Tíminn - 28.02.1957, Qupperneq 6

6
TÍMINN, fimmtudagina 28. febrúar 1957,
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Bitstjórar: Haukur Snorrason,
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu.
Símar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h. f.
' íhaldið vill
MEÐAN Sjálfstæðisflokk
urinn átt fulltrúa í ríkis-
stjórn prédikaði hann það
Við flest tækifæri, að kaup-
hækkanir ættu ekki rétt á
sér nema því aðeins, að fram
leiðslan hefði aukist. Að öðr
um kosti myndu þær aðeins
hafa verðhækkanir og verð
bólgu í för með sér og yrði
því ekki launþegunum að
neinu gagni.
Reynslan hefur vissulega
staðfest, að þessi málflutn-
ingur Sjálfstæðisflokksins
var réttur. Kauphækkanir,
sem ekki hafa byggzt á auk-
inni framleiðslu, hafa ekki
reynzt kjarabætur. Þær hafa
hinsvegar átt sinn þátt í því
að skapa þá öfugþróun, er
hefur viðgengist í efnahags
málum síðan 1942. En margt
fleira hefur að sjálfsögðu
Jkomið þar til greina, eins og
ofmikil linkind við ýmsa
anilliliði.
EFTIR að Sjálfstæðis-
menn lentu í stjórnarand-
stöðu, hefur tónninn í leið-
togum Sj álfstæðisflokksins
þreytzt í þessum efnum. Blöð
hans hafa kappsamlega blás
:Ið út hvað litla verðhækkun,
sem hefir átt sér stað. Jafn
framt hafa þau miklað hvað
litla kjarabót, sem einhvert
yerkalýðsfélag hefur fengið.
Tilgangurinn með öllu þessu
er augljós. Hann er sá að
:reyna að koma af stað nýrri
kauphækkunar- og verk-
fallsöldu. Það er verið að
.reyna að brýna það fyrir
launþegunum, að enn einu
sinni þurfi nú að hækka
jkaupið til að vega gegn
verðhækkunum. Engum er
það þó Ijósara en forkólfum
Sjálfstæðisflokksins, hve
haldiaus ný kauphækkun er
launafólkinu, ef framleiðsl-
an hefur ekki aukizt til-
svarandi.
ÞAÐ HEFUR komið greini
legast fram við stjórnarkjör
sem nýlega fór fram í Iðju,
hvað forkólfar Sjálfstæðis-
stæðisflokksins ætlast fyrir i
þessum efnum. Fyrir þær
jkosningar, var sá áróður rek
:inn i Mbl. til réttlætingar
stjórnarskiptum í félaginu,
að fráfarandi stjórn hefði
jhaldiö illa á málum stéttar-
innar. Frí væru of stutt og
ikaupið væri of lágt. Það er
fá verkföll
líka opinbert leyndarmál, að
forkólfar Sjálfstæðisflokks-
ins vilja fá hina nýju stjórn
Iðju til að segja upp kaup-
samningum og beita sér fyrir
verkfalli.
í mörgum verkalýðsféélög
um öðrum, þar sem Sjálf-
stæðismenn hafa einhver í-
tök, vinna þeir að því að
undirbúa jarðveginn fyrir
nýjar kaupkröfur og verk-
föll.
EN HVAÐ veldur því, að
forkólfar Sjálfstæðisflokks-
ins hafa þannig gerbreytt
um stefnu í kaupgjaldsmál-
um? Hvað kemur til, að þeir
blása nú að glæðum verk-
falla og kauphækkana, sem
þeir fordæmdu mest áður?
Skýringin er einföld.
Löngun íhaldsforkólfanna til
þess að reyna að rjúfa núv.
stjórnarsamstarf og komast
í stjórnarstólana á ný, er
svo mikil, að þeir hafa glat-
að allri ábyrgðartilfinningu.
Hagsmunir þjóðfélagsins
skipta þá ekki máli. Það er
í stakasta lagi eð efna til
glundroða og upplausnar,
ef einhver von er um, að það
geti hjálpað Sjálfstæðis-
flokknum í stjórn á ný.
Þannig geta vissulega
ekki aðrir hagað sér en full-
komlega stefnulausir og óá-
byrgir valdstreitumenn.
Sjaldan hefur það sézt betur,
að Sjálfstæðisflokkurinn á
enga stefnu, heldur hefur
það eitt sjónarmið að
tryggja sérréttindi og yfir-
ráð nokkurra gróðamanna.
