Tíminn - 25.09.1957, Blaðsíða 4

TIMIN N, miðvikudaginii 25. september 1957,
„Þaí verSur aS skrifa mörg híihlöss af analýsum
á kúnslinni og sturta því yfir aimenning, til þess
a$ hann skilji“
Þegar fréttama'ður blaðsins
gekk heim aS gula bakhúsinu við
Laufásveg, sat Benedikt Gunnars
son við dyrnar hjá sér og var að
Ijúka við að raka sig. — Ég nota
sóiina fyrir raksápu, sagði Bene-
dikt.
Athvgli mín beinist að stóru
málverki, sem þekur heilan vegg-
flöt fcaman við dyrnar.
— Þetta er Hörpusilki. Ég er
eiginlega að prófa ljósþolið.
Við göngum í bæinn; komum
okkur fyrir í herbergi, sem er allt
í senn: vinnustofa, svefnherbergi
og geymsla. Málverk, ljósmyndir
og skissur hanga á veggjunum og
írammi við gluggann er stór bóka
hilla. Ofan á henni stendur kín-
verskur guð úr jaðe, grettin og
háð-iagui’.
— Eg er að sprengja plássið.
Á rayndir í geymslu á þrem stöð-
um í bænurn, ailt hjá kunningjum.
Og þriggja ára gamla lóðarum-
sókn fyrir vinnustofu og íbúð.
— Myndirnar? í kössum!
Ofan við bókahilluna hanga
nokkrar myndir málaðar á gagn-
sætt efni.
— Þetta eru skissur að gler-
myndunum, sem héngu í sýningar-
salnum, málað á filmur.
Benedikt dregur kassa undan
borðinu, glermyndir. Sumar eru
málaðar á hamrað gler, sem gefur
einkennilega brotna áferð. Hann
leggur saman tvær myndir og
bregður þeim upp að glugganum.
Þrívídd.
— Þetta er hernaðarleyndarmál.
Þú mátt ekki lýsa þessu nákvæm
lega. Meíningm er að hengja mynd
irnar í glugga, eina eða fleiri sani
an. Litirnir? Það eru sérstakir
gagnsæir litir, keyptir í Frakk-
landi. Efnafræðingarnir hérna
köny.uoust eldci við formúluna.
Bvnedikt er fyrsti má&nnn hér
á landi, sem ‘ vinnur á gler og
gengur sjálfur frá myndunum.
Aðrir listamenn hafa gert skissar
að slikum myndum og iátið ganga
frá þeim í verksmiðjum. En Berie
dikt tekur fleiri efni til me'ðfer'ð-
ar. Ofan við dívaninn, sem vi'ð
sitjum á, hangir eins konar vegg-
teppi úr balsalistum.
— Balsalistana? Ég límdi þá á
rnyndir og skipti flötum. Og festi
þá í blómapotta og notaði þá í
móbílur. Efnið er létt og svegjan-
legt; þa'ð er eins og að kaldá á
línunni. - !
— Hvað segirðu þá um plast- \
þeytuna? í
Bansdikt me3 piastþeytuna.
manna, en Benedikt tekur þau
hvert af öðru til meðferðar og ger
ir úr þeim merkilega hluti. N.okkr
ar máhnmyndir standa á bókahill-
unni við hliðina á Kínverjanum.
— Þetta eru smámyndir og sktss
ur. Lítið húsnæði leiðir af sér
litlar myndir.
—- Segðu mér eitthvað um tján
inguna, hugmyndina ....
— Tjáningin, það er þörfin. Hún
er í manninum, innan í honum.
Áhrifin frá umhverfinu notar
hanh svo til að túlka hana og
gera hana sýnilega. Hugmyndirnar
koma út úr myrkrinu. Þær birt-
ast í liöf'ði listamannsins og í hönd
um hans verða þær að veruleika.
— H'vað um viðhorfið hjá al-
menningi?
— Fóik er ennþá að hrista haus
inn yfir abstraktmyndum. Það verð
ur að skrifa mörg bílhlöss af ana-
lýsum á kúnstinni og sturta því
yfir almenning, til þess að hann
skilji.
— Og hvenær megum við svo
búast við sýningu?
— Gæti verið möguleiki að sýna
í vetur, ef eitthvað rýmkast um.
Sennilega um áramótin.
Benedikt er nýkominn úr Rúss-
! landsferð. Hann setti upp málverk
in á íslenzku sýningunni á heims-.
mótinu í Moskvu, og nú er tæki-
færið að spyrja hann um listina
austan tjalds.
