Tíminn - 15.03.1956, Page 8

8
T í M I N N, fimmtudaginn 15. marz 1956.
/ slen.din.gajpættir
Dánarminning:
Sigurður Árnason,
fyrrverandi bóndi að Hvammi
Sigurður Árnason andaðist 10.
febrúar síðastliðinn að heimili
sínu Hvammi í Skaftártungu fullra
89 ára, fæddur 30. janúar 1869.
Var hann elsti maður í Ásapresta-
kalli.
Sigurður var fæddur að Hvammi
og ólst þar upp hjá foreldrum sín-
um, Árna Gunnsteinssyni og Krist
ínu Sigurðardóttur. Vandist hann
snemma allri algengri sveitavinnu
og hafði yndi af að huga að skepn-
um og fást við þær. Tuttugu og
fjögurra ára gamali fór hann að
búa á hálfum Hvamminum og
kvæntist þá um líkt leyti Katrínu
Þorláksdóttur, ættaðri úr Skaftár-
tungu. Eignuðust þau eina dóttur
barna, Sigríði nú húsfreyju að
Hvammi.
Þau Sigurður og Katrín bjuggu
um 15 ára skeið að Hvammi, fyrst
á móti forcldrum hans og seinna
á móti dóttur sinni Sigríði og
manni hennar Sigurði Gestssyni.
Bjuggu þau laglegu búi, þótt aldr-
ei yrðu þau efnuð. Ólu þau upp
nefnda Guðrúnu Þórðardóttur, nú
liúsfreyju að Þykkvabæjarklaustri,
er kom ung til þeirra, Þuríði Sig-
urðardóttur, nú húsfreyju í Hátún
um í Landbroti, er kom til þeirra
12 ára gömul og Guðjón Bárðarson
er þau tóku að sér í bernsku eftir
að hann hafði misst föður sinn.
Katrínu konu sína missti Sigurð-
ur 1941 þá áttræður að aldri Var
hún aldrei heilsusterk, en manni
sínum ástríkur förunautur í blíðu
og stríðu. í daglegri umgengni var
Sigurður hæglátur og prúður, en
fastur fyrir, ef því var að skipta.
Verkmaður góður og laginn á allt
sem hann gerði. Lengi var hann
gangnaforingi Skaftártungna-
manna og hlakkaði jafnan til fjall-
ferðanna. Er hann fór að eldast
tók að bera á sjóndepru hjá hon-
um. Leitaði hann sér lækninga við
henni en án árangurs. Laust eftir
1930 missti hann alveg sjónina bg
var því blindur um aldarfjórðung.
En að öðru leyti var hann heilsu-
góður fram til hins síðasta. Bar
hann hlutskipti sitt með stillingu
og æðruleysi og fylgdist vel með
öllu bæði nær og fjær.
Þegar Guðjón Bárðarson, fóstur
sonur Sigurðar, fór að búa óskaði
hann eftir að mega fylgja honum,
því að kært var með þeim. alla
tíð. Dvaldist Sigurður því 12 síð-
ustu árin, eða síðan 1943 á heimili
Guðjóns og Bjargar Kristjánsdótt-
ur konu hans og fór þar eins vel
um hann og bezt varð á kosið.
Sigurður Árnason var jarðsung-
inn frá Grafarkirkju 23. febrúar
síðastliðinn að viðstöddu fjöl-
menni.
Orð sín við kveðjuathöfnina
heima í Hvammi sama dag endaði
presturinn á þessa leið:
Láttu, faðir, ljósið hjarta,
lýsa hér í heim,
gefðu hverju grátnu hjarta
geisla og Ijóma þinn.
Hins látna vertu ljós á vegi
leið hann því við mund.
Náðar þinnar á nýjum degi,
njóti hann hverja stund.
Fær þú honum frið í hjarta
friðinn ljúfa þinn.
Leið hann svo um landið
bjarta
í ljóssins ríki inn.
Blessuð sc minning hans.
Valgeir Helgason.
