Tíminn - 07.09.1957, Page 8

8
TÍMINN, laugardaginn 7. september 1957,
Á eyjunni fögru . . .
(Framhald af 5. ríÖu).
voru þó sorgleg undantekning.
Þeir gengu um með þrefaldan
geislabaug um hausinn, dýrðar-
ljóma í augum og héldu að sér
yrði ekki meira fyrir að frelsa
okkur íslendingana en stinga ó-
þægum strákum í poka. Sem bet-
ur fór voru þeir í miklum minni-
hluta þó maður kæmist ekki hjá
því að verða var við þá. En ég
var að tala um hjónin frá Ceylon.
Hann er fínn maður í heimalandi
eitt sinn borðað með honum og
konu hans og það hafði farið vel-
á með okkur. Það var skemmti-
legasta matarstund sem ég minn-
ist. Prófessorinn gamli lék á als
oddi, sagði frá lífi sínu svo unun
var á að hlýða, útskýrði skoðanir
sínar á einfaldan hógværan hátt.
Þó viðkynning okkar væri stutt,
var hún það náin að ég treysti
mér til að fullyrða að þessi öld-
ungur er göfugasti rnaður sem ég
hef hitt.
Á Mackinac-eyju er ekki notaSar bifreiðir. Hesturinn er þar enn
þarfasti þjónninn.
sínu, mikilsvirtur lögfræðingur af
■tignum ættum. Hann er af þeirri
stétt er upprunalega gegndi land-
varnarstörfum. Það er næstfínasta
stétt í Indlandi.
Þar að auki eru þau hjón frægir
söngvarar og píanóleikarar, hafa
ferðazt um allan heim og haldið
hljómleika, sungið söngva heima-
landsins fyrir troðfullum áheyr-
endapöllum í London, París, New
York. Hann skýrir okkur frá því
hvernig hann kynntist MRA. Hann
var alinn upp í hatri gegn herra-
þjóðinni, Bretum, hann barðist
fyrir sjálfstæði ættjarðarinnar af
heilum huga. En þjóðin var sundr-
uð innbyrðis og ættirnar deildu
um völdin sem þegin voru af herra-
þjóðinni. Þessi vinur okkar hat-
aði séraði sérstaklega samlanda
sinn sem brotizt hafði til valda í
skjóli Breta. Hann sagði okkur
frá því hvernig hatrið hefði lamað
allan starfsþrótt hans og lífsgleði.
Svo kynntist hann MRA og fór að
hugleiða kenningar þeirra. Eftir
mikla sálarbaráttu fór hann langa
leið til að hitta óvin sinn. Hann
bað hann fyrirgefningar. Hann
kvaðst enn vera sannfærður um
að málstaður sinn væri réttur en
hann bað fyrirgefningar á því
hatri sem hann hefði borið til ó-
vinar síns persónulega. Og hann
hélt heimleiðis frjálsari í huga.
Og nú hafði hann haldið boðorðin
fjögur um heiðarleika, hreinlífi,
óeigingirni og kærleika um fjölda
ára.
---------Síðar um daginn er
fundur þar sem málsmetandi menn
frá Þýzkalandi og Frakklandi og
Erakklandi biðja hverjir aðra af-
sökunar. Þýzk kona sagðist hafa
verið fangavörður í stríðinu. Hún
kvaðst hafa skammtað Frökkum
minni mat en öðrum föngum--------
Stundum komu danskir menn til
okkar fslendinganna og báðu okk-
ur að fyrirgefa að ekki væri búið
að skila handritunum. Bretar báðu
okkur afsökunar á löndunarbann-
inu. Norðmaður bað mig fyrir-
gefningar á því að norskir togarar
gerðu usla í íslenzkri Iandhelgi og
rændu megninu af útflutningsvöru
íslendinga. Ég sagðist aldrei hafa
heyrt getið um norska togara í ís-
lenzkri landhelgi, vissi ekki bet-
ur en Norðmenn væru sú þjóð er
stæði okkur næst hjarta og sýndi
okkur mesta vinsemd. Mér sýndist
hann heldur vonsvikinn eftir þess-
ar upplýsingar og hélt sýnilega að
ég væri að blekkja hann, því dag-
inn eftir stóð hann upp á fjölda-
fundi og baðst afsökunar á norsk-
um togurum í íslenzkri landhelgi.