Til að finna hliðstætt fyrir-
brigði, verður að fara alla
leið til Suður-Ameríku.
ENGUM óvitlausum
manni mun detta í hug, að
forkólfar Sjálfstæðisflokks-
ins berjist nú fyrir verkföll-
um og kauphækkunum
vegna hagsmuna launafólks.
Hagsmunir þess eru nú
mestir þeir, að það takist
að stöðva dýrtíðarflóðið og
leggja grundvöll að vaxandi
framleiðslu. Ef núv. stjórn
tekst það ekki, mun engri
annarri stjórn takast það.
Það yrði launafólkinu verst,
ef forkólfum íhaldsins tæk-
ist að spilla því viðreisnar-
starfi, sem núv. stjórn er að
hefja.
Eftir gamalli fyrirmynd
ALLIR MUNA, hvernig
Hitler hafði það við þing-
húsbrunann. Hann lét sjálf-
ur kveikja í þinghúsinu, en
kenndi síðan andstæðingum
sínum um.
Það er ekki ótrúlegt, að
'ýmsum hafi dottið þetta í
aug, þegar þeir lásu útsíð-
ur Mbl. í gær. Þar gat að
..íta stórletraða fyrirsögn, er
aljóðaði á þessa leið: Hvað
• engi standa kommúnistar
yið loforð um stöðvun kaup-
hækkunar? Þýzku blaði lízt
illa á efnahagsmálaþróunina
á íslandi.
í frásögn hins þýzka blaðs
segir svo, að kommúnistar
hér hafi lofað því að skerða
ekki vinnufriðinn með kaup-
kröfum. Þrátt fyrir þetta
loforð þeirra, segir blaðið
ennfremur, er búizt við, að
þeir muni brátt hleypa af
stað nýrri verkfallsöldu.
Hið þýzka blað getur þess
ekki, hvaðan það hefur heim
Talið að talsverður árangur hafi
orðið á þingi Norðurlandaráðsins
r 4m c • f* * r T t J* I
Fátt er um fregnir af þinginu á íslandi —
þörf aukinna upplýsinga um aðild íslands
og störf ráðsins
Þingi Norðurlandaráðs er lokið fyrir nokkrum dögum og sendi-
nefnd íslendinga mun um það bil að koma heim. En á þinginu voru
fimm íslenzkir alþingismenn, ritari þeirra, og að auki fulltrúi íslands ■
í ritstjórn tíinaritsins Nordisk Kontakt. Þetta er því allmyndarleg
þátttaka eftir því sem gerist af okkar hálfu. Samt hefir brugðið svo
undarlega við, að varla getur heitið að almenningur hér á landi hafi
lieyrt nokkurn skapaðan hlut um þinghald þetta.
Hvorki útvarp né blöð hafa birt
að kalla neitt sem máli skiptir um
hvað þetta stóra þing hefir verið
að gera. Þessi þögn hér á landi,
— sem stingur mjög í stúf við
fréttaflutning af þinginu á Norður
löndum. — virðist gefa til kynna,
að einhvers staðar sé gat á skipu-
laginu. Við slíkar aðátæður hlýtur
almenningur í landinu að líta svo
á að lítið gagn sé að þinghaldi
þessu.
Umsögn annarra.
Blöð og útvarp á Norðurlöndum
hafa flutt miklar fréttir af þing-
inu, enda virðist fréttaþjónusta
hafa verið mjög skipulögð af
stjórnarvöldum þessara landa og
sendinefndum. Að loknu þinghaldi
hafa birzt greinar þar sem gerð
er tilraun til að meta gildi sam-
komunnar. Slík grein er t. d. í
danska blaðinu Politiken sl. mánu-
dag. Þar segir svo m. a.:
Ráðgefandi þing.
Margir, sem ekki eru vel heima
í starfsháttum á þingum, munu
líta svo á, að sú hefð, sem nú er
að skapast um störf Norrænaráðs-
ins á árlegum fundum þess, sé
þannig gerð, að þar sé notaður
meiri pappír og sögð fleiri orð en
nauðsyn krefur. Lesendur blað-
anna munu og hafa komið auga á,
að mikið er um endurtekningar.