Sextugur:
Bjarni Jónsson,
á Eyjólfsstöðum
Hinn 8. marz s. 1. varð Bjarni
Jónasson, bóndi að Eyjólfsstöðum
í Vatnsdal, sextugur. Hann er fædd
ur í Sauðanesi á Ásum, 8. marz
1896. Foreldrar Bjarna voru sár-
fátæk, sem hröktust með stóran
barnahóp milli örreitiskota eða hús
mennskuhorna á skárri býlum. Þau
munu hafa hafið samvislir um 1890
einmitt þegar húnvetnskur búnað-
ur lá í sárum eftir hinn ægilegu
harðindi hins níunda tugar aldar-
innar. Móðir Bjarna hné í valinn
frá 8 börnum, — hinu elzta 15 ára.
hinu yngsta fárra mánaða. Þá þraut
öll ráð föður hans til að halda
heimilinu saman, og voru börnin
færð I' vistir, sem nokkurs voru
megnug. Sv.o jfór um Bjarna. Hann
fór að Flögu í Vatnsdal, þá aðeins
10 ára að aídri. Þar dvaldi hann
fram yfir fermingaraldur. Þaðan
mun hann hafa farið litlu eftir
fermingu og var eftir það í vistum
í Vatnsdalnum unz hann festi ráð
sitt, að því fráteknu, að hann stund
aði nám tvo vetur á Hvítárbakka
skólanum. Er þá skólagangan upp
talin, þegar og er minnst ferming
arundirbúnings, sem ekki þykir
að jafnaði hossa hátt um lærdóm.
Hefur Bjarni því ekki langsetu
á skólabekkjum á að byggja um
menntir sínar og þroska. Þær munu
meir sóttar annað.
Fremur ungur gekk Bjarni að
eiga Jennýju Jónsdóttur, vatns-
dælska konu að ætt og uppeldi.
Hvort tveggja var, að fyrir hendi
munu ekki hafa verið digrir sjóð
ir til innlausnar stórbýlum, enda
þau truðla legið á lausu. Munu þau
hjón vel geta minnst þess, að ekki
var alltaf vítt til veggjanna á heim
OJi.
P
a
t>’ *
*
K3-1
p
ili þeirra. En, ,,þar sem hjartarúm
er nóg, bregst húsrúmið aldrei,“
segja Danir. Því mun skyldulið og
gestir þeirra hjóna oft hafa feng-
ið fullar sönnur á.
Á fyrstu samvistarárum þeirra
hjóna bjuggu þau á hrakólum og
alltaf við útgarða. Bjarni sætti og
nokkurri atvinnu utan heimilis
þeirra, og naut af því nokkurs
styrks til framdráttar þeim. En þá
voru slíkar fangsvonir færri og
smærri en nú. Þó dugðu þær svo,
að þau gátu fest ábúð og síðar
kaup á höfuðbólinu Eyjólfsstöðum
vorið 1938 og hafa búið þar síðan
við vaxandi hagsæld, og rausn með
ágætum, enda fluttu þau með sér
hemi að Eyjólfsstöðum þann dug
og þá ráðdeild, sem þess var megn
ug að skapa þeim á hrakningsár
unum aðstöðu og áræði til slíks
stórræðis.
Þegar að Eyjólfsstöðum er kom
ið, mætir eitt og annað auga, sem
athygli vekur. Verður þar fyrst
fyrir sá hreinleikur, sem hvern
hlut veit á sínum stað. Ifið næsta
mun hin glaö'a risna, sem alla býð
ur velkomna, þó þess sé að engu
getið af þeim, sem gleðina gefa
eða risnuna reiða fram. En á hvor
ugt þetta mundi þó starsýnast þar
á Eyjólfsstöðum. Það, sem þar
mundi staldrað mest við, eru hin
ir innri hættir heimilisins. Þeir
blasa bezt við á því, að svo virðist,
sem börn þeirra hjóna telji sér
bezt borgið að „fara hvergi.“ Þeira
hefur orðið þriggja barna auðið.
