Tíminn - 07.05.1958, Blaðsíða 6

6
T í M I N N, miðvikudaginn maí 1958.
Útgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINN -
Ritstjórnar: Haukur Snorrason, Þórarinn. Þórarinsson (áb.)
Skrifstofur í Edduhúsinu við' Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 12323
Prentsmiöjan Edda hf.
Tvö sjálístæðismál
FYRIR ríkisstjórn og Al-
þingi liggja nú tvö stórmál,
sem varða miklu framtíð
þjóðarinnar. Formlega hafa
þessi mál ekki verið lögð fyr-
ir þingiö og annað þeirra
verður ekki formlega iagt
fyrir það, en ríkisstjórnin
mun þó haga aðgerðum sín-
um í því í samræmi við þing
viljann.
t>au mál, sem hér er átt
við, eru landhelgismálin og
efnahagsmálin. Bæði þessi
mál eru nú komin á það stig,
að til úrslita mun draga inn
an tiltölulega fárra daga.
ÞAÐ HEFIR lengi verið
baráttumál íslendinga að fá
fiskvéiðilandhelgina stækk-
aða. íslendingar hafa rétti-
lega lí-tið svo á, að stækkun
fiskveiðilandhelginnar væri
veigamikill þáttur í sjálf-
stæðisbaráttunni. Þeir hafa
litið sömu augum á ágang
erlendra fiskiskipa innan
vissra takmarka og á arðrán
það, Sem þeir urðu fyrir í
landinu sjálfu meðan Danir
höfðu hér völd. Þeir hafa
talið það engu minna sjálf-
stæðismál að fá rétt sinn
viðurkenndan yfir fiskimið-
unuim og' réttinn til að ráða
yfir iandinu sjálfu. Þennan
rétt sinn hafa þeir m.á. rök-
stutt með þvi, hve mjög þjóð
in er háö fiskveiðunum.
Lslendingar .telja að út-
lendingar hafi ekki frekar á-
unnið sér rétt á íslenzkum
fiskimiðum með ágangi sín-
um, en Bretar hafa áunnið
sér rétt í Indlandi með því
að drottna þar öldum saman.
í báðum tilfellum er hinn
svokallaði ,,réttur“ byggður
á valdi og yfirgangi. Eins og
Bretar hafa nú afsalað sér
„rétti“ Sinum í Indlandi og
eru meiri menn fyrir, hljóta
þeir einnig fyrr en siðar að
afsala sér álíka fengnum
„rétti“ á íslenzkum fiskimið-
um.
Það hefir skapað íslend-
ingum stórbætta aðstöðu til
að iherða sóknina í þessari
baráttu, að á hinni nýloknu
liafréttarráðstefnu í Genf,
kom fram eindreginn meiri-
Iiiutavilji fyrir því, að fisk-
veiðilandhelgin yrði ákveð-
in 12 milur, og auk þess
mætti færa hana út fyrir þau
talonörk, þegar sérstakar á-
Stæður væru fyrir hendi.
BARÁTTAN í þessu máli
er nú komin á það stig, að
nýtt, þýðingarmikið skref
verður stígið innan skamms
tíma. Endanlegar ákvarðan-
ir um það verða teknar, þeg-
ar utanríkisráðherra og full-
tniar hans, sem sóttu Genfar
fundinn, koma heim, en þeir
éru væntanlegir til landsins
um næstu helgi.
Svo virðist nú, að öll þjóð-
in standi saman urn það
skrAf, sem senn verður stigið
i þessu máli. Þannig þarf
það líka að vera. Hæglega
getur svo farið, að þetta verði
átakamál út á við. Sigurinn
verður þá auðveldlegast
tryggður, ef full samstaða er
um málið inn á við.
HITT sjálfstæðismálið,
sem nú er fengizt við, er
lausn efnahagsmálanna. Það
er í raun réttri engu minna
sjálfstæðismál en landhelgis
málið, jafnvel enn stærra.
Ef þjóðin heimtar meira en
framleiðsla hennar getur
risið undir, verður endirinn
fyrr en síðar sá, að hið fjár-
hagslega sjálfstæði glatazt
og þjóðin kemst á vonarvöl.
Endirinn verð.ur sá, að hún
lendir í beiningamannsstöðu
hjá einu eða öðru stórveldi,
sem sækist eftir yfirráðum
hér af hernaðarlegum ástæð
um.
Þær ráðstafanir, sem nú
þarf að gera til að tryggja
rekstur framleiðslunnar og
næga atvinnu i landinu,
hljóta óumflýjanlega að
hafa i för með sér nokkra
kjaraskerðingu í bili. Sú
kjaraskerðing veröur þó smá
vægileg hjá þeirri kjaraskerð
ingu, sem hér myndi verða,
ef framleiðslan yrði látin
stöðvast. Og enn smávægi-
legri er hún í samanburði við
þau kjör, sem þjóðin þyrfti
að sæta í framtiðinni, ef hún
giataði efnalegu frelsi sínu
og yrði beiningakerling er-
lends stórveldis.
Sannleikurinn, sem þjóðin
verður að horfast í augu við,
er sá, að hún hefir lifað um
efni fram undanfarinn hálf
an annan áratug, enda af-
koma verið hér betri en lang
víðast annars staðar. Þessu
verður ekki haldið áfram, án
þess að stefna efnalegu sjálf
stæði þjóðarinnar í voða. —
En þótt þjóðin þurfi nú að
spara nokkuð við sig, mun
sá samdráttur ekki þurfa að
verða meiri en svo, að afkom
an á að geta oröið eins góð
og í nágrannalöndum okkar.