Prófessorinn göfugi
Svo fékk ég boð um að drekka
te með prófessornum. Ég hafði
Hann beið mín inni í salnum og
við gengum til sætis. Hann kaus
að drekka mjólk. Hann hafði heyrt
að íslenzka sendinefndin hefði
þrjóskazt við að móttaka boðskap-
inn, fyndist of hart að sér gengið.
Hann sagði mér að þýzka sendi-
nefndin, sem var hér fyrr urn
sumarið, hefði brugðizt við á svip-
aðan hátt. Þeir hefðu haft á orði
að þetta væri Hitlers Jugend aft-
urgengin, upphrópanir, endurtekn-
ingar, vígorð, baráttusöngvar, for-
ingjadýrkun, ofstæki, heimsfrels-
un.
— Ég er ekki að þröngva kenn-
ingum okkar upp á einn né neinn,
segir prófessorinn. Það skiptir
engu máli hvort hér sé einum
manni fleira eða færra. En þetta
er boðskapur sem neyðir menn til
að velja eða hafna. Kenningin
krefst fórnar og því eru menn ó-
fúsir að gefa sig henni á vald.
Það fórnar enginn sál sinni sárs-
aukalaust. Ég var orðinn prófess-
or í bókmenntum innan við þrí-
tugt og taldi sjálfan mig gáfaðan,
sjálfstæðan mann. Ég var sjálfum
mér nógur. Ég var stoltur og hreyk
inn af yfirburðum mínum. Á há-
tindi velgengni minnar læddist
þjáningin inn í líf mitt, þjáning
svo djúp og sár að mér fannst allt
vonlaust. Ég var ekki maður til
að rísa undir byrði minni. Ég
reyndi jafnvel að svipta mig lífi.
Þá lærði ég að beygja mig, að
hlíta afli sem er ofar öllum mönn-
u.m. Þar sem gáfur mínar og mennt
un gátu ekki hjálpað fann ég
harmabót í barnslegri trú. Ég hafði
áður hugsað mér Guð sem gæf-
lyndan vitgrannan sunnudagsskóla-
kennara, uppfinningu handa börn-
um og aumingjum, nú er hann
mér raunverulegri en þetta mjólk-
urglas og þessi undirskál. Þjáning-
in vísaði mér veginn, á þeirri
stundu er ég kraup í duftið eign-
aðist ég nýjan styrk, nýtt frelsi.
Ég sit lengi og hlusta á hann
tala. Þessi fátæklega endursögn er
ekki nema daufur skuggi af orð-
um hans. Ég fann að hér sat ég
andspænis manni sem framar flest
um hafði lifað sönnu lífi. Ég finn
ég hefði getað setið dögum sam-
an og hlustað. En á morgun er
meiningin að halda heim.
Fyrst í stað leit ég á þennan
félagsskap með vorkunnsemi og
hálfgerðri fyrirlitningu, sagði pró-
fessorinn. Ég var yfir það hafinn
að hlusta á þetta hjal. Ég var
menntaður maður og kunni full
skil á flóknustu heimspekikerfum,
þetta var ekki nema fyrir meðal-
tossa sem leiddist lífið. Seinna fór
ég að kynna mér kenningar þeirra
og fræðast um boðskapinn. Mér
þótti margt skynsamlegt og stund-
um hélt ég fyrirlestra um stefn-
una utan kennslutíma. Stúdentarn-
ir sátu kyrrir undir lestrinum af
kurteisi en ég fann að þeir hugs-
uðu: „Nú er karlskröggurinn byrj-
aður aftur.... “ Svo kom að breyt-
ingunni í lífi mínu. í stað þess að
hugsa og tileinka mér þessar kenn-
ingar, var ég farinn að lifa þær,
breyta eftir þeim í daglegu lífi.
Þær mótuðu alla lífsstefnu mína,
þær höfðu bjargað mér úr voða.
Eftir það fann ég að stúdentarnir
hlýddu með athygli á tal mitt,
vildu sífellt fá að heyra meira.
Það er komið að næsta fundi og
við stöndum upp, kveðjum hvorn
annan með handabandi. Það voru
sannarlega ekki íómar kenningar
sem þessi maður hafði að miðla
mér heldur djúp og sönn lífs-
reynsla, og ég gat ekki að mér
gert að verða dálítið lúpulegur
þegar ég horfði á eftir þessum öld-
ungi út um dyrnar.