Tvö þeirra hafa þegar stofnað
sín heimili; sonur þeirra hefur þeg
ar reist sitt eigið heimili, endur
reist eyðibýli, og horfir svo um
Julius Gæsar
(Framhald af 5. síðu.)
meiri áhuga á siðum og venjum
hinna ýmsu þjóðflokka, heldur en
flestir aðrir rómverskir herforingj
ar höfðu haft til þessa. Lýsingar
hans á sumum nágrannaþjóðum
hans eru frægar orðnar — til dæm-
is hin fræga lýsing hans á íbúum
Bretlandseyja, sem þykir svo svæs-
in, að menntaskólanemendur hér
á landi eru látnir sleppa kaflanum
í latínunáminu.
Herferðir Cæsars í nágrannalönd
in voru aðeins til þess ætlaðar að
hræða og refsa íbúum þeirra fyrir
óhlýðni og kúga þessar þjóðir til
undirgefni. En takmark hans var
hærra og meira. Takmark hans var
Róm sjálf — miðdepill heimsins.
Lýðveldið hafði búið við einræði
fyrr — með Maríusi og Súlla, en
það var Cæsar, sem veitti því bana-
höggið.
Það er allt á huldu hvert Cæsar
hefði leitt Rómaríki, ef hann hefði
ekki verið drepinn í miðju starf-
inu — hvar hefði Cæsar numið
staðar og hvað hefði heimsveldið
orðið stórt? Þetta eru spurningar,
sem sagnfræðingar velta fyrir sér
í dag, en líklega verður þeim aldrei
svarað.
Lézt við styttu Pompejusar.
Það eru skiptar skoðanir um
morðið sjálft og aðdraganda þess.
Sagt er, að Cæsar hafi verið að-
varaður af spámönnum, sem sáu
fyrir launsátrið, að það myndi
verða ráðizt á hann á leiðinni inn
í öldungadeildina. En livað um
það, Brútus og hans félagar réðust
á hann og Cæsar hneig niður við
styttu af Pompeijusi, en þeir voru
gamlir vinir og keppinautar. Um
leið og Cæsar gaf upp alla vörn
sagði hann, sem frægt er orðið:
„Og þú líka barnið mitt, Brútus“.
Nú eru liðin 2000 ár frá dauða
Cæsars, en enn er sagan á allra
vörum. Þeir, sem vilja Ieggja trún
að á spádóma, vitna gjarnan í
spádóminn um dauða Cæsars,
sem sígilda sönnun. Cicero, hinn
frægi sagnritari, fullyrðir, að ekk
ert sé hæft í þessum spádómi um
lát Cæsars, en það verður að
sjálfsögðu aldrei ráðið — hitt er
víst, að með Cæsari féll í valinn
eitt mesta stórmenni allrar ver-
aldarsögunnar, sem í senn var
rithöfundur, liermaður og stjórn-
vitringur.
hans hag og háttu, að sveit hans
og héraði verði til hagsbótar og
sæmdar. En þó þar sé skilið að
sýn, mun heimilið í raun og veru
eitt og hið sama og áður. Eldri
dóttirin dvelur þar heima með
börn sín og bónda, og mun enginn
verða þess var, að, að þar sé nýtt
heimili á ferðinni, þegar frá eru
tekin ærsl þeirrar æsku, sem nú
geysist um palla þeirra Bjarna og
Jennýar, sem nú eru drjúgum
rýmri en fyrr. Yngsta dóttirin er
og enn í föðurgaröi. Trúlegt er, að
ekkert sýni öllu betur samheldni
og samúð en þessi samhugur fjöl-
skyldunnar, og mun sú' hógláta
og hófsama gleði, sem þar ríkir,
traustasta tengibandið.