En ef athugaður er sá grundvöll-
ur, sem Norrænaráðið starfar á,
verður samt að viðurkenna, að ráð
ið hafi skapað sér árangursrík
starfsskilyrði á stuttum tíma. Það
verður að hafa í huga, að „ráð“, er
ekki stofnun, sem tekur bindandi
ákvarðanir. Ráðið getur ekki ann-
að gert, en beint tilmælilm til rík-
isstjórna aðildarríkjanna, og þess-
ar ríkisstjórnir geta svo lagt til
lögurnar fyrir þing landanna. Það
er ekki fyrr en löggjafarþing
hvers lands um sig hefir afgreitt
mál og lögfest, sem það kemur til
framkvæmda.
Nokkur árangur.
Aðrir spyrja, til hvers sé verið
að setja á stofn slíkt ráð, ríkis-
stjórnirnar geti eins skipzt á bréf
um, að ráðherrar fundizt ef þeim
finnst ástæða til eða sérstakir em-
bættismenn. En sá Dani, sem í dag
getur farið yfir norræn landa-
merki, án þess að sýna vegabréf,
eða verða var við toll- eða gjald-
eyriseftirlit, hlýtur að gera sér
ljóst, að þetta hefði aldrei orðið
að veruleika nema fyrir ákveðna í-
hlutun þess þings, sem fóstraði
þessar tillögur í upphafi. En emb-
ættismenn lögreglu og tolla hefðu
átt að vera einráðir, sæti allt í
sama farinu. Og þær ívilnanir, er
nú er ráðgert að veita öllum út-
lendingum í sambandi við vega-
bréfaskoðun, eru líka komnar frá
Norrænaráðinu, qg verða að veru-
leika þrátt fyrir efasemdir emb-
ættismannanna.
Efnahagsmálasamstarf.
Nú má segja, að tilhliðrunar-
semi við ferðalanga sé smámál, og
það eru mörg önnur smámál, sem
hafa verið á dagskrá Norrænaráðs
ins. En það eru smásteinarnir, er
verða að vera undirstaðan er menn
hefja að byggja hið stóra sameig-
inlega norræna hús framtíðarinn-
ar. Ákvarðanir fundarins í Helsing
fors um norrænt samstarf á sviði
kjarnorku getur dregið langan
slóða á eftir sér, og eru miklir
möguleikar tengdir ráðleggingum
þeim, sem gefnar voru um aukið
samstarf í tæknilegri þjálfun, og
hafa verulegt gildi. Smáríki geta
I haft sína háskóla og aðrar mennta
j stofnanir, en þegar kemur að
kennslugreinum, sem aðeins eru á
færi fárra nemenda, og enn færxi
kennara, þá byrja erfiðleikarnir.
Á þessum sviðum er nú lagt til að
hefja aukið samstarf. Á komandi
tíð blasir við að sérmenntun og
j sérhæfni hefir miklu meiri þýð-
. ingu en áður. Það er ekki lítils
virði, að smáríkin geti yfirstigið
þessa erfiðleika.
Hið stóra framtíðarmál, sam-
eiginlegur norrænn markaður var
ekki til afgreiðslu á þessu þingi.
Það mál er enn í höndum sér-
fræðinga til úrvinnslu. Álitsgerð
þeirra mun verða tilbúin 1. júlí
og í þessu máli, hefir nýjasti þátt
takandinn í þessu samstarfi,
Finnland, enn sýnt, hver dugur
er í Finnum. Þeir hafa komið sín
um athugunum í þessu efni jafn-
langt og hinar þjóðirnar, þótt
seinna væri liafizt hana.
Ásamt þessu máli eru svo rædd
hin evrópísku plön um sameigin-
I legan markað, og svo er sérstaða
i Norðmanna, sem hingað til hafa
| gagnrýnt hina norrænu áætlun. —
ERIK ERIKSEN,
fyrrv. forsætisráðherra — forseti
Norðurlandaráðsins.
Virtust þeir hafa meiri áhuga á
hinu stærra svæði frjálsrar verzl-
unar, sem Bretar eru einkum mál-
svarar fyrir. Þessi afstaða er skilj-
anleg. Það vakti sérstaka ánægju
að Norðmenn voru áhugasamir um
hið norræna samstarf á sviði fram-
leiðsiu — og fjárfestingar, einkum
töldu þeir slíkt gagnlegt, ef Norð
urlönd yrðu aðilar að hinu stóra
vesturevrópíska frjálsverzlunar-
svæði.
Sérstaða Finna.
