Tíminn - 17.06.1953, Side 21

AUKABLAÐ
TÍMINN
21
ar, er hún raknaði við úr þræl-
dómsmókinu. Um hana voru rit-
aðar heilar bækur; allir sáu, að
hún þurfti verulegra umbóta
við. Þá hafði verzlunin um lang-
an aldur verið háð hörðu og
ranglátu skipulagi, er kúgaði
alla landsmenn jafnt. Nú álitu
menn, að nóg væri að nema
burtu þetta skipulag (einokun-
ina), sem allir sáu að var rang-
látt. Þá trúðu menn því, að frels-
ið eitt væri nóg til að færa allt
í gott lag, að allskonar framfar-
ir kæmu af sjálfu sér með frjálsri
samkeppni í verzlun og viðskipt-
um.1) Þessu varð líka fram-
gengt, eins og sjálfsagt var. En
hvernig fór? Framfarirnar urðu
litlar, en í þeirra stað kom i ljós
nýtt afl, litlu affarabetra en hið
gamla skipulag, ef því hefði ver-
ið sanngjarnlega beitt. Og þetta
nýja afl, þessi ávöxtur skipu-
lagslausrar samkeppni, það er
hið mikið umrædda aúðvald.
Kaupmennirnir — þessir at-
vinnurekendur með auð í hönd-
um, en engu skipulagi háðir —
urðu brátt ofjarlar vorir og kúg-
úðu alþýðu nær þvi eins hart og
hið gamla skipulag. Þá greip al-
þýða aftur til skipulagsins. Hún
stofnaði verzlunarfélög til að
reisa rönd við valdi kaupmennsk
unnar, og henni varð talsvert á-
gengt, þótt skipulag verzlunar-
félaganna væri lauslegt og næði
of skammt, enda hafa þau ekki
náð háum aldri. En menn urðu
djarfari með tímanum, er nokk-
uð ávanst, og alþýðu lærðist að
nota félagsskapinn. Ávöxturinn
af þessum tilraunum og viðleitni
að koma skipulagi á viðskiptin
er kaupfélagsskapurinn, sem
langlengst gengur í skipulags-
áttina, og jafnframt hefir haft
meiri áhrif á hugi manna og
kjör, en nokkuð annað, sem
reynt hefir verið til umbóta á
högum almennings. Það er nú
líka fyllilega komið í ljós, að
——----------
i) Þetta cr hú raunar sama sem kenn-
ingar anarkista, þeir vilja líka nenta burtu
skipulagið. sá er aðeins munurinn, að þeir
vilja alstaðar og í ollu nema það í burtu.
Ó, ættarland, með tóna og töfrafrið
og tignarsvip um jökulkrýnda brá,
með fífilskraut og fjóluaugun bld
og fossa og œgis brimaþungan nið.
Hvert hugarfrœ, hver hjartans von og þrá,
er helgum taugum knýtt i faðmi þér.
Og allar til þín æðar lífs mins sld,
i dst og þökk þér lofsöng mínn ég ber.
Ó, œttarland, með söng i svanahlið
og sólufáðan himinfjalla geim,
hvar mundi jörðin bjóöa betri heim
og bllðar kveöa vinarljóðin þýö.
Þó stœrri borgir, fyllri og lengri fljót
og frjörri akrar skreyti önnur lönd,
hér þekkti andinn œttar sinnar mót
og aðeins hér beið draumsins gullna strönd.
Ó, ættarland með móðurbrosin mœr
og minninganna töfraorð d vör,
þin blessun, frelsi, björg og sœldarkjör
sé börnum þinum alltaf hjarta nœr.
Þln orðmennt glœst um aldaraðir skein
og arfinn dýrsta kynslóð hverri bar.
Svo sindri œ þin sigurstjarna hrein
i sögn og óði, vitt um strönd og mar.
Ó, œttarland, þín örlög hyljast reyk,
því ógn og dul vorn spinna jarðllfsþrdð.
En megi gæfan geyma allt þitt ráð
og glötun verja i hverjum trylldar leik.
Því treystum heit, þó megnað fdum fátt,
um framtið þina að standa réttar vörð.
Og blessum hvern, sem liuga og handar mátt
þcr helga nam i allri lífsins gjörð.
K nútur Þörsteinssoii
frá Úlfsstöðum.