Sagan um drenginn, sem alinn
var upp við skorinn skammt og
fábrotnar flíkur, og heiman var
gerður með fátækt eina að farar
efnum, er síný. Hún hefur gerzt
á öllum öldum og trúlega hjá ölí-
um þjóðum. Ævintýrin leika sér
að því, að jsækja til þeirra ung-
menna, sem svo eru að heiman
gerðir, þá sem setjast í virðingar
sætin. En þau nást því aðeins, svo
að raunhæfur vegsauki sé að, að
bak við þá, sem þangað sækja,
standi sá dugur, sem til þess þarf,
að „ganga af sér“ örbirgðina og
umkomuleysið. Sú sigurgleði, sem
leggur upp jafnglöð og jafnviss
um sigur, þótt fjall eitt sé í fang
mun vænlegust til vinnings í þeim
leik. Og sá sigurinn beztur, sem
þannig næst á þessum vettvangi,
að vinar- og hjálparhönd sé þeim
rétt, er samleið eiga. Sú er sigur
gleði Bjarna á Eyjólfsstöðum og
konu hans.
Guðmundur Jósafatsson.
fluyhjAit í Titnanutn
WASA TEATEÍt
FINNSK LEIKLIST er talin hefj-
ast árið 1640, en það ár efna stú-
dentar í bænum Ábo til leiksýn-
inga, og tilefnið er að tveim dög-
um síðár á að vígja þar háskóla.
Eins og í flestum skólaleikjum
fyrri alda var þarna samanfléttað
gamni og siðalærdóm og stúdent-
arnir sýndu „hvernig sumir for-
eldrar halda í fé við syni sína,
sem þá verða iðnir og ástundun-
arsamir, en aðrir veita sonum sín-
um allt og hljóta að launum van-
þakkláta sonu, sem stunda hvers
konar lesti og ólifnað.“ í tvær ald-
ir var sænsk tunga ráðandi leikhús
mál Finnlands, en nú eru yfir 30
leikhús í Finnlandi, sem njóta
stuðnings ríkisins, auk fjölda á-
hugamannaleíkhúsa og fleiri
hundruð leikflokka. Af hinum 30
fyrrgreindu leikhúsum, eru aðeins
3. sem gæta hins sænsk-finnska
menningararfs. Er eitt þeirra,
Wasa Teater, í bænum Wasa, sem
telur um 38 þús. íbúa, brann til
kaldra kola í byrjun janúar 1953,
féll eitt höfuðvígi sænskumælandi
Finna. Þarna hefir nú gerst ævin-
týri. Bræðraþjóðirnar við Austur-
unga ljóðskáld V. V. Jarner, sem
tekinn er að gefa sig að leikrita-
gerð. Síðan komu: Hans náds
testamente, gamanleikurinn, sem
Hjalmar Bergman samdi um hinn
stórbrotna guðföður sinn.
Clochemerle, franskur gaman-
leikur með efni sótt í gamalt
feimnismál frá 1923. Leikurinn er
saminn eftir skáldsögu Gabriels
Chevallier um sama efni. Sænska
nafnið á leikritinu var Förargels-
ens hús.
Tehiisið Ágústmáninn, gaman-
leikur sem John Patrick samdi eft-
ir skáldsögu bandaríska rithöfund-
arins Verns Sneiders. Þetta hefir
verið eitt vinsælasta leikritið í
Evrópu og Ameríku s. 1. tvö ár.
Systurnar, vcrðlaunaleikrit í nor
rænu leikritasamkeppninni s. 1. ár.
Ilöfundurinn, Walintin Chorell, er
finnskur, en ritar á sænsku. Hann
þykir nú einn efnilegasti leikrita-
höfundur á Norðurlöndum.
Anastasia, er leikrit um örlög
yngstu dóttur zarsins í Rússlandi.
Líkur eru til að hún hafi sloppið
úr höndum byltingamanna og sé
kona sú, sem gengur undir nafn-
inu Anastasia Tjaikovski. Höfund-
Vasaleikhúsið í Vasa.
botn tóku höndum saman og hinn
24. sept. s. 1. tók Wasa Teater aft-
ur til starfa í nýjasta og einu
glæsilegasta leikhúsi Norðurlanda.
