Tíminn - 12.09.1957, Blaðsíða 3

TÍ-M-INN, fimuitúdaglnn 12. scptember 1957.
Við borð lá að olíubrák á sjónum
eyðiSegði fuglauppeldið á Akureyri
En íyrir frábæra árvekni og umönnun Kristjáns
Geirmundssonar, fór allt vel aí lokum, og höf-
UíSsta'Sarbúar njóta nú handaverka hans
Þa8 er ekki nýtt, að mest
af tímanum fari tii að sinna
fuglum, með einum eða öðr-
um hætti, en samt mun Krist
ján Geirmundsson og fjöl-
skylda hans aldrei hafa verið
eins önnum kafin og í sumar.
Það má því geta nærri, að
þungu fargi hefir verið af
létt, er fuglarnir voru komn-
ir heiíu og höidnu á Tjörnina
í Reykjavík. Enda fer Krist-
ján ekki dult með það, að
hann sé haria feginn.
Þetta er annað sumarið, sem
hann stundar fuglauppeldi fyrir
Reykjavíkurbæ. Bæjarstjórnin á-
kvað að auka fuglalífið á Tjörn-
inni fyrir áeggjan dr. Finns Guð-
mundssonar, og til þess að koma
því máli í höfn, var enginn maður
á landinu jafnfær og Kristján
Geirmundsson, enda hefir honum
nu tekizt afbragðsvel þetta verk.
Höfuðstaðarbúar njóta nú kunn-
áttu hans og umönnunar. Fuglarn-
hreiður hennar þar. Skeiðöndin er
mjög sjaldséður fugl hér, enda ný-
legur landnemi, hefir ekki verpt
hér, svo vitað sé með vissu nema
í fáa áratugi.
•— Hún er nú samt að færa út
landnárn sitt, sagði Kristján Geir-
mundsson. Ég hefi orðið var við
hana í Eyjafirði síðustu árin, og
nú í vor sá ég 3 unga saman, og
fékk þar fyrstu sönnunina um að
hún er farin að verpa þar. En
maður gengur ekki að hreiðrinu
hennar, það cr vandfundið. Að-
stoð Þórhalls á Sílalæk er því
mikils virði. Á Hellulandi í Skaga-
firði fengust æðareggin beint úr
varpinu þar.
Útungunarvél og fóstrur
í Vogum
Þegar eggjasöfnuninni var lokið
á hverjum stað, var farið rakleitt
að Vogum við Akureyri þar sem
útungunarvélin beið. Síðan varð
að fylgjast nákvæmlega með henni
því að margar tegundir voru
hverju sinni í vélinni, og útung-
unartíminn ærið misjafn. Úr út-
ungunarvélinni fóru ungarnir rak-
Dr. Fipnur Guðmundsson og Kristján ræðast við á Reykjavíkurflugvelli
í fyrrakvöld.
ir.á Tjörninni eru augnayndi borg-
arbúa og aðkomufólks, og munu
lengi halda nafni Kristjáns á lofti.
Ferð til varpstöðvanna
Starfið í vor hófst með því, að
Kristján tók sér ferð á hendur
austur í Þingeyjarsýslu að finna
þar menn, sem eiga varplönd góð
og skilning á gildi þess starfs, sem
hann hefir með höndum. Hann
kom í Grímsstaði við Mývatn og
fór um varplöndin með Ragnari
Sigfinnssyni, og hann kom í Síla-
læk þar sem Þórhallur Andrésson
leiðbeindi honiun. Kristján kom
þangað ekki tómhentur. Hann
hafði meðferðis kassa, sem hann
liafði sjálfur smíðað. Þeir eru fóðr
aðir vel með æðardún og í þeim
rúm fyrir hitapoka, en lokið sér-
lega gert fyrir loftræstingu. í
þessa kassa safnaði Kristján eggj-
unum. Ég lagði kapp á að fá þau
sem mest unguð, sagði hann, er
Tíminn ræddi við hann í gær því
að þá þurfti ekki nema skamma
stund S úlungunarvélinni.
