Tíminn - 28.02.1957, Qupperneq 7

T í IVIIN N, fimmtudaglan 28. febrúar 1957,
7
Hagnýting starfskrafta þjóðarinnar,
á grundvelli byggðajafnvægis
Ræða Gísla Guðmundssonar alþingismanns á fundi
Framsoknarfélags Reykjavíkur síðastl. sunnudag
Á fundi Framsóknarfélags
Reykjavíkur s. I. sunnudag
flutti Gísli Guðmundsson al-
þingismaður fróðlega fram-
söguræðu um störf Alþingis
og um helztu mál, sem þingið
hefir afgreitt eða fyrir liggja
nú. Eftir nokkur inngangsorð
fórusf ræðumanni orð á
þessa leið:
„— Við athugun á þingskjölum
í gær sá ég, að lögð hafa verið
fyrir Alþingi rúmlega 120 mál,
frumvörp, þingsályktunartillögur
og fyrirspurnaskjöl. Eru þá talin
þau mál ein, er fyrir liggja á prent-
Uðum þingskjölum og tekin fyrir
samkv. þingsköpum. Til 20. þ. m.
höfðu verið samþykkt 20 lög, 13
fyrir áramót og 7 á þessu ári. Af
lögum þeim, er samþykkt voru fyr-
ir áramót, eru helzt:
Afgreidd mál
Bráðabirgðalögin frá s. 1. sumri
um festingu vísitölu og verðlags,
lögin um heimild fyrir cíkisstjórn-
Ina til kaupa á fiskiskipum og lög-
in uin útflutningssjóð. — Síðan
þingið kom saman á ný eftir ára-
mótin hafa m. a. verið samþykkt
bráðabirgðalög ríkisstjórnarinnar
frá s. 1. sumri um breytingu á hús-
næðismálastjórn og bann við því
að taka íbúðarhúsnæði til annarra
nota en íbúðar. Ennfremur lög um
breytingu á orlofsiögunum, um
áfram og koma stefnuskrá sinni í
framkvæmd.
Undirbúningur mála
Árangur af þinghaldi verður
ekki metinn eftir því, live marg-
ir og langir fundir eru haldnir
fyrir opnum dyrum eða hve mörg
mál eru afgreidd á viku hverri.
Só þingmeirihluti, sem að stjórn
stendur, er að verki með stjórn-
inni við undirbúning mála.
Stjórn landsins — liver sem hún
er — verður aðkanna viðhorf
þingmanna og flokka áður en þau
mál, er mestu skipta, eru lögð
fyrir þingið, því að möguleikarn-
ir til þess að koma málunum
fram, byggjast á því að þau séu
í samræmi við .meirihlutaviljann.
Það var yfjrlýst stefna stjórnar-
innar að láta fara fram rannsókn
á efnahagsmálum þjóðarinnar og
að ná samstarfi við hin stóru
stéttasamtök í landinu um það, á
hvern hátt leggja skyldi grundvöll
að áframhaldandi rekstri útflutn-
ingsframleiðslunnar og þá sérstak-
lega með það fyrir augum, að reynt
yrði að stemma stigu við verð-
bólgu í landinu. Þetta var að sjálf-
sögðu aðal viðfangsefni stjórnar-
og þingmeirihluta fyrstu mánuði
þingsins. Það var verk, sem þurfti
að vinna, bæði innan þings og
utan en ekki nema að litlu leyti
með venjulegum fundahöldum í
þingi. Sannleikurinn er sá, að
þarna komst liinn nýi þingmeiri-
hluti og stjórn hans, síðustu mán-
breytingu á stjórn atvinnuleysis- uði ársins, sem leið í sína fyrstu
trygginganna og um embættisbú-
staði héraðsdýralækna. Voru mál
þessi, sem ég nú hefi nefnt, flutt
inn í þingið sem stjórnarfrumvörp
eða að tilhlutun ríkisstjórnarinnar.
Mál, sem fyrir liggja
Eg skal þá næst nefna nokkur
raun og stóðst hana. Það sýndi sig,
að flokkarnir gátu unnið saman að
því að leysa viðkvæmasta mál
þingsins, og að þeir gátu fengið
stéttarsamtökin í landinu til liðs
við sig. Enginn skyldi halda, að
þetta hafi verið. auðvelt verk.