Á unga aldri hafði hann tekið
hæsta próf og hlotið mestan vegs-
auka sem unnt var að hljóta, hann
hafði um árabil stýrt einum elzta
og bezta háskóla Evrópu, hann
hafði kennt mönnum að meta
Franz Kafka löngu áfiur en nokk-
ur vildi við verkum hans líta,
hann hafði öll skilyrði til að eyða
ellinni sem mikilsverður frömuð-
ur í fræðigrein sinni. Þess í stað
kaus hann að dvelja á þessari
fögru eyju og miðla af reynslu
sinni þeim sem skemmra voru
komnir á vegi lífsins.
Fyrsta daginn sem ég dvaldi
þarna hafði hann borið okkur súpu
og kjöt. Daginn sem við fórum
fylgdi hann rnér til skips og bar
fyrir mig pinkla. Á bryggjunni er
ys og þys, þar er margmenni að
kveðjast. Samt hefir hann tíma til
að segja mér frá því sem hann
hafði verið að hugleiða í kyrrð og
næði um morguninn, í framhaldi
af fyrri samræðum okkar.
Munurinn á existensíalistum og
Kafka, segir hann, er sá að hinir
fyrrnefndu snerust við þjáningum
sínum með nýju heimspekikerfi
sem aðeins náði til heilans. Kafka
svaraði þjáningunum með öllu iífi
sínu, þess vegna eru verk hans
meira virði en hinna.
Skipið er að leggja frá og ég
kveð í snatri hina fáu vini sem
ég hef eignast meðal þessa fjölda
á eyjunni. Þar var misjafn sauð-
ur í mörgu fé, þar voru ýmsir
sem skörtuðu með fornar syndir
eins og medalíur og heiðursmerki
í barminum, aðrir sem stunduðu
sálnafrelsun eins og laxveiðar,
sumir svo þreyttir á rándýrum
nautnum að þeir fundu skemmti-
lega tilbreytingu í því að þvo upp
eftir svertingjalýð.
En þrátt fyrir allt hugsa ég
stundum með söknuði til eyjarinn-
ar fögru, þar sem allir eiga allt
sameiginlega, matinn jafnt og
mannsálirnar. Það er þegar ég
hugsa til þeirra vina minna sem
miðluðu mér af auði hjartans svo
ríkulega að aldrei gleymdist.
Erlent yfirlit
(Framhald af 6. síðu).
þetta hvorutveggja. Og allt það,
sem gert verði, verði gert á þann
hátt, að áður verði haft saœráð
við bandalagsþjóðirnar í Atlants-
hafsbandalaginu.
Ollenhauer lýsir andstöðu gegn
hers'kyldunni og að þýzki herinn
verði búinn kjarnorkuvopnum.
Hvort tveggja auki á stríðshættu
fyrir Þýzkaland, sem verði lang-
verst úti, ef ný styrjöld kemur til
sögunnar. Notum fé okkar til að
treysta atvinnuvegina og bæta
heimilin, en ekki til að framleiða
hergögn, segir hann.
SÁ STJÓRNMÁLAforingi, sem
virðist vekja næst mesta athygli ó
eftir þeim Adenauer og Ollen-
hauer, er Strauss hermálaráð-
herra, en það umtal eykst nú
mjög, að hann muni taka við for-
ustu kristilega flokksins, er Ad-
enauer lætur af henni. Sosial-
demokratar halda því ósparí á
lofti, því að Strauss er talinn mað
ur einráður og því líklegur til að
verða einræðissinnaður í valda-
sessi. Hins vegar er hann þrótt-
mikill og athafnasamur.
Flestum blaðamönnum kemur
saman um, að meðal almennings
sé rniklu meira rætt um innan-
landsmál en utanlandsmál í sam-
Iþróttir
(Framhald af 4. síðu).
að geta í ríkara rnæli sérmenntað
kennara fyrir íþróttasamtökin í
landinu og skorar á Alþingi að
veita skólanum aukna fjárstyrki
til þess að afla skólanum þeirrar
aðstöðu sem hann þarfnast til þess
að rækja hlutverk sitt til fulln-
ustu.
