Tíminn - 18.10.1955, Blaðsíða 4

4.
TÍMINN, frriffjuðaginn 18. óktóbér -1955.
236. blaff.
(Pramhald aí 3. síðu).
Þá er enn hækkuð fjárveit
ing, til þess að gera tUraunir
með nýjar síldveiðiaðferðir.
Mestur hluti þessarar fjár-
veitingar er notaður til að
gera út varðskipið Ægi til
fiski- og síldarrannsókna.
Þarf að búa skipið enn betri
rannsóknartækjum, en gert
heiir verið fram að þessu.
Einnig er nokkuð af þessari
fjárveitingu notað vegna tU-
rauna til að veiða síld með
nýjum aðferðum.
í þessu sambandi þykir
mér rétt að benda á, að á 15.
gr B er gert ráð fyrir nokk-
uð auknum kostnaði við fiski
deild Atvinnudeildar Háskól-
ans. Gert er ráð fyrir að
fjölga þar starfsliði. Þetta er
í samræmi við áherzlu þá,
sem lögð hefir verið á og lögð
er á að auka haf- og fiski-
rannsóknir, fiskveiðitilraunir
og fiskimiðaleit. Jafnframt
því, sem fé er lagt til útgerð-
ar skipanna í þessu augna-
miði bæði Ægis og rannsókn
arskipsins Maríu Júlíu, þarf
að efla lið í landi, tU þess að
vinna úr þessum rannsókn-
um.
Undanfarið hafa verið sí-
auknar fjárveitingar til þess
ara mála, enda mun vand-
fundin betri ávöxtun fjár fyr
ir þjóðina en rannsóknir þess
ar og tilraunir. Reynsla okk
ar og reynsla annarra sýnir
þetta glöggt. Lítur út fyrir, að
af þessu starfi öllu ætli að
verða glæsilegur árangur. M.
a. vegna þessa starfs er við-
horf til síldveiða nú mjög að
breytast. Mögúleikar að skap
ast til þess að ná síldinni með
ýmsu móti sem áður hefir
verið talið óframkvæmanlegt.
MætU þó segja mér, að á
næstu árum yrðu þó enn stór
felldari breytingar til bóta í
þessu tilUti en við höfum átt
að fagna undanfarið. Hefir
verið reynt að hlynna að
þessu starfi og fiskirannsókn
um yfirleitt undanfarið með
auknnm fjárveitingum, og er
stefnan enn hin sama í frurn
varpi því, sem hér liggur
fyrir.
Nýr jarðbor.
Á 16. gr. D eru tveir nýir
liðir, sem ástæða er Þl að
minnast á. Það er fjárveit-
ing til kaupa á jarðbor 1 millj
250 þús. og 1 millj. kr. fjár-
veiting, til þess að starfrækja
þennan bor.
Okkur er brýn nauðsyn að
auka fjölbreytni í atvinnu-
iífi landsins og þjóðin á mik
ið undir því að geta nctfa?rt
sér alla þá möguleika tú hiirs
Jtrarta, sem náttúran býður.
Ómögulegt er að koma þessu
við, nema þjóðin eigi góð
rannsóknartæki.
Vísindamenn okkar hafa
sýnt fram á, að ómögulegt er
að komast eftir því, hvaða
verðmæti við eigum í iðrum
jarðar, með tilstyrk þeirra ó-
fullkomnu tækja, sem við nú
höfum, til þess að beita fyrir
okkur.
Djúpboranir eru ekki mögu
legar með þeim tækjum, sem
við eigum nú, þótt þau hafi
reynst gagnleg eigi að síður.
TU þess að vita upp á hvað
hin tíýpri jarðlög hafa að
bjóða, verður því, svó að segja
hvað sem það kostar að kaupa
og starfrækja betri jarðbor.
Verkefni fyrir slíkan bor
bíða nú viða og eru svo að
segja ótæmandi.
Gert er ráð fyrir, að hinn|
nýi bor kosti eitthvað yfir 21
millj. Þótt hér sé ekki veitt
öll fjárhæðin, er vonast eftir
því að hægt verði að kaupa
bor strax í vetur. Áætlað er,
að það kosti um 2 millj. kr.