En það tókst. Þar með var jafn-
átjórnarfrumvörp,- sem fyrir liggja j ^ramt lögð undirstaða að af-
Og væntanlega verða afgreidd síðar . Sre'ðsiu fjárlaganna nú, þótt
sem lög: Frv. um breytingu á ' mikið verk væri þar enn óunnið, ástand frá rúmlega 50 bæjum og
sem nú loks er að ljúka.
Gisli Guðmondsson
síður þeirra, sem í þéttbýlinu búa.
En í þessu sambandi vil ég skýra
nokkuð frá tveim stórmálum, sem
fyrir þessu þingi liggja eða hafa
legið: Skipaaaupamaiinu og frum
varpsins um landnám, ræktun og
koma fram á Alþingi. Þessi tvö
mál eiga bað sameiginlegt, að í
þeim felast mikilsvei'ðar ráðstaf-
anir í jafnvægisótt.
Starf atvinnutækjanefndar
í stjórnarsáttmálanum 24. júlí
var það sett á stefnuskrá stjórnar-
innar að leitað yrði samninga um
smíði á allt að 15 togurum og að
leitað yrði eftir láni til þess er-
lendis. Jafnframt var yfir því lýst,
að skipuð yrði nefnd til að gera
tillögur um útvegun nýrra atvinnu-
tækja og dreifingu þeirra um land-
ið. Atvinnutækjanefndin, en svo er
hún kölluð, var skipuð í sept. s. 1.
Hefir þessi nefnd verið starfandi
síðan og verður sennilega fyrst um
sinn. Hún hefir m. a. safnað skýrsl-
um um atvinnutæki og atvinnu-
stjórn Innflutningsskrifstofunnar
til staðfestingar bráðabirgðalögum
um það efni, frv. til nýrra búfjár-, Vleðferð varnarmálanna
ræktarlaga, frv. til dýraverndunar-
laga, frv. til nýrra laga um lax-
Og silungsveiði, frv. um kirkjuþing,
írv. til nýrra umferðarlaga, frv.
um ríkisborgararétt til handa 25
erlendnm mönnum, frv. um kosn-
ingalagabreytingu, frv. um sölu og
útfluíning sjávarafurða og frv. til
laga um landnám, ræktun og bygg-
ingar í sveitum. Að sumum þessara
mála mun ég víkja nánar síðar.
Mörg mál hafa að sjálfsögðu verið
flutt af einstökum þingmönnum.
jþorpum á Norður-, Austur- og
j Vesturlandi, og er að gera í því
I sambandi eins konar atvinnukort
Meðferð varnarmálanna varð eitt y^ir sjávarsíðuna í þessum lands-
af viðfangsefnum þingsins fyrir jól Á því munu svo á sínum
og með nokkuð öðrum hætti en iima’ e- t. v. síðar á þessu ári,
gert hafði verið ráð fyrir. Því ollu verða byg§ð áætlun um fram-
þau tíðindi, sem urðu úti í heimi kvæmdir. Atvinnutækjanefndin lét
framan af þessum vetri og öllum
eru í fersku minni. Viðræður við
fulltrúa Bandaríkjastjórnar, sem
til hafði verið stofnað, fóru fram
í nóvembermánuði. Bandaríkja-
menn staðfestu þar viðurkenningu
sína á því að hér yrði ekki her á
friðartímum gegn vilja íslendinga
það verða sitt fyrsta verk að semja
frv. um heimild fyrir ríkisstjórnina
til kaupa á allt að 15 togurum og
lántöku í því sambandi. Jafnframt
lagði hún til að keypt yrðu 6 minni
fiskiskip, 150—250 lesta, einkum
með tilliti til staða, sem nú skortir
hafnir — og vinsluskilyrði til þess
þótt eigi sé tími til að geta þeirra og að íslendingar væru ekki bundn I að, með að taka a
hér sérstaklega, og yfirleitt er hér ir af samningum að láta svo vera. imði;i togarafiski úr togurum af
ekki tími til að rekja málaskrá En af okkar hálfu var slegið á frest j beirri stærð, sem nú tíðkast. Þetta
frumvarp varð að lögum fyrir ára-
mót. — í því eru m. a. ákvæði, þar
sem gert er ráð fyrir ríkisútgerð
þingsins nánar en gert hefir verið, um sinn framkværrld þingsályktun