Ragnar á Grímsstöðum vísaði á
ýmis andahreiður við Mývatn og
Sandvatn, og voru nokkur egg tek
in á hverjum stað. En Þórhallur
á Sílalæk býr við þá aðstöðu, að
í hans landi er eiginlega eini stað
urinn á landinu þar sem hægt er
að ganga að hreiðrum skeiðand-
arinnar. Hún mun verpa eitthvað
víðar í Aðaldal, en ekki finnast
leitt í fóstrurnar, sem eru olíu-
hituð uppeldistæki, og síðan hófst
flutningur þeirra á afgirtar tjarn-
ir, en þær voru margar, og rann
lækur í gegnum þær. Voru ung-
arnir færðir til í milli tjarnanna
eftir því sem þeir þi’oskuðust.
Þannig var öll hjörðin á-hreyf-
ingu, í milli tjarna og girðinga, og
svo varð að breyta til um fóðrið
eftir aldursstigum. Fóðrið var eink
um hökkuð egg og mulið kex til
að byrja með, síðan fóöurbætir,
gras og sjófang íyrir æðarfuglinn.
Kristján játar fúslega að þetta
Iiafi allt verið ærið starf og erf-
itt, og hafi kostað mikia umönn-
un og nákvæmni. Allt of mikið
starf fyrir einn mann, en frú
Helga Hálfdánardóttir kona hans,
er heldur ekki neinn viðvaningur
í fuglaræktinni. Ifún kann þetta
allt saman eins vel og ég, sagði
Kristján, og hjónin hjálpuðust að
við að gæta íuglanna og koma
þeim á legg. Að lokum er hægt
að fullyrða, að allt hafi gengið
vel, en við margskonar erfiðleika
var að fást, sem ekki voru séðir
í upphafi.
Vatnsskorfur og olíubrák
Það var til dæmis vatnsskortur-
inn. Þetta var mikið þurrkasumar.
Lækurinn þornaði upp að kalla
mátti, og það lá við að tjarnirn-
ar yrðu vatnslausar. Þá tók Krist-
ján það til bragðs, að búa til búr
fram í flæðarmáli og láta dugg-
endur, skúfendur og æðarfugl í
þau. En það var skammgóður
vermir.
Skip, sem kom á Akureyrarpoll,
dældi olíuleifum í sjóinn. Það er
hinn versti sóðaskapur og eyði-
leggingarstarfsemi. Olíubrákina
rak inn Pollinn og á land í fjör-
unni skammt frá Vogum. Þá lá
við að Kristján missti mikinn hluta
fuglanna. Varð liann að flytja þá
úr búrunum í miklum flýti. Urðu
sjóbúrin honum ónýt meðan olíu-
brákin var á sveimi, eða unz stór-
straumsflóð haíði flutt hana á
land upp. Þá hljóp Slökkvilið Ak-
ureyrar undir bagga og dældi sjó
í tjarnirnar. Síðan fékk Kristján
litla mótordælu með ærinni fyrir-
höfn, og hélt sjó í tjörnunum með
henni og þar með bærilegri að-
stöðu fyrir fuglana. En af því að
nú varð að notast við sjó en ekki
ferskt vatn, spilltist gróður í
tjörnunum, og aðrir erfiðleikar
urðu á veginum.
Viðhorf áhugamanns
Kristján játar það fúslega, að
hann mundi ekki vera að þessu ef
hann hefði ekki gaman af því.
Hann fær að vísu greíðslu fyrir
verk sitt, en þessi vinna er ekki
mæld í venjulegum vinnustund-
um. Meirihluti sólarhringsins fer
í að gæta hóps af þessari stærð;
Mér hefði fundizt það uppgjöf frá
minni hendi, segir hann, að neita
tiimælum borgarstjórans um að
Önd aS norðan á leið til Þorfinnstjarnar,
Þorfinnslíkneskið í baksýn.
taka að mér þetta uppeldi í ann-
að sinn. Síðustu erfiðleikarnir urðu
svo á veginum í fyrradag, þegar
flytja átti allt safnið suður. Flug-
ferðin gat ekki hafizt á tilsettum
tíma veðurs vegna, og fuglamir
urðu að bíða í kössunum miklu
lengur en ætlað var. En ekki
kom það verulega að sök, og í
gærmorgun var hópurinn hinn
sprækasti að sjá og virtist una sér
hið bezta í hinum nýju heimkynn-
um.