SVENSKA TEATERN
SUOMEN KANSELLISTEATTERI
— þetta er nafn þjóðleikhúss
Finna, sem jafnframt er fremst
finnskra leikhúsa með fjölda við-
fangsefna og sýningarkvölda á
hverju leikári. Næst því kemur
Svenska Teatern, Finlands svenska
nationalscen, sem tekur árlega til
meðferðar milli 2Ó og 30 verkefni
en fjöldi leikkvölda hefir veri'ð um
og yfir 350. Prófessor Nicken
Rönngren átti 35 ára starfsferil
að baki sér, er hann lét af stöii-
um á s. I. ári. Við tók formaður-
inn í félagi sænskumælandi leik-
ara í Finnlandi, leikstjórinn Run-
ar Schauman. Hann virðist ætla að
feta dyggilegá í fótspor fyrirrenn-
ara síns,‘ sem dugtoikil! leikhús-
stjóri, þVí >að það séöi af er þessu
leikári hefir leikhúsið sýnt níu
leikrit; einjLSÖnígleik, tekið á móti
þrem gesjaleikjum og loks efnt cil
hátíðar í tilefni áttræðisafmælis
Sibeliusar, hinn 8. desember s. I.
Gestir léíkhússins voru:
Det Nye Teater í Osló, sem
sýndi Afturgöngur Ibsens. Það var
einmitt í Helsingfors, sem Aftur-
göngurnar voru fyrst sýndar á nor-
rænu leiksviði árið 1883.
Etienne Decroux heimsótti leik-
húsið ásamt nokkrum öðrum lát-
bragðsleikurum frá Teatre de
Mine í París. Decroux er einn
kunnasti látbragðsleikari álfunnar.
Hann hefir bæði ferðast víða með
leikflokk sinn og sömuleiðis kennt
þessa grein leiklistar í mörgum
höfuðborgum álfunnar. Loks kom
sænski leikarinn og revíuhöfund-
urinn Karl Gerhard með eins
manns revíu sína Si-Vikslaren
kommer. Fyrsta leikritið var Dúf-
án og olíuviðarblaðið eftir hið
' ar þessa leikrits heita Maurette
: og Guy Bolton.
Hús Bernördu, síðasta leikrit
spænska skáldsins Federico Gar-
cia Lorca. Á honum hafa sannast
hans eigin orð: „Sá, sem deyr á
Spáni, lifir lengur en sá, sem deyr
, annars staðar.“
j Oruifle ou le Courant d’Air, er
nýjasta leikritið eftir Jean Anou-
ilh. Um þessar mundir er það sýnt
í mörgum leikhúsum álfunnar.
| Wie im Mai. Þetta er einn vin-
sælasti söngleikur (óperetta)
Walters Kollo. Paul Lincke, Jean
j Gilbert og Kollo voru fremstu ó-
pcrettuhöfundar Berlínar allt fram
' að síðustu heimsstyrjöld.
| Tungl yfir Tröllafjöllum, barna-
; leikrit, sem sýnt var um jólin.
| Höfundur þess, Otto Ehrström,
; liefir skrifað allmikið um tónlist
. í Ilufudstadsbladet í Helsingfors.
VICTORIA.
! Austurríski .leikritahöfundurinn
Richard Billinger hefir nýlega lok
, ið við að snúa hinni frægu ástar-
sögu Knut Ilamsuns, Victoríu, í
leikrit. Sagt er að Billinger hafi
, tekizt þetta svo vel að leikritið sé
engu áhrifaminna en skúldsagan.
' Leikritið var frumsýnt i Akadem-
ietheater í Vín snemma á þessu
leikári, en um þessar mundir ferð
: ast leikflokkur frá hinu ;eiginlega
, þjóðleikhúsi Austurríkismanna,
Burgtlieater, með lcikritið um
Þýzkaland. Leikstjórinn heitir Jo-
l sef Gieler. Fyrsta sýriingin var
j haldin í Lessing-leikhúsinu í Nurn-
berg, en áætlað er að heimsækja
63 aðrar borgir og bæi Þýzkalands.
DyalarheiRiilið ,
(Framhald af 7. síðu.)
form. var kjörinn Sigurjón, Einars-
son, varagjaldkeri Theódóg iQísla-
son og vararitari Gunnar Friðriks-
son.