enda hafa menn naumast áhuga á inni frá 28. marz 1956. Eigi að síð-
slíku. Mun ég nú fara nokkrum ur er sú ályktun í fullu gildi, og ,
álmennum orðum um það, sem ber að framkvæma hana jafnskjótt, I einbverra af hinum væntanl. skip-
gerzt hcfir á þinginu og geta sér- sem ástandið í alþjóðamálum leyf-,um- Hefir nefndin eftir áramótin
staklega nokkurra þingmála, sem ir að okkar dómi. En þótt frestun j samið sérstakt frv. um ríkisútgerð,
ástæða er til að vekja athygli á. hafi hér á orðið, og jafnvel enn ■sem nu er í athugun hjá ríkis-
Nýtt viShorf
, Það setur að sjálfsögðu svip sinn
á þetta þing, að það er fyrsta þing
eftir kosningar og fyrsta þing eft-
ir myndun nýrrar stjórnar, sem
bygg’st á samstarfi flokka, sem
,ekki unnu saman fyrir kosningarn-
pr. Þingið hófst, sem kunnugt er
með deilú um kjörbréf nokkurra,
þinan-anna. sem endaði með því, \maium-
fremur vegna þess, skiptir nú
rniklu máli að framhald verði á
þeim umbótum í sambandi við dvöl
varnarliðsins hér, sem hafnar voru
í ráðherratíð dr. Kristins Guð-
mundssonar. Yfirstjórn þessara
mála er nú í höndum annars flokks
en það leysir okkur Framsóknar-
menn vitanlega ekki undan þeirri
skyldu að vera vel á verði í þessum
stjórninni. Er ætlazt til að
ríkisútgerðin inni af hendi þjón-
ustu við þá staði ýmsa, sem eigi
hafa bolmagn til að eiga og gera
út stór fiskiskip, en hafa að öðru
leyti skilyrði — þ.á.m. vinnukraft
— til að taka á móti afla úr slíkum
skipum, einir eða í félagi við aðra
staði.
Hins vegar hefir ríkisstjórnin
nú þegar látið semja um smíði 6
230 tonna stálskipa í A-Þýzka-
landi, sem eiga að vera tilbúin
til afhendingar á miðju ári 1958.
Eru þau smíðuð eftir íslenzkri
teikningu og til þess gerð að
stunda jöfnum höndum ýmis kon-
ar veiðar, togveiðar, línuveiðar,
síldveiðar. Mun atvinnutækja-
nefnd sennilega nú fyrir vorið
gera tillögur til ríkisstjórnarinn
ar um úthlutun eða staðsetn-
ingu þessara 6 skipa.
Framkvæmdir í sveitum
Þá vil ég víkja að frumvarpinu,
sem ég nefndi áðan og ríkisstjórn
in er nú að leggja fyrir Alþingi
um landnám, ræktun og byggingar
í sveitum. Mál þetta er að miklu
leyti undirbúið af milliþinganefnd,
sem skipuð er samkv. tillögu á síð-
asta þingi frá nokkrum þingmönn-
um Framsóknarflokksins m. a. til
þess að endurskoða nýbýlalöggjöf-
ina. Hið nýja frumvarp er mikill
bálkur í 90 greinum og tekið upp
í það meginmál hinna eldri nýbýla-
laga og laganna um Ræktunarsjóð
íslands.
Ég geri ráð fyrir að sum ykkar
hafi lesið í Búnaðarritinu fyrir
einu eða tveim árum skýrslur um
túnastærð í sveitum landsins. En
landnám ríkisins hefir nú látið
rannsaka það mál nánar.
Skýrslur og athuganir leiða í
Ijós, að hinar byggðu jarðir í
landinu, sem nú eru taldar hátt
á 6. þús., eru mjög misjafnlega
langt komnar í ræktun. Nú telja
menn að hver jörð þurfi helzt að
hafa eigi minna tún en 10 ha. En
mikill fjöldi jarða er enn undir
því marki og á mörgum jörðum
er túnstærðin undir 5 ha. Hér
þarf að gera stórt átak á stuttum
tíma til að jafna aðstöðuna.
I stjórnarfrumvarpinu er gert
ráð fyrir að ríkið Ieggi fram 24
milljónir króna á 5 árum til að
stuðla að því að hin minni túnin
komist upp í 10 ha. stærð, og er
gert ráð fyrir að til þess þurfi að
rækta 12 þús. ha. samtals á þess-
um 5 árum.
