Tíminn - 23.12.1941, Blaðsíða 1

Hafið fieíia iil marks
Eftir séra JAKOB JÓNSSON
„Hafið þetta til marks: Þér
munuð finna ungbam reifað
og liggjandi í Jötu“.
(Lúk. 2, 12.)
Mörgum mun finnast, að dimm og döpur
nótt hvili yfir jörðunni. Styrjaldir og
hryðjuverk, slysfarir og manndauði veldur
hryggð, sorg og kvíða í huga mannanna. Þá
grefur bölsýnin um sig, sú skoðun, að til-
veran i eðli sinu sé ill, og einskis sigurs
megi vœnta fyrir hið góða. Það sýnist vera
svo auðvelt að finna sitt af hverju til marks
um djöfulskap mannlífsins og blindni nátt-
úruaflanna. Sérhvert fréttablað, sérhvert
útvarpskvöld nístir inn i augu þín og eyru:
Hafið þetta til marks: Þér munuð finna
brunnar borgir, flakandi sár, flœðandi blóð
og blikandi tár. — Og í augnablikum þján-
ingarinnar lœðist rödd fram í huga þinn:
Tilveran er vond. Ef nokkur guð er til, er
hann vondur.
En getur ekki verið viðsjárvert að taka
þessa rödd til greina skilyrðislaust? Hugs-
aðu þér litið barn, sem móðirin sviftir ein-
hverjum fögrum hlut eða fyrirskipar erfitt
og vandasamt hlutverk. Hugsaðu þér lít-
inn dreng, sem hrópar framan í lœkninn,
sem sker l fingur hans: Þú ert vondur.
Barnið ályktar út frá einu atviki um
hugarfar mannsins og innrœti. Af þvi að
mamma á einhverju sérstöku augnabliki
veldur sársauka, er. hún sjálf allt l einu
orðin vond. Vera hennar og persönuleiki
er þá orðin ímynd hins illa. Gleymdur er
kærleikur hennar, faðmurinn hlýi, brjóst-
ið mjúka og mildi augnanna. Og af því að
lœknirinn ristir með hnífnum viðkvœmt
holdið, er. hann allt í einu orðinn vondur
maður. Gleymd er umhyggja hans, hjálp-
semi og löngun til að gera öðrum gott.
Gagnvart hinu stórkostlega valdi, sem
knýtir saman þessar tilverur, erum vér öll
smœlingjar — lítil börn. Og vér dœmum
um tilveruna af barnaskap. Eitt einasta
atvik, þrungið sársauka og Jcvöl, fœr oss
til að segja við höfund tilverunnar: „Þú
ert vondur. Þú ert ranglátur“. Þannig hugs-
aði ég sjálfur um skeið, og ég veit, að svo
fer fleirum. Þeim, sem þannig er innan
brjósts, verður engin skotaskuld úr þvi að
benda sjálfum sér og öðrum á eitthvað til
marks um ömurleik tilverunnar og grimmd.
Hví fœr dauðinn að svípta mig þeim, sem
ég elska? Hví fá örlitlar, ómerkilegar sótt-
kveikjur að eyðileggja líkama minn og
svipta mig heilsunni? Hví fá illar og eigin-
gjarnar hneigðir að hrifsa völdin i hjarta
mannsins og knýja hann til hryðjuverka
og hverskyns óhœfu? Er þetta ekki allt til
marks um það, hve tilveran sé vond?
Nú skulum vér stefna huganum nokkrar
aldir aftur í tlmann — til sögualdarinnar,
þegar forfeður vorir komu saman til jóla-
blóta í dimmasta skammdeginu. Við heyr-
um hófadyninn, er þeir riða heim að hof-
inu, veizluglauminn, kveðskapinn — við
heyrum rödd goðans og sjáum útrétta
hönd hans, er hann stökkur blóði fórnar-
dýranna á goðamyndirnar, fólkið og sjálf-
an sig. Vér mundum ekki geta aðhyllzt
slíka guðsdýrkunarsiði, en gleymum því
samt ekki, að mannshjartað sló aö baki
þeim. Það var blótað til árs og friðar. Fólk-
ið, sem fann til undan kuldanum og myrkr-
inu, var að túlka þrá sína eftir yl og Ijósi.