Kristján var í gær að líta eftir
því, hvernig liði fuglunum sem
hann ól upp í fyrra og fluttir voru
hingað í fyrrahaust. Honum virt-
ust þeir una sér vel. Eitthvað mun
hafa fækkað, en meðal fugla sem
j eftir eru, eru þó t. d. urtirnar, sem
' spáð var að ekki mundu una. sér.
1 En hvort þær verða hér til íram-
búðar er óvíst. Veturinn komandi
sker þar úr.
Verkefnin bíða heima
Kristján dvelur hér í nokkra
daga. — Nóg að starfa heima,
segir hann. Þar bíða m. a. margir
hamir, sem hann hefir lofað að
setja upp fyrir Náttúrugripasafnið.
En við uppsetning fugla er hann
ágætur listamaður, sem þjóðkunn-
ugt er.
Húsmæðraf ræðslan er eitt helzta um-
ræðuefni á 11. þingi kvenfélaganna
HúsmætSrakennaraskólavandamálií til umræSu
s. I. mfövikudag
S. 1. mánudag hófst í Reykjavík þing Kvenfélagasam-
bands fsiands, hið 11. í röðinni. Til þings mættu um 40
fuiltrúar frá héraðasamböndum víðsvegar af landinu. Þau
eru alls 18, en meðlimafjöldi kvenfélaganna í samböndun-
um er um 13 þúsund. Á dagskrá þingsins eru mörg mál,
sem snerta starfsemi sambandsins og hagsmunamál kvenna
almennt.
ýmsu heimilisstarfa, leiðbeint um
Auk þess eru flutt erindi og hagsýni í starfsaðferðum, hýibýla-
rædd og gafst mér tækifæri að prýði og margs konar tómstunda-
iðju. Auk þess svarar ráðunautur-
inn fyrirspurnum um ýmislegt, er
konur vilja fræðast um varðandi
nýjungar, sem fram koma á þeirra
starfssviði.
S£.
Víðtæk starfsemi
Af ræðum þeirra kvenna, sem
til máls tóku að erindinu loknu,
var auðheyrt, að þeim, sem þegar
höfðu notið þessarar fræðsiu,
þótti mikið til hennar koma. Þær
sögðu, sem vitað er, að húsmæður
hefðu yfirleitt engin tök á að
sækja löng námskeið vegna þess,
að heimilisaðstoð er ekki að fá.
Aftur á móti geta þær oft hagrætt
svo störfum sínum, að þær geti
skotizt að heiman nokkra tíma í
senn, fjóra til fimm daga í röð.
í þessum umræðum kom í ljós,
að konurnar vildu helzt koma þess
ari starfsemi á þann grundvöll, að
hún yrði rekin á svipaðan hátt og
störf ráðunauta Búnaðarfélags ís-
lands. Vera má, að karlmennirnir
segi, að engin þörf sé að veita
slíka fræðslu varðandi störf hús-
mæðra, allt öðru máli gegni um
ræktun og eldi húsdýranna. En
þetta er regin misskilningur. Nú-
tíma vísindi hafa gefið svo margar
og ákveðnar bendingar um breyt-
ingar, sem æskilegt er, að gerðar
séu á manneldi, að sjálfsagt er að
reyna að koma þeim breytingum
sem fyrst í framkvæmd. En fátt
eru menn fastheldnari á en venjur
í matarræði og þess vegna þarf
hlusta á erindi, sem ungfrú Stein-
unn Ingimundardóttir flutti á
þriðjudagskvöldið, varðandi starf
hennar sem heimilisráðunautur,
en hún hefir ferðast um landið á
vegum Kvenfélagasambandsins og
haldið stutt námsskeið í ýmsu því,
er að heimilisstörfum lýtur. Erindi
ungfrú Síeinunnar var skemanti-
legt og fróðlegt og er ekki að efa,
að hún rækir starf sitt af miklum
á'huga og mun miðla. mörgum et
hinni ágætu þekkingu, sem húti
hefir aflað sér, bæði hér á landi
og erlendis.