á ári að starfrækja þetta
tæki og að litlar beinar tekj-
ur komi upp í þann kostnað
fyrst um sinn að minnsta
kosti. Fjárveiting sú, sem
sett er á frumvarpið, til þess
að starfrækja bormn, er því
miðuð við, að hann verði í
notkun hálft næsta ár.
Tryggingar og
niðurgreiðslur.
Á gildandi fjárlögum er 6
millj. króna aukaframlag tú
Almar.natrygginganna. Var
það sett vegna rekstrarhalla
trygginganna og vegna þess
að nokkuð vantaði á, að rík-
issjóður hefði undanfarið bor
ið Vz af tryggingarútgjöldum
svo sem í öndverðu var byggt
á. í frumvarpinu er ekki gert
ráð fyrir aukaframlagi, þar
sem þessi mál eru öll í deiglu
nú sém stendur. Hætt er þó
við að auka verði fjárveitingu
til trygginganna, áður en frá
fjáriögunum verður gengið.
Á 19. gr. er Þður til dýr-
tíðarráðstafana. Lagt er til
a þessi Þður hækki um 7
millj. og 900 þús. Samt er
gert ráð fyrir óbreyttum nið
urgreiðslum á næsta ári frá
því sem nú er, en þetta fé
gengur allt til þess að greiffa
niður verð á innlendum af-
urðum Neyzla innlendra af-
urða í landinu fer á hinn bóg
inn stöðugt vaxandi sem bet
ur fer og þar með hækkar sú
fjárhæð, sem verja verður tú
þess að greiða niður, að ó-
breyttum reglum.
Þá hefir það komið í ljós
nndanfarið, að þessi liður hef
ir alltaf verið of lágt áætl-
aður, aldrei gert ráð fyrir
eins mikilli aukmngu á söl-
unni og orðið hefir.
Toll- og löggæzla.
Þá er nýr liður á 19. gr.,
sem nefndur er „tú aukning
ar löggæzlu og tollgæzlu," 1
millj. kr. Það er yfirleitt
kvartað um ófullnægjandi
löggæzlu með vaxandi þétt-
býli og aukinni umferð. Brýn
þörf er einnig að efia toll-
gæzlu. Þessi mál eru öll í at-
þugun hjá fjármálaráðuneyt
inu og dómsmálaráðuneytinu,
en þeim athugunum var ekki
svo langt komið þegar gengið
var frá fjárlagafrumvarpinu,
og er ekki enn, að leitað verði
sundurliðaðrar fjárveitingar
til úrbóta í þessum málum.
T. d. er það ekki ljóst enn,
að hve miklu leyti hægt verð
ur að nota aukinn mannafla,
bæði til tollgæzlu og lög-
gæzlu. Þar sem þessi mál
standa þannig, er það ráð
tekið að setja einn lið á fjár
lögin til auknmgar löggæzlu
og tollgæzlu, og gert ráð fyr-
ir, að þeirri fjárveitmgu verði
varið til þessara mála með
samkomulagi þeirra tveggja
ráðuneyta, sem hér eiga hlut
að máli.
Fjárveitingar til
jramkvœmda.
Þá er þessu næst rétt að
benda á, að fjárveitingar til
nýrra vega, vegaviðhalds,
fjárveitingar til skólabygg-
inga og til fjárfestingarút-
gjalda yfirleitt með sárafáum
undantekningum, sem ég
kem að sumum hér á eftir,
eru óbreyttar að krónutölu í
bessu fjárlagafrumvarpi frá
því, sem þær voru í gildandi
fjárlögum.
Vegna þeirra kauphækk-
ana og verðhækkana, sem
orðnar eru og verða, þýðir
þetta, aff fjárveitiTigar tU
fjá.ríestingcirmá.la eru í raun
og veru lækkaffar í þessu
frumvarpi frá því, sem þær
eru í gildandi fjárlögum.
Treystir stjórnin sér ekki til
að hækka þessar fjárveiting
ar að krónutölu frá því, sem
þær eru nú, miðað við hið í-
skyggúega útlit um afgreiðslu
greiðsluhallalausra fjárlaga
fyrir næsta ár, og einnig með
sérstöku tilliti til þeirrar gíf
urlegu fjárfestingar, sem nú
á sér stað af hálfu emstakl-
inga.
