Tíminn - 24.12.1954, Blaðsíða 41

JÓLABLAÐ TÍWIANS 1954
41
Helgidóiiiar i
Pramh. af bls. 5
arisbríkin gero í gotneskum stíl og
forkunnar fagurt smíði. Talið er
með nokkurri vissu, að hún sé gerð
snemma á 13. öld og gefin kirkj-
unni af Jóni Arasyni. Er það þessi
brík, sem sagan segir að Danir hafi
viljað ræna, eítir slSabyltinguna,
er þeir létu greipar sópa um ís-
lenzkar kirkjur. En til allrar ham-
ingju var altarisbrlkin of þung og
fyrirferðamikil fyrir Dard og gátu
þeir ekki flutt hana brott, er hún
því enn í Höladcmkirkju.
Altarisbríkin er útskorin úr tré,
gipsuð og máluð. Hún er um 170
sm. á breidd og m.eð örmum. Á mið-
hluta er sýnd krossfesting Krists
og sést hann þar með ræningjana
til beggja handa. Undir krossfest-
ingarmyndinni eru riddarar bryní-
aðir á bestum skium. Á bak við
aðalmyndirnar eru aðrar myndir.
Sjást þar meðal annars þök Jerú-
salemborgar. í skápnum beggja
vegna krossfestingarmyndanna eru
skápar með dýrlingamyndum. Þar
eru meðal annars þær heilög
Dorothea og heilög Barbara. hellög
Katrín og heilög Margrét. Innan
á örrnum bríkanna eru svo myndir
postulanna í sérstökum skápum,
sem alls eru 14 talsins. í tveimur
skápunum eru myndir af heilög-
um Sebastianus, heilögum Georg
og heilögum Antoniusi frá Þebu.
Ekki eru hér með taldar allar
þær myndir sem finna má á þessum
mikla og skrautlega helgigrip.
Framan á vængjum brikarinnar
eru málaðar myndir. Má þar sjá
Krist upprisinn og ofar fjórar
helgar konur og Maríu Magdalenu,
en til hinnar hanáar sést píslar-
dauði heilags Sebastians.
Á norðurvegg kirkjunnar, á móti
frúardyrunum inn í kirkjuna, er
annar merkur kirkj ugripur, líka
ír kaþólskum sið. Er það róðurkross
mikill úr tré sem hangir þar á veggn
um. Ber Kristur þyrnikórónu sína
á krossinum. Er mynd þessi mjög
vel gerð i gotneskum stíl, og svo
liíandi og áll'ifamiií'l að nærri
liggur að við fyrstu sýn sé sem þar
sjáist deyjandi maður. Blóð streym
ir úr síðusári frelsarans, undan
naglaförum cg þyrnikrónu. Róða
þessi er í fullri líkamsstærð. Sagað
hefir verið litið eitt ofan af kross-
trénu til að koma róðunni fyrir i
kirkjuhai. Er verk þetta talið frá
fyrri hluta 16. jaldar og liklega
fengið til kirkjunnar á dögum Jóns
Arasonar.
Er skírnarsárinn ættaður
frá Grænlandi?
í Hóladómkirkju er skírnarsár
sérstæður mjög og fagur. Stend-
ur hann framan við Róðukrossinn.
Skírnarsárinn er úr steini, svoköll-
uðum klébergi, eða oftar nefnt fitu-
steinn. Segja fróðir menn, að þá
steintegund sé ekki að finna í nátt-
úru íslands. Aftur á móti er þessi
steinn algengur á Grænlandi og
herma sögusagnir, að steinninn í
skírnarsánum hafi 'oorizt hingað til
lands með ís og verið hirtur við
rætur Tindastóls.
Á sánum stenúur, að hann hafi
úlhöggvið Guðmundur Guðmunds-
son bóndi og tréskurðarmaður að
Bjarnarstaðarhlíð, og er hann í
barokstíl. Gotneskt letur er á sán-
um og rósaverk og myndir af um-
skurninni og skírninni, auk biblíu-
legra táknmynda.
Á altari standa stjakar og kal-
eikar. Þar eru 2 gylltir silfurkal-
eikar, báðir úr kaþólskum sið og
kjörgripir hinir mestu. Á stétt og
hnúðum er grafið blaðskraut og
telur Kristján Elújárn þjóðminja-
vörður gripi þessa frá 13. öld. Segir
hann að þeir geti vel verið íslenzkt
smíði, en líka geti þeir verið frá
Noregi eða Englandi.
