Tíminn - 07.09.1957, Blaðsíða 7

Tíminn - 07.09.1957, Blaðsíða 7
BÍMINN, laugardaginn 7. september 1957. í kanadíska norSrinu — franilíðarlandinu í norðri — gætii* margra grasa. Þefta gífuHega landflæmi er senni- lega eitf mikilvægasta lands- svæði veraldar í dag, og gildi þess á eftir að aukast effir þvi sem árin líða. Málmnám- urnar virðast óþrjótandi og olían streymir úr jörðinni. Fyrlr' 25 árum var því spáð, að þetta landssvæði ætti eftir að verða stærsti olíuframleið andi heimsins. í dag eru olíu lindirnar óþrjótandi, olían er næg fyrir hendi, aðaivanda- málið er-'fólgið í flutninga- erfiðleikum. Gildi þessa landssvæðis vex stöðugt sam- fara nýjustu þróun flugmála. Tvö flugfélög hafa þegar á- ætlað reglubundnar ferðir yfhr heimskautið og hernaðar legt mikilvægi fer vaxandi að sama skapi. Framtíð Kanada næstu 25 árin byggist að verulegu leyti á þróun mái- anna í kanadíska norðrinu. Eskimóarnir gera sér glaSan dag Ö8ru hvoru eins og annað fólk. Þarna fá þeír sér tebolla í tilefni þess a3 nýtt Eskimóabárn er faatt í heiminn. Stoitið og heiðarleikinn eru að- alsmerki kanadíska Eskimóans Frá blaðamannaferð NATO á norðursfóðism Kanada gangi. Einn mikilvægasti þáttur-:en hvíta landnema og óþrjótandi sögu kanadisku þjóðarinnar I náttúruauðæfi. Frumbyggjar lands Kanadastjórn leggur á það mikla á- herzlu að viðhalda sérkennum hínna ýmsu þjóðflokka landsins. Kanadísku Indíánarnir búa flestir í eigin þorp- um og hafa lítil skipti við annað fólk. Á hátiðisdögum þjóðflokksins skreyta þeír síg hinum aldagömlu búnmgum og dansa þjóðdansa. Á myndinni sést gamall Indíánahöfð- ingi í Afberta. Landsvæði þetta, sem hefst nokkur hundruð kílómetrum norð an vi'ð bandarísku landamærin, er stærra en hálf Bandaríkin, en íbúafjöldinn er um það bil 27 þús. manxs. Landnámið er enn í fullum er enn óskráður. Landnám nútím- ans er mjög frábrugðið ævintýrum fortíðarinnar. Flugtæknin hefir valdið róttækustu breytingunni. Sagan um landnemana er ferðuð- ust gangandi um hálft meginiand Ameríku á leið til sólarlandsins handan fjallanna miklu, á senni- lega ekki eftir að endurtaka sig. Þreyttir og lúnir lögðu þeir á síð- asta áfangann yfir Klettafjöliin, en urðu úti hundruðum saman eftir mikla baráttu við frost og hríðar. Bautasteinar og óskráðar sögur varðveita minningu þeirra. Saga frumbyggjanna í norðri Landnemar nútímans hafa tek- ið tæknina í þjónustu sína. Jafnvel þeir, sem við hið yzta haf búa, hafa stöðugt samband við umheiminn. Flugvélar færa þeim vistir og klæði. Ef einhver veikist, kem- ur flugvél á vettvang til að flytja hinn sjúka undir læknishendur, eða varpar niður lyfjum. En í norðrinu er fleira að sjá íns, Eskimóarnir og Indíánarnir, lifa góðu lífi við hin erfiðustu skilyrði. Flestir Eskimóanna búa í nyrzta hluta landsins og eru hamingjusömustu menn á jarðríki a8 piovn dómi Orðið „hætta“ er um, jafnt efnahagslega og menn- ingarlega, ef þeim finnst, að þeir beri skarðan hlut frá borði í hinni nýju menningarsókn í norðri, er þeim öllum lokið. Þeim finnst þeir vera kúgaðir og sigraðir og stolt- ið hverfur. En án stoltsins getur E=kimói ekki verið. Verra getur 7 dýrum gjöfum. Finni Eskimóa* barn peningabuddu, skilar það henni þegar í stað . . .