Það skal einnig tekið fram
í þessu sambandi, að til þess
að reyna að draga nokkuð úr
fjárfestingunni, hefir ríkis-
stjórnin á yfirstandandi ári
láÞð undir höfuð leggjast að
nota ýmsar fjárveitmgar til
Ibygginga í Reykjavík, og
verða þær fjárhæðir geymdar
og notaðar til þessara fram-
kvæmda, þegar möguleikar
eru á því að koma þeim í fram
kvæmd.
Undantekningar frá binni
almennu reglu í frumv. um
fjárveitúigar til fjárfestmgar
mála eru þessar helztar: Til
eignaaukningar Landssímans
er gert ráð fyrir 1 millj. kr.
hærri fjárhæð en í gildandi
fjárlögum. Er þar stærsti lið
urinn 400 þús. kr. fjárveiting
til stuttbylgjusambands við
Hornafjörð. Er þar um að
ræða skref í áttina tU þess að
koma á bættu símasambandi
við Austurland. Þá er liðurinn
til flugvallargerðar hækkaður
um 700 þús. Þótti það óhjá-
kvæmilegt miðað viö verkefni
þau, sem fyrir Úggja. Til bygg
inga á prestssetrum er fjár-
veiting hækkuð um 600 þús.
kr. Loks er tekinn inn nýr liö
ur, framlag tU tollgæzluhúss
í Reykjavik 850 þús. Er óhjá-
kvæmilegt að byrja að leggja
fé til hliðar til þessarar bygg-
ingar, þar sem telja má
ókleift að halda uppi fullnægj
andi tollgæzlu við þau skil-
yrði, sem nú eru. ^
Höfuðorsakir
hækkunar.
Ég hefi þá rakið gjaldahlíff
fjárlagafrumvarpsins í höfuð
dráttum og getið um helztu
nýja liðið í frumvarpinu.
Gjaldabálkurinn á rekstrar
reikning frumvarpsins er um
59,3 millj. kr. hærri en í nú-
gildandi fjárlögum. Samkv.
því sem nú hefir verið rakið
eru höfuðorsakir hækkunar-
innar þessar:
1. Launagreiðslur hækka um
29 millj. kr.
2. Hækkanir vegna löggjafar
frá síðasta Alþingi nema
um 12 millj. kr.
3. Hið lögákveðna framlag til
Almannatrygginganna
hækkar um 4 múj. kr.
vegna hækkandi vísitölu.
4. Framlag til þess að greiða
niður vöruverð hækkar um
7,9 millj. kr.
5. Kaup og rekstur jarðbors
2,2 millj. er nýr liður á fjár
lögum.
Þessar eru sem sé höfuð
ástæður fyrir hækkun fjár-
lagafrumvarpsins.
Ríkistekjurnar.
Ég kem þá að tekjubálki
frumvarpsins.
E'ns og ég gat um áðan eru
tekjur í frumvarpinu áætlað-
ar 579 millj. eða 63 Vz millj.
hærri en á gildandi fjárlög-
um. Þessi mikla hækkun tekju
áætlunarinnar er að nokkru
leyti byggð á reynslunni á
þessu ári.
Mest er hækkunin á tekju-
og eignarskatti. Er ráðgert, að
hann hækki um 30 millj. Er
augljóst, að skattskyldar tekj
ur verða að krónutölu hærri
í ár en undanfárið vegna
kauphækkana, sem orðið
hafa, og vegna þeúrar miklu
yfir- og næturvinnu, sem nú
á sér stað.
Þá er nokkuð hækkuð áætl
un verðtolls og söluskatts.
Tekjuáætlun þessa er sjálf
sagt að endurskoða í samráði
við fjárveitinganefnd síðar í
haust, ef betur skyldi þá sjást
en þegar frumvarpið var sam
ið, hvernig stefnir, en stór-
felldar breytingar hygg ég
tæpast að á henni verði gerð
ar.
Eins og fjárlagafrumvarpið
liggur fyrir eru greiðslur sam
anlagðar svo að segja jafnar
tekjunum. Mættu teljast
sæmúega horfur um af-
greiðslu fjárlaganna, ef þessi
niðurstaða væri alveg rétt
mynd af þeim. Því miður er
ekki því til að dreifa, eins og
ég gat um áðan og tel ég nauð
syn að gera því atriði nokkur
skil.