í því sambandi má geta þess, að
öll tún landsins eru nú nokkuð
yfir 50 þús. ha. Þá er í þessu frv.
lagt til að árlegt framlag til nýbýla
verði hækkað úr 2% millj. upp í
5 millj. kr., enda er nú gert ráð
fyrir meira ræktuðu landi á hverju
nýbýli en verið hefir. Þá er í frv.
gert ráð fyrir nokkrum húsastyrk
til nýbýla. Þetta frv. mun, þegar
að lögum verður, stuðla mjög að
eflingu nýbýlastarfseminnar og
draga úr hættunni á því, að jarðir
fari í eyði um leið og það jafnar
nokkuð aðstöðu bænda til að reka
búskap á þann hátt, sem nú hent-
ar. Landbúnaðarráðherra gerði
grein fyrir þessu frumvarpi við
setningu Búnaðarþings s.l. föstu-
dag.
Önnur mál
Þá vil ég að lokum geta lauslega
nokkurra mála frá stjórninni, sem
komin eru fram eða koma væntan-
lega fram á þingi innan skamms
samkv. yfirlýsingu, sem um það
hafa verið gefnar. Lagt hefir verið
fram frv. um sölu og útflutning
sjávarafurða. Er þar gert ráð fyrir,
að vald það, er stjórnin hefir nú
í þessum málum, sem er allmikið,
verði að verulegu leyti lagt í hend-
ur þriggja manna útflutnings-
nefndar. Sjálfstæðismenn hafa
snúizt öndverðir gegn þessu frv.,
gera víst ráð fyrir, að hér fylgi nýj-
Á víðavangi
SJO MENN GETA
RÁÐIÐ S. í. F.
Morgunblaðið birtir langa for-
ustugrein í gær um þá „blekk-
ingu“ Tímans, að fáir menn geti
náð yfirráðum í S. f. F. sam-
kvæmt lögum þess. Svo illa tekst
þó tU, að Mbl. sannar það, sem
það hyggst afsanna með því að
birta kafla úr lögum S. í. F. í
grein Mbi. segir m. a.:
„Bæði á sunnudaginn og í gær
reynir Tíminn að rangtúlka lög
Sölusambandsins. Er tilraun
gerð tU að sýna fram á, að allt
vald í samtökunum geti safnazt
á hendur fárra aðila og svo hafi
það cinnig orðið, segir blaðið.
En hér eru lögin sjálf og
reynsla 25 ára ólygnust.
í 12. gr. laga Sölusambandsins
segir svo um atkvæðisrétt full-
trúa: „Þó má enginn þátttakandi
fara með meira atkvæðamagn
fyrir sjálfan sig eða aðra en 8%
af atkvæðamagni því, sem hefir
rétt til þess að hafa fulltrúa, er
fara með atkvæði á fundum fé
lagsins“.
Þessi tilvitnun Mbl. í lög S. I.
F. sannar betur en nokkuð annað
mál Tímans. Hún sýnir, að sjö
menn, er hver um sig fara með
8% af atkvæðamagninu í umboði
sjálfs sín eða annarra, geta far
ið með 56% af atkvæðamagninu
eða röskan meirihluta þess.
Finnst mönnum það heppilegt
fyrirkomulag, að sjö menn geti
náð völdum í fyrirtæki, er fer
með einkasölu á afurðum, er þús
undir manna framieiða og eiga
afkomu sína undir að seljist sem
bezt?
Skipakaupin
Mér er ekki fullkunnugt um,
hvaða möguleika ríkisstjórnin tel-
að Alþingi lagði samþykkti sitt á ;
úthlutun uppbótarsæta. Síðar, og j Uppbygging atvinnulífsins
.ekki fyrr en nú nýlega, komu svo
umræðurnar um kosningu Eggerts
Þorsteinssonar, sem varamanns í stjórn og stuðningsflokkar hennar | smíði á þeim. Kunugt er, að erlend
Rvík. En í hvorumtveggja þessara j myndu gera sér sérstakt far um að j ar skipasmíðastöðvar hafa eins og
umræðna kom þaö berlega fram,! vinna að uppbyggingu atvinnulífs- j standa mikil verkefni með hönd-
að úrslit kosninganna og afleiðing-! ins, sérstaklega í þeim landshlut- um fyrir aðrar þjóðir. Lán liggja
Við stjórnarmyndunina 24. júlí, ur sig hafa nú til að ná samning-
s. 1. var lýst yfir því, að núverandi jum um lán til togarakaupanna eða
ar þeirra eru Sjálfstæðisflokknum! um, sem einkum standa höllum
viðkvæmt mál, enda gerir hann sér ; fæti á þessu sviði,; og þar með að
fyllilega ljóst, hvað í húfi er fyrir j jafnvægi í byggð íandsins. Er það
sérhagsmuni þá, sem tilvera hans ! skoðun okkar, sem .að stjórn stönd-
byggist á, ef núverandi stjórnar-1 um, að sú stefna sé í samræmi við
flokkum tekst að vinna saman' hagsmuni þjóðarinnar allrar, ekki
ekki á lausu hvorki vestan tjalds
né austan, í svo stórum stíl, sem
hér er um að ræða, cnda þurfa
þetta að vera lán til langs tíma,
ef þau eiga að vera viðráðanleg
fyrir íslendinga.