Og undir eins, fyrstu dagana eftir að sólin
fer. að hœkka á lofti, fer það að biðja fyrir
sumrinu, gróðrinum, árgœzkunni. í vetrar-
hörkunum er það að fela sjálft sig þeim
guðum, sem láta sólina hœkka á lofti.
Alkunn er sagan um Þorkel mána, er
á degjanda degi fól önd sína þeim
guði, er sólina hafði skapað. Þorkell máni
hafði, eins og þá var títt, verið víkingur
á yngri árum og .sjálfsagt tekið þátt i
hryðjuverkum eins og aðrir. Hann var
vafalaust kunnugur flestum hinum sömu
meinum, sem mennina þjá enn i dag.
Samt trúir hann fyrst og fremst á þann
guð, sem sólina skapaði. Hann trúði á það
góða í tilverunni og breytti samkvœmt því.
En hvers vegna trúði hann ekki á guð, sem
líktist storminum, frostinu og vetrarhörk-
unum? Var það ekki af því, að hann hugs-
aði sem svo, að hvað sem öðru liði, gat sá
guð ekki verið grimmúðugur, sem gaf
mönnum sólarljösið? Sólunni fylgdi líf og
frjösemi. Hamingja nefnist öðru nafni
sæla. Úr þvi að guð hafði skapað sólina,
hlaut hann aö vera góður, kœrleiksrlkur,
mildur — þrátt fyrir hretin, sem stund-
um skullu yfir.
Þorkell máni trúði á skapara sólarinnar,
og samtímamenn hans tignuðu guði hins
verðandi lífs svo að segja fyrsta daginn,
sem sólin fór að hækka á lofti.
Vér hugsum enn likt ogÞorkell máni.Hann
trúði á góðan guö og liafði það til marks,að
sólin skein á himninum. Vér kristnir menn
trúum á kœrleikans guð, og höfum það tO
marks, aö vér munum. „finna ungbarn reif-
að og liggjandi i jötu" á helgri jólanótt.
Þorkell máni fól önd sína þeim guði, er
sólina hafði skapað. Vér felum oss þeim
guði, sem gaf heiminum Jesú Krist, Ijós
heimsins. Sending hans i heiminn tekur af
skarið um kœrleika þess guðs, sem rœður
tilverunni.
Það getur verið erfitt að finna orsakir
margrar óhamingju, sem á vegi vorum
verður. En tilverunni er svo furðulega hátt-
að, að um leið og vér vœrum svipt mögu-
leikunum til þess, sem vér teljum illt og
erfitt, vœrum vér einnig svipt möguleik-
unum til eínhvers góðs. Likami mannsins
skapast af efnum náttúrunnar. En hann
er þá um leið háður þeim lögum efn-
isheimsins, sem orsaka dauðann. — Sumt
af þjáningu vorri orsakast af þvi, að vér
erum náteng öðru, sem lifir. En ef skorið
vœri á þau tengsl, yrði lífshamingjan lítil.
Loks veldur synd þin sársauka og kvöl. En
jafnvel möguleikinn til að syndga verður
ekki frá þér tekinn, nema þú um leið verðir
sviptur möguleika til sjálfstœðs þroska. Af
þessu leiðir, að hinu illa í heiminum verður
ekki útrýmt nema með því einu móti að
hið góða vaxi og þroskist, eins og vetrinum
er útrýmt með vaxandi frjósemd vors og
sumars. Þvi betur sem mennirnir skilja
eðli kœrleikans, þvi styrkari sem þeir verða
i ástúðinni — í einu orði sagt, þvi kristn-
ari sem þeir verða, þvi betur vinna þeir
bug á öllu því, sem illt er. Því betur sem
þeir finna, að elska guðs umvefur þá, þrátt
fyrir allt, sem er þeim mótdrœgt, þvl hug-
rakkari verða þeir og styrkari í hverri raun.
En það getur orðið langt þangað til hægt
er að tala um guðsriki í fyllingu sinni á
þessari jörðu. En förum þá að dœmi for-
feðra vorra, sem í skammdeginu blótuðu
til árs. Höldum jól eins og þeir. Ekki fyrst
og fremst vegna þess, að hjöl sólarinnar
snýst til hins nyrðra hvels, heldur vegna
þess, að lítið barn fœddist til þess að verða
Ijós heimins. Og felum oss og allt, sem vér
unnum, þeim guði, sem skapaði sólina, og
gaf heiminum Jesú Krist.
GLEÐILEG JÓL!