— Hvað sögðu þeir um íslenzku
— Eg mála á hana. Hú|i hefur
vissa effekta. Annars er allt á til- j sýningardeildina, Rússarnir?
raunastigi — Gagnrýnandinn, sem é,
— Og rakvélablöðin?
— Ja, það má nota þau í mynd-
ir. Annars hef ég verið að vinna
tal-
aði við, sagði að íslenzka sýningin
væri óskiljanleg, takmörkuð og ó-
frjó. Hefði enga þýðingu fyrir
„Vatur.", málverk eftir Benedikt Gunnarsson. (Liósm: Sig. GuSmundsson).
— Hvað er þá hægt að læra af
Rússanum?
— Ýmislegt. Þeir eru vel að sér
í auglýsingalist og gera snjallar
áróðursmyndir.
— Er það allt og sumt?
-— Þeir búa vel að listamönn-
um og almenningur er hvattur til
að skoða söfn og sækja sýningar.
Söfnin eru opin eftir vinnutíma
og heimsóknir almennings skipu-
lagðar á vinnusfiöðum.
— Allt skipulagt?
—Allt skipulagt.
— Var nokkuð- birt um álit er-
lendra listamanna á rússneskri
málaralist?
— Gagnrýnendur höfðu ekkert
birt, þegar við fórum, en sögðu
að það væri í undirbúningi. Mér
þætti gaman að vita hvað þeir
hafa eftir mér.
Ég kveð Benedikt, fjölhæfasta
listamanninn, sem nú er á íslandi.
— Og sýningin í vetur?
Hún er í deiglunni.
B. O.
Á erlendum bókamarka'Si:
Benedikt me3 giermyndirnar. „Hugmyndirnar koma út úr myrkrinu, birt-
ast í höíSi listamar.iisins. og í hcndum hans verða þær að veruieika".
aluminium upp á síðkastið og líka
málað á sandpappír, þéttgrunnað
kork og silki.
Mörg af þessum efnum hafa til
þessa verið óþekkt í höndum lista
Ég nota sólina fyrir raksápu". — (Ljósm.: Tíminn).
fjöldann. Listin væri- uppeldis-
meðal í Rússlandi, þáttur í skipu-
laginu.
— Og hvað um listamenn þar
cystra, hverju hafa.þeir afrekað?
— Þetta er fremur leiksviðslist
og heróismi en málaralist í venju-
i legum skilningi. Ég sagði mannin-
i um, að mér fyndist þeirra list
j vera ófrjó; að listamennirnir sýndu
!:j j alltof sterka viðleitni til að vera
j i vinsælir á kostnað listarinnar og
hefðu yfirleitt ekki fylgzt með
tímanum á þessari öld.
— Og hvað sagði maðurinn?
— Hann virtist ekki skilja mig.
j Ég sagði honum, að ég vildi heldur
búa við fjárhagslegt öryggisleysi
og vera list minni trúr, heldur en
vera vinsæll af fólki, sem bæri
j lítið sem ekkert skyn á góða list,
- og það skildi hann ekki.
— Virtist þér, að listamenn
stæðu undir pólitískri þvingun?
— Aðferðin er meiri þvingun
en efnisvalið. Augu gagnrýnenda
beinast að vinnuaðferðinni. Aftur-
haldssamir prófessorar hafa kom-
izt að við akademíurnar. Nýjung-
arnar virðast fara í taugarnar á
þeim og listamenn í Rússlandi
standa nú eldri meisturum langt
að baki.
— Örlar þá ekki á neinum breyt
ingum?
1 — Að vísu. Ég sá nokkrar sym-
bóliskar myndir, sem skáru sig
úr í túlkun og á fundi listamanna
sem haldinn var með fulltrúum
frá. 34 þjóðum, komu fram mis-
munandi sjónarmið. „Sósíal-real-
isminn“ var gagnrýndur og meðal
annars af Rússum sjálfum. Yfir-
leitt. fannst mér, að marga lista-
mennina langaði til að rífa sig
upp og breyta til.
