Tíminn - 24.12.1954, Blaðsíða 2

2
JÓLA BLAÐ Tí IVS AMS 1954
Séra Marteinn
Pétur Jako’
"on (?. H.M. Vroomen):
Hér lýsir kaþólskur prestur að Jófríðar
stöðum í Hafnarfirði jólakaldi eg fóla-
nótt í SkálhoEti á dögum ÞorEáks helga.
Þeir voru kornnir langt að, hann Pétur bónd'i
og Egill sonur hans. Egill gleymdi allri þreytu
þegar hann sá Skálholtsstað í fjarska.
„Indæll er þessi staður, pabbi,“ sagði Egill
litli.
„Þú munt aldrei gleyma honum eftir þessi j ól,
drengur minn,“ svaraði Pétur hægt og þagöi.
Hann mundi svo margt frá þeim tíma, þegar
hann var að nema hér, og oft bafði hann kom-
ið hingað aítur. Nú kom hann með Egil, eizta
son sinn, í fyrsta sinn. Hver kynslóð myndi taka
við af annarri í dáiæti á Skálholtsstað.
„En kirkjan! Hvílíkt hús! Hún er svo feiki-
stór og falleg," sagði EgUl litli.
„Hann Klængur biskup byggði hana og helg-
aði Pétri postula,“ bætti Pétur bóndi við.
„Hún er mesta og göfgasta hús hér á landi.
Hér sátu biskuparnir: ísleifur, Gissur, Magnús
og Klængur." Aðdáun og hriíning hvöttu Egil til
þess að þylja upp allt, sem hann vissi um Skál-
holt og um leið blíndi hann á staðinn eins og í
leiðslu.
Hann þagði, þegar klukknahljómur barst allt
í einu langt út fyrir Skálholtsstað. — „Til hvers
er verið að hringja klukkunum, pabbi?“ spurði
Egill.
„Það er hringt til fyrri kvöldsöngs jólahátíð-
arinnar. Þú veizt, að stærri hátíðirnar hafa tvo
kvöldsöngva, þann fyrri kvöldið áður, en þann
síðari sjálfan messudaginn um kvöldið."
„Ég vissi það, pabbi. Jólin eru þó ekki byrj-
uð ennþá í alvöru, þá munum við vera með í
kirkjunni um miðnættið í nótt. Er það ekki,
pabbi?“
„Jú, drengur minn.“
Pétri bónda var eins og væri hann að koma
heim eftir langa fjarveru. Á þessum stað lifði
hann indælustu ár ævi sinnar. Hér var hann
við nám í fáein ár, þangað til hann var vígður
hinum smærri vígslum, og svo fór hann heim,
tók við búi föður sins og festi ráð sitt. Honum
þótti mjög vænt um alla sína, en í Skálholti
íékk hann svo margt að veganesti og þeim stað
átti hann svo mikið að þakka, að honum fannst
hann koma heim að föðurgarði. Hugur hans
reikaði um allan staðinn, en fáein högg á
klukku minntu hann á, að nú væri kvöldsöng-
urinn hafinn. Hann raulaði upphafið: „Friðar-
kóngurinn,.......allan heiminn langar til að
líta andlit hans."
,>mkert iainast á v;ð kirk^usönginn, sem er
sunginn alít árið í kring með hinurji ýmsu dá-
samlegu lögvm, sem túlka þýðingu hverrar há-
tíðar," hugsaði Pétur.
,JMig minnir, að það sé upphaí'3 að kvöld-
söng ióla. sem þú ^ar-t að raula. pabbi. Þú hef-
ur sungið svo margt fyrir okkur, pabbi. en nú
fæ ég að heyra marga i einu syng'a í sjáifri
dómkirkjunní. Ætli kvölösöngúrinn verði bú-
inn, áður en við komumst tii staðarins, pabbi?“
„Má vera, að við fáum að keyra ennþá eitt-
hvað af honum, Egill minn. Víð erum alveg að
komast."