íþróttaþing ÍSÍ haldið á Akur-
eyri 1957 beinir því til héraðs-
sambanda og íþróttabandalaga, að
slysatryggja íþróttamenn sína;
enda hafi framkvæmdastjórn ÍSÍ
forgöngu um að ná hagkvæmum
samningum við tryggingafélög þar
um. Jafnframt beinir þingið þeirr.
áskorun til stjórna íþróttabanda-
laga og héraðssambanda að þau
stofni hvert hjá sér sérstakan
slysasjóð, er sjá skal fyrir föstum
og öruggum tekjustofni af ágóða
íþróttamóta og sýninga eða á ann-
an toátt er henta þykir.
Þar sem Alþjóðaolympíunefnd-
in hefir í svari sínu til Olympíu-
nefndar íslands eigi gert athuga-
semdir við þau ákvæði í starfsregl
um Olympíunefndar íslands, er
kveða svo á, að Olympíunefndin
sé skipuð af Sambandsráði ÍSÍ,
verður að líta svo á, að alþjóða-
olympíunefndin sé samþykk þeirri
skipan. Fyrir því telur íþróttaþing
ið að eigi sé ástæða til að foreyta
lögum ÍSÍ í þessu efni, en leggja
beri áherzlu á, að taka tillit til
ábendingar Alþjóða-olympíunefnd
arinnar um þau atriði, er hún
bendir á að þurfi lagfæringar við
í starfsreglum O.í.
Telur þingið eðlilegt að núver-
andi endurs'koðunarnefnd starfs-
reglna 0. 1 'haldi áfram starfi sínu
og leggi áli-t sitt fyrir haustffund
sambandsráðs ÍSÍ 1957.
Eitt af verkefnum ÍSÍ er að
ákveða hvaða íþróttagreinar skuiu
iðkaðar. Því lítur íþróttaþing 1957
svo á að afskipti Alþingis af því
hvaða íþróttagreinar eru iðkaðar,
haffi verið óeðlileg ráðstöfun og
lýsir óánægju sinni á þeim gerð-
um.
Íþróttaþing ÍSÍ haldið á Akur-
eyri 26.—27. júlí 1957 samþykkir
það frávik frá móta og keppenda-
regflum ÍSÍ að framkvæmdastjórn
ÍSÍ sé heimilt að veita þeim
íþróttabandalögum og héraðssam-
böndum, er þess óska undanþágu
frá 8. gr. móta- og keppendareglna
ÍSÍ. Þannig að skólanemendum sé
heimilt að keppa fyrir skólafélag
sitt við önnur félög innan ÍSÍ án
þess að missa keppnisrétt fyrir
heimafélag sitt.
Undanþágan gildir þó því að-
eins meðan viðkomandi skóli starf
ar. Skólanemendur geta þó aðeins
keppt fyrir einn skóla á sama ári.
'íþróttaþing ÍSÍ haldið é Akur-
eyri 26.—27. júlí 1957 felur vænt-
anlegri framkvæmdastjórn að at-
huga möguleika á að koma á stofn
sumarbúðum fyrir drengi 11—16
ára, þar sem þeim verði kynntar
flestar greinar íiþrótta og kennd
undirstöðuatriði þeirra, samhliða
því að þeim séu tarndar hollar lífs
reglur og félagslund.
íþróttaþing ÍSÍ 1957 samþykkir
að framvegis verði þegnskapar-
vinnu við kennslu styrkt á sama
hátt og greidd kennsla er nú. Þó
skal hlutast til um það, að kostn-
aður í sveitum fái ávallt 25%-
hærri styrk en félög í kaupstöðun-
um.
Ennfremur verði athugað um
greiðslu á kostnaði við rekstur
íþróttamannvirkj a.
íþróttaþing ÍSÍ haldið á Akur-
eyri samþykkir að fara þess á leit
við menntamálaráðherra, að reglu
gerð um íþróttakennaraskóla ís-
lands á Laugarvatni verði breytt
þannig, að hinni frjálsu íþrótta-
hreyfingu verði gefinn kostur á að
tilnefna einn fulltrúa í skólanefnd
skólansv
Þing ÍSÍ haldið á Akureyri dag-
ana 26.—27. júlí 1957 felur stjórn
bandi við kosningarnar. Þetta sé-
styrkur fyrir Adenauer, þar sem
hann geti bent á augljósan árang-
ur, þar sem sé efnaleg endurreisn
Vestur-Þýzkalands. Þessu til við-
bótar koma svo persónulegar vin-
sældir hans og tilhneiging Þjóð-
verja til að skipa sér um „sterka“
foringja. Flestar líkur bendi þann
ig til, að Adenauer verði sigur-
vegarinn í kosningunum. Þ. Þ.