Skáldsaga eftir Monsarrat - Flótti ár
- Tíbetsk iamamennkg
Ðeí Schönbergske Forlag í
Kaupmannahöfn hefir senf
Tímanum þrjár nýútkomnar
bækur. Eru þær ailar býdd-
ar á dönsku og verSur efnis
þeirra stuttiega getiS:
Stammen der gik amok (Tlie
Stribe That Lost Its Head) eftir j
Nicholas Monsarrat. Hann er kunn-!
ur hér á landi af bókinni The Cruel
Sea, sem þýdd hefir verið á ís-
lenzku. Monsarrat ritar ævintýra-
legar og spennandi skáldsögur. Þær
bera á sér nokkurn veruleikablæ,
en eru þó jafnan alger skáldskap- j
ur. Svo er og um þessa nýju bók
hans. Hún gerist á ímyndaðri eyju j
við vesturströnd Afríku. Atburða- j
rásin ber í mörgu svip ýmissa
þeirra viðburða, sem gerast í
Afríku um þéssar mundir, þar sem
þjóðflokkar rísa upp gegn gömlum !
veldum og reyna að hrista af sér
nýlendustjórn. En jaínframt lýs-
ingu á baráttunni milli drottnara
og frumstæðra þjóðflokka, kryddar
Mcnsarrat sögu sína me'ð suðræn- j
um ástarævintýrum, irúarmoröum 1
og ættarhatri, og það væri synd að :
segja, að honum tækist ekki að;
skrifa læsilega skáldsögu, þar sem i
engum þarf að leiðast við lestur-1
inn. Höfundur tekur skýrt fram í 1
formála, að hér sé alls ekki um
sannsögulega atbur'ði að ræða, þótt
svipmót sé ineð sögunni og atburða
rás síðustu ára. í blaðaviðtölum um j
bókina hefir hann þó sagt, að ef
sagan sé nokkuð meira en ævin-
týraleg skóldsaga, sé þar að finna
vörn fyrir stjórn nýlenduveldanna
í Afríku. Bókin er 400 blaðsíður
að stærð í allstóru broti og kostar
d. kr. 22,75 heft.
Ifen lange, lange vandring (The
Long Walk) eftir Slavomir Rawicz.
Þetta er talin ein hin áhrifamesta
flóttamannabók, sem út hefir kom-
ið sí'ðustu árin. Þar segir frá flótta
sjö karlmanna og einnar konu frá
einni fanganýlendu Stalins í Norð-
ur-Síberíu. Og það er engin snerti-
spölur, sem fangarnir fara til frels-
is. Leiðin liggur suður Síberíu, yfir
Mongólíu, Góbí-eyðimörkina, Tibef
og til Indlands. Þetta er 7 þús. km.
leið og gangan tók eitt ár. Það var
nótt eina í april, sem fangarnir
brutust út og lögðu af stað. Aðeins
fjórir Icomust alla leið. Þeir höfðu
gengið. reikað, eða skriðið allá
þessa leið til Indlands., þar seni
frel'sið beið.. 7 þus. km. sunnan
fangabúða nr. 303. Þeir mjökuðusii
áfram daga, vikur og mánuði og
náðu hinu langþráða marki að árí
liðnu, sluppu inn f hinn frjálsa
heim gegnum járntjaldið. Þeir
þoldu kulda, hungur og sjúkleika,
klifu fjöll og syntu ár, sigruðn
hverja raun með þreki, sem virtist
ofurmannlegt og aðeins þráin til
frelsis getur gætt mannlegar verur.
Bókin er rituð af einum fláttamann
inum með aðstoð ritfærari manns.
Þetta er bjáninga- og baráttusaga,
sem lætur menn ekki ósnortna.
Bókin er 340 blaðsíður að stærð
og kostar d. kr. 19,75 heft.
Ðet tredie öje (The Third Eye)
eftir Tirsdag Lobsang Rampa. Tal-
ið er, að þetta sé fyrsta bók, þar
sem háttsettur, tíbetiskur lama r,eg-
ir frá kjarna tíbetskrar menningar
og trúarbrag'ða. Höfundurinn er
rúmlega fimmtugur Tíbetingur,
kominn af aðalsættum, alinn upp
í ströngum munklifnaði og mennt-
aður sem lama-læknir. Hann var
á unglingsárum talinn gæddur yfir-
náttúrlegum gáfum og því kennd
hin æðstu fræði tíbetskra lama í
frægasta læknaklaustri Tíbets,
Chagpori, í útjaðri Lhasa. Á hon-
um var gerð skurðaðgerð sú, sem
kölluð er að opna „hið þriðja auga“
og sér maður þá hvern mann í
réttu Ijósi eins og hann er a'ð and-
legri gerð, hugarfari og sálar-
þroska. Er lýsing hans á þeirri
skynjun harla athyglisverð.
Þessi lama-læknir, sem notar
gervinafn og skírir einnig gervi-
nöfnum þá, sem getið er í bókinni
í öryggisskyni vegna stjórnar
kommúnista í Tíbet, á nú heima í
London. Hann var staddur í Kína,
er kommúnistar hertóku Tíbet,
komst til Japan og sat þar lengi £
(Framhald á 8. síðu.)
— Talað við Benedikt