Hestarnir hertu sprettinn. Þegar þeir riðu í
hlaðíð, var Egili eins og frá s^r numinn. Allt í
kringum hann var nærri því eins og hann hafði
ailtaf séð það fyrir sér, þegar hann pabbi sagði
frá. Draumaborgin var orðin a'ð veruieika. En
nú var hann þar sjálíur. Hann. tók varla eftir
gamla manninum, sem heilsaði pabba hans svo
innilega.
„Þeir eru næstum allir í kirkjunni, biskup-
inn eínnig, en bráðum verður kvöldsöngurinn
búinn, eins og þú heyrir,“ sagði gamli maður-
inn.
Egilí hlustaði. — „Hvað er verið að syngja,
pabbi?“
„Það er lofsöngurinn: „Jesu, Retíemptor om-
nium“, þ. e. Jesús, frelsari allra, sem gekkst
fram af Föðurnum, jafn Föðurnum að dýrð, áð-
ur en ljósið varð. En loísöngurinn er lengri. Við
Höfundur þessarar skemmtilegu frásagnar er
kaþólskur prestur að Jófríðarstöðum, sem
búinn er að dvelja hér á landi um tveggja
áratuga skeið. Hann er hollenzkur að upp-
runa en er orðinn íslenzkur ríkisborgari fyr-
ir nokkrum árum og hefir tekið upp isienzkt
nafn. Séra Marteinn Pétur Jakobsson er
mjög elskur að íslenzkri sögu og ísienzkri
tungu, sem hann hefir náð fu,Ilkomnum tök-
um á. Hann hefir kynnt sér mikið ævi og
starf Þorláks helga og mun öllum mönnum
fróðari um þennan dýrling, sem er íslend-
ingum alltaf jafn kær.
Mynd þessi er af gömlu íslenzku altarisklæði, sem varðveitt er í Þjóðminjasafninu. Er það úr
kaþólskum sið og geymir mynd þriggja íslenzkra dýrlinga, Þorláks helga, Jdns Ögmundssonar og
Guðmundar góða.
skulum fara inn í kirkjuna, svo að þú getir
snöggvast séð hana að innan.“
Margt fólk var í kirkjunni, staðarfólk og jóla-
gestir. Egill leit undireins innst i kirkjuna. Þar
voru margir menn, klæddir í kufla, hver í sín-
um kórstól. Kórstólunum var raðað fram með
veggjunum báðum megin í kórnum, en innsti
stóllinn til vinstri næst altarinu var hærri og
tjaldaö yfir. „Jú, það er áreiðanlega Þorlákur
biskup, sem stendur þarna,“ hugsaði Egill. „En
hann virðist ekki vera mjög hraustur, eitthvað
veiklulegur. En hvílík göfgi stafar af þessum
manni.“ Agli varð starsýnt á hann. — Söngv-
ararnir sneru sér ekki til altarisins, heldur hver
beint á móti öðrum. Aðeins við og við sneru þeir
til altarisins stutta stund. Há púlt með stórum
bókum á stóðu fram með röðunum og margir
söngvarar sungu úr sömu bókinni, en stærsta
púltiö stóð á kirkjugólfinu milli raðanna. Ljós
var við hverja bók.
„En hvað söngurinn er voldugur," hugsaði
Egill. Hann taldi söngvarana. „Jú, þeir voru á^-
reiðanlega um þrjátíu eða jafnvel fleiri, eldri og
yngri, prestar og prestlingar."
Allt í einu heyrði Egill aðeins einn mann
syngja. Ekki hafði sá mikla rödd, en hún hljóm-
aði yndislega. Það var Þorlákur biskup, sem
söng lokabænina. Eftir það tíndist fólkið út úr
kirkju. En Egill tók ekki eftir því. Hann gat
ekki haft augun af Þorláki biskupi. „Hvert
myndi hann fara? Skyldi ekki vera hægt að
komast nær honum?“
Framh. á bls. 47.