ÍSÍ að athuga hvort heppilegt sé
að breyta 8. gr. iþróttalaga þann-
ig, að þau feli í sér ótvíræð ákvæði
um, að sjóðnum beri að styrkja
íþróttaframkvæmdir með greiðslu
á 40% af kostnaði.
í trausti þess að framkvæmda-
stjórn ÍSÍ sæmi þá opinfoera aðila
sem sérstaklega skara fram úr í
byggingum íþróttamannvirkja sér-
stöku heiðursskjali sem viðurkenn
ingu fyrir frótoært starf að
íþróttamálum.
Samþykkir þingið að láta það
vera á valdi framkvæmdastjórnar-
innar hverju sinni, hverjir þeir
aðilar skulu vera (og samþykkir
því að tillaga nr. 4 á fylgiskjali
nr. 1 skuli vísað til framkvæmda-
stjórnarinnar (tillaga nr. 4 á fylgi
skjali nr. 1 var frá framkvæmda-
stjórn um að þakka séx-stöku
byggðarlagi fyrir góða framgöngu
um byggingu íþróttamanpvirkis).
Samþykktar Iagaforeytingar-
í niðurlag 1. greinar komi: 20.
gr. í stað 24. gr.
í annarri málsgrein 3. gr. komi
sbr. 20. og 21. gr. í stað 24. og 25.
grein.
Fyrsta málsgrein 13. greinar
verði svo'hljóðandi:
íþróttaþing skal haldið ann'að
hvert ár í septembermánuði. Skal
það auglýst með þriggja mánaða
iyrirvara og ítrekast síðar.
Reiknisár ÍSÍ er aknanaksárið.
Ennfremur að í annarri málsgréin
13. greinar komi: 1. júlí í stað 1.
marz.
Kanadískir Eskimóar
(Framhald af 7. síðu)
Ijóst, að Eskimóanum hrakaði illi-
lega í fangelsinu, bæði andlega
og líkamlega, vegna þess óréttar
er hann var beittur af hinum hvítu
yfirdrottnurum. Ákveðið var að
sleppa honum lausum og síðan
var hann sendur til að vera lög-
gæzlumönnum til aðstoðar í tjald-
Bent Gestur Sívertz er fseddur af ís
ienzku foreldri í Victoría í Kanada
1905. ! æsku stundaSi hann sjó-
inennsku, en lauk háskólaprófi og
gerSist kennari eftir þaS. í síðustu
heimsstyrjöld var hann háttsettur í
kanadíska flotanum. Eftir styrjöld-
ina tók hann viS margvíslegum störf
um í ufanríkisþjónustunni, en er nú
róðuneytisstjóri í ráSuneyti Norður-
Kanada.
búðum þeirra á Baffin-eyju. Þar
liföi hann góðu lífi við fiski- og
dýraveiðar, þar til hann fluttist
til Churehill. Andi laganna og bók
stafur er sitt hvað víða um heim
eins og af þessu má sjá.
Þjóðahafið mikla
Erfitt er að dæma um þróun
málanna næstu áratugina, en þó
er sennilegt, að þrátt fyrir góðan
vilja, reynist erfitt að viðhalda
sérkennum Eskimóaþjóðflokksins
marga áratugi í viðbót.
Hætt er við að kanadíski Eski-
móinn eigi eftir að hverfa í þjóða
hafið mikla eins og verða örlög
flestra í þeim ólgusjó. Nægir að
minna á íslenzka kynstofninn
vestanhafs, er sennilega verður
horfinn með tungu og þjóðerni
eftir nokkra áratugi. En líjarn-
inn og þrótturinn, ef einhver er,
varðveitast gjarnan í gegnum
aldirnar. Stolt og heiðarleilci
setja gerst markið á skapgerð
kanadíska Eskimóans. — Senni*
lega verður það aðalsmerki af*
komenda lians er aldirnar renna.
h.h.