“ ! ■' Hafa aldrei séð trjágrein j Fæstir Eskimóanna hafa nokkru I sinni séð trjágrein, bifreiðar eða peningaseðla. Listfengi þeirra er við brugðið. Verður því gerð i gleggri skil síðar. Einkar gaman ' er að sjá útskorna mynd af fugl- um í trjágrein eftir Eskimóa er ^ aldrei hefir slíkt augum litið. — ! Aðrir gera góðlátlegt gaman að hinum furðulegu skemmtunum hvíta mannsins, svo sem dansi þeirra og ýmsum tilburðum í þeim dúr. Margar teikningar hafa verið gerðar af dansleikjum hvíta manns ins af listamönnum er aldrei hafa komið á slíkar samkomur. En kannski eru hugmyndir þeirra ekVi fjarri lagi? í sambandi við byggingu og gæzlu hins mikla radarkerfis í kanadiska heimskautinu, hafa fjöl margir Eskimóar og Indíánar verití ráðnir til starfa. Nýtt vandamál rís þá upp, harla erfitt úrlausnar. Eskimóunum er greidd sín vinna með dollaraseðlum eins og öðrum verkamönnum. Óvenjulegt vandamál Vandamálið er einfaldlega það, að þessir afkomendur frumbyggj- anna hafa slíkt aldrei augum lit- ið og hafa hreint ekkert með slíkt glingur að gera. Þeir hafa lifað sældarlífi um aldaraðir í „heim- skautalöndunum unaðslegu“ og hvaða ástæða er til þess að fara að hafa áhyggjur út af pening- um? Það var að vísu verzlun í nokkur hundruð kílómetra fjar- lægð, sem þykir lítið í Kanada, en hvern langaöi í tóbak eða brenni- vín? Það var hreinn misskilning- ur að ætla, að Eskimóar eða Indí- ánar séu veikari fyrir slíku en aðrir. Þar sem þeir fá að ráða sér sjálfir, er ekkert áfengisvanda mál til. í nýju landi er það algengt og Eskimóamáli, hluti hinnar hún er daglegu Eskimóamóðir gælir við barnið sitt, ekki til í sjálfsagður lifsbaráttu. Saga Eskimóanna, frumbyggjanna í norðri, er hin merkilegasta. Um aidaraðir hafa þeir byggt þetta land og lifað hinu bezta lífi. Fyrstu kynnin við siðmenninguna voru verzlunarvið- skipti við ferðalanga á norðurslóð um. Þeir fengu riffla hjá veiði- mönnunum, en greiddu með dýT- indis refaskinnum. Enn liðu mörg ár. Innrás hvífa mannsins En þá hófst innrás hvíta manns ins. Trúboðar streymdu norður á bóginn og boðuðu Eskimóunum kristni, stjórnarstarfsmenn komu með lögin, kennslubækurnar, lækn ishjálpina — og sjúkdómana. Af- leiðing hinna fyrstu kynna varð til þess að Eskimóastofninn minnk aði, menn hrundu niður úr sjúk- dómum, einkum berklum. Hvíti maðurinn greiddi þó að nokkru skuld sína við Eskimóana með stóraukinni læknishjálp með þeim árangri, að stofninum hefir fjölg- að síðari ár, þó að almennasta dánarorsökin sé enn berklar. Afskipti Kanadastjórnar af mál efnum Eskimóa eru hin merkileg- ustu. Eitt meginmarkmið hennar er að hjálpa hinum ýmsu þjóð- flokkum til að viðhalda menningu sinni og sérkcnnum. Hið nýja N- Kanadamálaráðuneyti hefir unnið merkisstarí í þessum efnum, ekki sízt heiinsskautadeild þess undir forustu V-íslendingsins Bents Gests Síverts, sem er þar ráðu neytisstjóri. Minnisstæð eru um- mæli Gests á fundi í Ottawa með 18 blaðamönnum Atlantshafs- bandalagsins á dögunum, áður en lagt var í langa flugferð norður í framtíðarlandið: Stolt og hciðarleiki Ef Eskimóunum finnst, að þeir ekki komið fyrir Eskimóa en missa trúna á sjálfan sig . . Eskimóarnir eru heiðarlegir. ofureðlilegt, að lög fortíðar og framtíðar rekist á. Sú gamla saga hefir oft endurtekið sig í kana- diska norðrinu. í Churchill var Eskimói, er hafði verið sendur til að afplána fangelsisvist í suður- hluta landsins, fundinn sekur um að hafa myrt tengdamóður sína, Fortíð og framtíð rekast á Samkvæmt lögum hins frum- stæða þjóðfélags heimskautaland anna, hafði Eskimóinn gert það sem honum beinlínis bar að gera. j Fórnardýr hans, í þessu tilfelli j tengdamóðirinn, hafði drýgt þann ■ ófyrirgefanlega glæp, eftir réttar Láni einhver þeim peninga, greiða vitund Eskimóanna, að neyta sjálí þeir skuld sína á stað og stund. svo mikils mats, að börnin sveltu. Rétti einhver þeim hjálparhönd, Síðar gerðu yfirvöldin sér það endurgjalda þeir greiðann með (Framliald á 8. siðu.: Kortið sýnir kanadísku heimskauta- löndin. Fyrst komu trúboðarnir, síðan komu stjórnarstarfsmennirnlr með lögin, búi ekki við jafnrétti \ öiium svið,æknishiá|Pina sjúkdómana. Myndin sýnir trúboða skíra stúiku. i

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.