim slóðum nær hann innilegustum málblæ á
’extann. Enn rær hann á svipuð mið í nvju bókinni. Eyrsti kafli liennar, Um