Allar eru þessar ráðagerðir á
byrjunarstigi. Það liggur fyrir, að
Norðurlönd geta unnið saman og
auk þess gerzt aðilar að evrópsku
samstarfi. Þó er aðstaða Finna þar
varasöm. Þó má vel hugsa sér, að
hin löndin gerist þátttakendur í
evrópsku sam9tarfi á þessum svið
um, en Finnar haldi sig við sam-
starfið innan Norðurlanda. . . .
Að lokum er mjög lofsamlega
talað um Finna og undirbúning
þeirra fyrir ráðsfundinn og sam-
starfinu við þá innan Norðurlanda
ráðs sérlega fagnað.
Um nokkra sérstöðu af hálfu ís-
lands er ekki rætt í þessari grein.
Robinson, leikarinn frægi,
selur málverkasafn sift
Edward G. Robinson kvikmynda
leikarinn heimskunni, sem löng-
um hefir leikið verstu tegundir
glæpamanna, er mikill safnari mál
verka. Hóf hann að safna fyrir 25
árum og á nú eitthvert verðmæt-
asta safn málverka, sem til er í
(Framhald á 9. síðu.)
ildir sínar, en bersýnilega
eru þær runnar frá stjórnar
andstæðingum hér.
Það er þegar ljóst af skrif
um íhaldsblaðanna islenzku,
að þau vilja koma af staö
nýrri kauphækkunar- og
verkfallsöldu. Og væri það
nema eftir öðru, að kenna
svo öðrum um, líkt og læri-
meistarinn, sem einu sinni
var helzti dýrlingur Mbl.
’BAÐSrOFAN
Fornar dyggðir — almenn skynseml.
FARIÐ HEILAR, fornar dyggð
ir, sagði rithöfundur einn fyrir
allmörgum árum, og þótti taka
mikið upp í sig. Margir vildu
heldur halda í þær en kveðja fyr
ir fullt og allt. En í rás tímans og
atburðanna hafa þær víst týnt töl-
unni, a. m. k. ein, sparsemi og
nýtni. Hún er komin veg allrar
veraldar. Nú fleygja menn krón-
unni. Margur borgari hugsar sig
um tvisvar áður en hann beygir
sig til að taka upp 25-eyring af
götunni. Ef miðað er við næsta
uppmælingartaxta, er varla að
það borgi sig. Þeir, sem muna þá
tíð, er karamellan kostaði 1 eyri
og aðgangseyrir í bíó var 25 aur-
ar, komast samt aldrei almenni-
lega í takt við hin nýju verðgildi.
í bíó horfir.maður enn undrandi
á það, viku eftir viku, er unga
fólkið gengur að sælgætissöl-
unni, sem helga hléin í miðri
mynd, og fleygir 20 krónum fyr-
ir súkkulaði og konfekt til að
maula meðan seinni myndarhelm
ingurinn líður yfir tjaldið. En
það er víðar pottur brotinn en í
kaupstöðum. Virðingarleysið fyr-
ir verðmætunum nær líka til
sveitanna. Það sést af bréfi, sem
baðstofunni hefir borizt frá
„Mýramanni".
III nýting véla og áhalda.
f ÞESSU bréfi er m. a. rætt
um illa nýtingu véla og áhalda.
En það er mikið mein í þjóðfélag
inu í dag. Milljónir fara forgörð-
um þá leiðina. Nægir að minna á
lélegt bílaviðhald og útistöðu bíla
hér í Reykjavik, sem kosta mill-
jónatugi, til þess að staðfesta, að
Mýramaður hefir áhyggjur af
ærnu tilefni. En í bréfi hans seg-
ir m. a. á þessa lund:
„íslendingar hafa ekki fengið
orð fyrir að vera sparsamir eða
nýtnir, allra sízt síðan almenn
velmegun varð ríkjandi hér á
landi. Víða má sjá mikil verð-
mæti, sem árin gera að engu. Til
dæmis öll hestaverkfærin, sem
nú eru niðurlögð, sláttu-, rakstr-
ar- og snúningsvélar, plógar og
lierfi, sem margur bóndi lagði
hart að sér til að eignast, siðustu
áratugina áður en dráttarvélarn-
ar komu, liggja nú víðsvegar og
ryðga. Og svipað er sjálfsagt um
fleiri vélar og verkfæri, sem er
fleygt árlega, vegna þess að ann-
að nýtt og betra kemur á mark-
aðinn. Er ekki hægt að gera not
hæf verðmæti úr þessu aftur?"
Þetta er mál, sem meira þyrfö
að fjalla um, en biður betri tíma.
«—Frottli