Frumvarpið mun
hœkka mikið.
í frumvarpið eru, samkv.
venju, ekki sett önnur lögboð
in útgjöld en þau, sem Alþingi
hefir þegar samþykkt. Á hinn
bóginn gaf ríkisstjórnin og
stjórnarflokkarnir fyrúheit
um, til þess með því að reyna
að leysa verkfallshnútinn s. 1.
vor, að se'tt yrði ný löggjöf
um atvinnuleysistryggingar.
Hefir verið unnið að undirbún
ingi þessa máls, en frumvarp
um það efni liggur þó ekki fyr
ir ennþá. Við þetta heú verð-
ur að sjálfsögðu staðið. Var
gert ráð fyrir, að ríkissjóður
legði fram í atvinnuleysis-
tryggingarsjóð 2% af kaup-
gjaldi. Var s. 1. vor ráðgert,
að hiuti ríkissj óðs til trygging
arsjóðsms yrði ekki langt frá
14 millj. kr. á ári.
S. 1. vetur gaf ríkisstjórnin
fyrirheit um, að hún mundi
beita sér fyrir setningu nýrra
launalaga á því þmgi, sem nú
er að byrja. Verður frumvarp
stjórnarmnar til nýrra .launa
laga lagt fyrir Alþingi nú á
næstunni. Öllum er ljóst, að
ný launalög hljóta að auka út
gjöld ríkisms, þar sem óhjá-
kvæmúegt er að færa laun
opinberra starfsmanna til
meira samræmis við öhnuí-
laun í landinu -en þau eru nú
Leiðir þetta blátt áfram af
þeim breytingum, sem gerðar
hafa verið á launum almennt
nú upp á síðkastið.
Þá er unnið að endurskoðun
alþýðutryggingalaganna svo
sem ég vék að áðan. Þeúri
endurskoðun er að vísu ekki
lokið, en nokkuð langt komið.
Aff vísu geri ég tæpast ráð
fyrir, að það verði taUð fært
að setj a ný alþýðutryggingar-
lög, sem hafi í för með sér
útgjaldaaukningu frá því sem
nú er, umfram þá stórfelldu
útgjaldaaukningu, sem leiðir
af þeim kauphækkunum og
verðhækkunum, sem eru að
verða. En ems og ég gat um
áðan, þá er ekki í frumvarp-
inu gert ráð fyrir því auka-
framlagi til Tryggingastofnun
ar ríkisms, sem er í gíldandi
fjárlögum, og sem á yfirstand
andi ári nemur 6 millj. kr.
Þætti mér ekki ólíklegt, að
óhjákvæmilegt yrði, hvað sem
líður setningu nýrra laga um
alþýðutryggingar, að ríkissjóð
ur yrði að leggja fram hærri
fjárhæð til tryggmganna en
gert er ráö fyrir í frumvarp-
inu.
Þá vil ég loks á það benda,
að þótt fjárveiting til vega-
viðhalds sé látin standa eins
og hún er í gildandi fjárlög-
um, 25 millj. kr., þá er það aug
ljóst, að með þeirri hækkun
á kaupgjaldi, sem orðin verð
ur á næsta ári vegna hækk-
andi vísitölu, þá verður óhugs
andi að halda vegakerfinu í
viðunandi ástandi fyrir þessa
fjárhæð á næsta ári.
Það er því augljóst, að
gjaldahlið þessa fjárlagafrum
varps á eftir að hækka um
marga milljóna tugi.
Afleiðingar þess,
sem gerðist í vor.
Háttvirt Alþingi verður hér
að horfast í augu við afleið-
mgar þess, sem gerzt hefir í
þessum málum og þarf það
engum á óvart að koma svo
rækilega sem það allt var
I ® UR 1
Stórt og fallegt úrvul
Yevö viö hvers manns hœfi ;
Við afgreiðum úr gegn póstkröfu og veljum 11
i það fyrir yður, eftir yðar eigin ósk og við því :
í: verði, er þér takið til. |
Við rekum viðgerðarstofu fyrir úr og klukkur. \
ííön Sipmun^Bson
Skortpripoverzlun
í: Laugavegi 8. j j