ar ákvarðanir nýrri lagasetn-
ingu, þótt ekki felist það frumvarp
inu sjálfu. Þá hefir síðan í haust
verið starfandi stjórnskipuð nefnd
í bankamálum. Er frá henni vænzt
frv. um þau mál. Þá hefir verið boð
uð ný húsnæðismálalöggjöf, frv.
um skatt á stóreignamyndun og frv
um verðlagseftirlit, en ný ákvæði
um álagningu frá Innflutnings-
skrifstofunni hafa nýlega verið
birt.
Hljóðið í stjórnar-
andstöðunni
Ég hefi ekki í þessari ræðu
minnzt neitt verulega á stjórnar-
andstöðuna eða það, sem hún hef-
ir lagt til mála á þessu þingi. Þið
hafið heyrt í henni hljóðið í út-
varpinu. Hún þykist vilja kosning-
(Framhald á 9. síðu.)
i RÓGSKEYTIN.
Alþýðublaðið skýrir í gær frá
ræðu, sem Guðmundur f. Guð-
mundsson utanríkisráðherra
hélt nýlega um utanríkismál á
fundi Alþýðuflokksfélaganna í
Reykjavík. Hann vék þar nokkuð
að framkomu stjórnarandstöð-
unnar. Alþýðublaðið segir svo
frá þeim ummælum hans:
„Stjórnarandstaðan sá, að hag
kvæmt yrði fyrir hana, ef henni
tækist að sá illgresi tortryggn-
innar í okkar garð meðal for-
ustumanna þeirra samtaka og
þeirra þjóða, sem við eigum sam
stöðu með. Minnast allir róg-
skeytanna, sem liún lét senda
héðan og síðan voru aftur birt
sem fréttir í málgögnum stjórn
arandstöðunnar, og því haldið
fram að þær væru álit og skoðan
ir áhrifamanna á Vesturlöndum.
Því er ekki að neita, að þessi róg
ur hafði nokkur áhrif til að
byrja með og gat skaðað þjóðina
í heild, en róginum er nú eytt,
enda liefir skeytasendingum
fækkað. Atburðirnir hafa leitt í
Ijós þá ófrávíkjanlegu stefnu
ríkisstjórnarinnar, að ísland hef
ir samstöðu með vestrænum
þjóðum og að það er ekki ætlun-
hennar að stýra fleyinu austur
fyrir járntjald, eins og stjórnar-
andstaðan reyndi að telja áhrifa
mönnum erlendis trú um. Vopn
in hafa snúist í hendi stjórnar-
andstöðunnar, sem betur fer.“
Sem betur fer hafa vopnin snú
ist hér í höndum forkólfa Sjálf-
stæðisflokksins. En gerð þeirra
var söm fyrir það. Þeir hikuðu
ekki við að reyna að spilla fyrir
þjóðinni allri út á við í trausti
þess, að það gæti gert hinni
nýju stjórn erfitt fyrir.
MBL. FAGNAR SPADOMI
UM VERKFALLSÖLDU.
Mbl. er mjög fagnandi yfir því
að smáblað eitt út í Ludwighaf-
en í Þýzkalandi spáir því, að
brátt muni hefjast verkfalisalda
á íslandi. Bersýnilegt er, að
Mbl. þykir þetta góðar fréttir.
Það gleymir hins vegar að geta
þess, hvaðan liið þýzka blað
muni hafa heimildir sínar. Það
skyldi þá ekki hafa átt sér stað,
að einhver úr innsta ráði Sjálf-
stæðisflokksins hafi talað nokk-
uð ógætilega um þær fyrirætlan
ir, sem hafa verið ræddar þar. Á
þeim eina stað er nú rætt um að
knýja fram nýja verkfallsöldu í
von um, að það skapi ringulreið
í stjórnmálalífi þjóðarinar.