Efling fræðslusfarfsemi
Af undirtektum kvennanna var
auðheyrt, að fyrir þeim vakir að
efla þessa fræðslustarfsemi mjög,
og telja þær lágmarkið að einn
heimilisráðunautur starfi í hverj-
um landsfjórðungi. Þessi fræðslu-
starlsemi er rekin á þann hátt, að
kvenfélögin senda. umsóknir til
sambandsins um að fá að njóta að-
stoðar ráðunautarins, sem svo á-
kveður í samráði við hiutaðeigandi
félög, hvenær hún starfar á hverj
um stað. Starfsemin er fólgin í er-
indurn, sýnikennslu og námskeið-
um og verkefnin eru matreiðsla, og
er þá einkum lögð élierzia á að
kynna matreiðslu grænmetis, sild-
arrétta og þeirra efna annarra,
sem æskilegt er, að meira séu not
uð en verið hefir, svo og leiðbeina
um helztu atriði næringarefna-
fræði. Þá eru sýnd þau á'höld, sem
ákjósanlegust eru talin til hinna bæði éróður og uppfræðslu til aðl
koma á breytingum. I héimiiis-
haldi hafa l'íka komið margar nýj-
ar véiar og verkfæri til sögúnnar,
sem nauðsynlegt er að kenna kon-
um að nýta sem bezt, því meðferð
mikilsverð fyrir þær, og meðferð
þeirra og nýting er alveg eins
og nýting nýrra landbúnaðarvéla
og annarra tækja, er fyrir fram-
leiðslustörfin.
Tfmarit — kennslumál
Af öðrum mélum, sem þingið
hefir til mcðferðar má nefna, að
lagðar voru fram skýrslur nm hin
ar ýmsu greinar starfsemi sam-
bandsins, svo sem tímaritið „Hús-
freyjuna", bréfaskólann, Hattveig-
arstaði og fleira. Þá var rætt um
orlof húsmæðra, garðyrkjonáírt-
skeið, heimilisiðnaðarmél, skéla
og vinnuheimili fyrir stúlkur, og
útrýmingu sorprita.
Þé ræddi þingið einnig um
handavinnukennslu í skólum og
þótti mörgum eem sú kennslu-
grein yrði oft útundan og þyrfti
að hlúa betur að henni.
Húsmæðrakennaraskólinn
Á miðvikudag tók fundurinn til
umræðu það vandamál, sem skap-
ast (hefir við það, að kennsla hefir
fallið niður í Húsmæðrakennara-
skóla íslands vegna húsnæðis-
skorts. Var einróma samþykkt til-
laga um að skora á ríkisstj'órnina
að bæta úr þvi sem fyrst. Á eftir
kom til atkvæða tillaga um það, að
hagnýta húsnæði Húsmæðraskóla
Akureyrar til þessarar starfsemi.
Var sú tillaga felld með 13 atkv.
gegn 12, en 13 fulltrúar sáfu hjá.
Þetta mél var eðlilega nokkurt
hitamál, þar sem norðlenzkar kon-
ur — og íleiri — fá ekki séð að
þau rök, sem færð hafa verið gegn
því að flytja slcólann, byggist á
raunsæi og skynsemi.
í stjórn Kvenfélagasambands ís-
lands eiga sæti frú Guðrún Péturs
dóttir, ungfrú Rannveig Þorsícins-
dóttir og frú Aðalbjörg Sigurðar-
dóttir.
Sigríður Thorlaeias.