Ljósahjálmur, sem ber 20 kerti,
hangir í kórnum og er hann kennd-
ur við Jón biskup Vigfússon, gefinn
kirkjunni af Guöríði ekkju hans. Er
hjálmurinn mjög fagur með kröns-
um af ljósaliljum og pípur tvær i
vængjum arnar efst.
Pi'edikunarstóll dómkirkj unnar
er sérkennilegur og góður gripur. Er
talið að hann sé jafn gamall kirkj-
unni, og hafi jafnan í henni verið.
Á stólinn eru málaðar myndir af
guðspj allamönnunum.
Biskuþar geymðir i gólfi.
Undir tréhlerum í gólfi kirkjunn-
ar eru 8 legsteinar. Er þar meðal
annars steinn Guðbrands biskups
Þorlákssonar, Gísla biskups Þor-
lákssonar og Gróu Þorláksdóttur
fjTstu konu hans. Yfir kirkjudyr-
um er sérkennilegt minnismerki
Einars Þorsteinssonar biskups og
konu hans. Er það róðukross, út-
skorinn og útskornar myndir af
þeim biskupshjónum undir kross-
inum.
Mikið af tréverki kirkjunnar að
innan er nýleg smíð, sem þó er gerð
af smekkvísi og svo að kirkjan sé
sem líkust þvi sem áður var. Var
endurbygging þessi og lagfæring
gerð undir umsjá Matthíasar Þórð-
arsonar fyrrum þjóðminjavarðar,
sem lagði mikla áherzlu á að koma
kirkjunni í eldra horf.
Hóladómkirkja geymir helga
dóma og sögulegar minningar, sem
eru íslendingum kærar. Klukkna-
hljómurinn frá Hólum þarf um alla
framtí'ð að vekja íslendinga til um-
hugsunar um skylduna sem á þeim
hvllir, gagnvart þjóðinni, landinu
og trúnni Sá hljómur er okkur líka
lærdómur mikils kirkjuhöfðingja
og þjóðhetju, sem kenndi okkur
eftirminnilega, að lífið verður þá
fyrst einhvers virði, er menn eiga
þær hugsjónir i hjarta, sem aldrei
má svíkja, jafnvel þó fórna þurfi
lífinu sjálfu. — gþ.
LAUSN Á ÞRAUT.
Þannig eru strikin drcgin yfir ljóna-
garðinn og eru ljónin þá öll króuð af.
Guðbrandsbiblía i HoiaaomkirKju.
Friðardýrð í fjaliasal
Framh. af síðu 21.
logn og bjart veður. Sólin er kom-
in upp, og snjórinn bráðnar.
Haíið hefur einnig skipt um svip.
Ég er hugfanginn af þessum
snöggu umskiptum. Ég gleymi
blauta fiskinum og mér verður
hugsað um hinar miklu andstæður
í ríki náttúrunnar og í lífinu yfir-
Jeitt.
Þá heyri ég sagt frá þúfu rétt
hjá mér:
..Býrðin, — dýrðin.“
Og aftur er svarað frá annari
þúíu:
„Dýrðin, — dýrðin.“
Hér eru þá komnar tvær heiðló-
ur, og það er hvíslað að mér:
„Klustaðu á lóurnar, þær eru að
tala við þig.“
Ég hlusta með athygli, og lóurn-
ar halda áfram að kvaka.
„Góðan úaginn, kæri vinur,“
segja þær. „Við erum að lofa og
þakka guði fyrir sólina og dýrðina,
sem nú er komin. Við erum að veg-
sama guð fyrir vernd hans i stormi
og hretum liðinnar nætur.
Við viljum syngja þessa morgun-
dýrð drottins inn í sál þína og
kenna þér að lofa guð fyrir allt, sem
liðið er.
Ef við líðum aldrei neitt mis-
jafnt, þá munum við gleyma að
þakka og lofa það góða.
Vertu eins glaður og við eftir öll
hret lífsins, — lofaðu og þakkaðu
allar sólskinsstundirnar.
Þú öfundar okkur ef til vill af
því, að við getum flogið á veikum
vængjum okkar. En reyndu að
fljúga líka. Þú hefur miklu sterk-
ari vængi og getur flogið lengra en
við.
Lyftu þér á vængjum sálar þinn-
ar og svifðu um undrageima tilyer-
unnar. Á því ferðalagi lærir þú
margt, sem þér er nauðsynlegt, og
þá verður þú víðsýnn og þroskaður
maður.“
Þetta höfðu lóumar minar að
segja að þessu sinni, síðan kvöddu
þær og flugu inn með hlíð.
Talnaþraut
Leggið saman tölurnar í myndunum