Það er hægt að þakka upp-
byggingu atvinnuveganna á
undanförnum árum.
ÞEGAR það er athugaö,
hve mikils virði frelsið er
þjóðinni, ætti ekki að þykja
til mikils mælzt, þótt hún
færði kröfur sinar og lifnað-
arhætti á svipað stig og í
nágrannalöndunum. Fyrir
fáum áratugum, h'efði þjóð-
in vart látið sig dreyma um
svo góðan árangur. Þessi ár-
angur er frelsinu að þakka.
Ef þjóðin aðeins gætir sín
nú, getur þessi árangur þó
átt eftir að verða miklu
meiri.
Það er sagt, að sjálfstæðis-
baráttan sé auöveld, þegar
hægt er að fylkja liði út á
við eins og i landhelgismál-
inu, en örðug viðfangs, þeg-
ar glíma þarf við viðfangs-
efnin inn á við. Þá rísi upp
ýmsir æfintýramenn og yfir
boðsmenn, sem reyni að nota
sér erfiðleikana til pólitísks
framdráttar og ýti í því skyni
Bjarni M, Gíslason:
ATHUGASEMD VIÐ AFMÆLISDAG
,Hvert mannsbrjóst á einhvern innsta
róm, sem orð ekki fann að segja‘
ALDREI hef ég skilið þessi orð
skáldsins betur en á fimmtugsaf-
mælinu mínu. Það hafði orðið
mitt hlutskipti, kannski af atvik-
um fremur en ásetningi, að reyna
að gera dösnku þjóðinni skiljan
legt, hve mikið við íslendingar
unnum fornum arfi. Þakkirnár að
heiman hafa fært mér það mikið
í fang, að vonlaust er ag reyna
að endurgjalda það. Að vísu yf-
irsést mér ekki, að margir af þeim
loftköstum, sem hlaðnir hafa ver
ið kringum mig á afmælisdaginn
minn, munu fljótt verða mosavaxn
ir, því makleikinn hrekkur ekki
til en ég geymi það samt allt í
hjarta mínu sem ófalsaða mynt
og sem tákn þess kærleika sem
íslenzka þjóðin hefir til handrit-
anna.
En þrátt fyrir örlæti og vin-
áttuhug í minn garð, álít ég mér
skilt að vekja eftirtekt á því, að
mælikvarði stærðarinnar er dreg
inn út í hött, þegar s'agt er í einu
íslenzku blaði, að ég hafi verið
umkringdur af óvinum í Dan-
mörku. Ég hef hitt fyrir andstæð
inga á dösnkum vettvangi, en
aldrei óvini, og oftast hefir það
verið, að ég væri umkringdur af
Akurnesingar sigr-
uðu Hafnfirðinga
í sundi
Frá fréttarilara Tímans
á Akranesi. ________
Bæjarkeppni í sundi milli Akra-
ness og Hafnarfjarðar var háð
sunnudaginn 4. maí. Keppt var í
12 greinum, fullorðinna og ung-
linga. Akurnesingar sigruðu í
keppninni með einu stigi, hlutu
BJARNI M. GÍSLASON
vinum, sem veittu málstað íslands
fullt fylgi. Mér er það fullkom
lega ljóst, að það er ógeðfellt að
koma með þessar mótbárur gegn
hjartfólginni afmæliskveðju, og ég
gæti hugsað mér, að þetta kald-
yri sé fremur sprottið af nánum
tengzlum vig fornsagnirnar en af
illhug til Dana. Við íslendingar
erum svo vanir rímnaköppum og
söguhetjum, að okkur er hætt við
að skoða allar ryskingar í ljósi
afreka eins og þegar Ormur Stór
ólfsson veifaði beitiásnum fyrir
Eirik Hákonarson svo enginn
þorði nærri að koma.
Samt sem áður álít ég heppileg
ast að klæðin séu sniðinn eftir vaxt
arlaginu. Hverjum tíma fylgir sinn
svipur. Benedikt Gröndal skrifaði
í Þjóðólf 1887, að ef íslendingar
í Höfn þyrðu að nefna aðeins tí-
unda hluta þess, sem Danir og
Norðmenn, Svíar og Þjóðverjar
hefðu lært af íslendingum viðvíkj
andi handritunum, myndi hann
verða útskúfaður strax. Þetta var
kannski rétt á hans tíma, en það
gildir ekki i dag. Danska þjóðin
óskar þess fyrst og fremst, að
málið sé rætt frá sjónarmiðum vits
muna og þekkingar, svo að allur
sannleikurinn um handritin komi
fram, og henni er illa við óvin-
veittan áróður milli Dana og ís-
lendinga.
ÞVÍ verður auðvitað ekki neiiað
að til eru roenn, sem ekki rök-
ræða neitt. heldur ala á sífelldu
ósamlyndi milli dönsku og íslenzku
þjóðarinnar. En engum Dana er
hugsar af heiibrigði er sárt uin
þótt þannig menn séu flengdir eft
ir makleikum. Óvildin gagnvart
íslandi í handritamálinu fer stöð
ugt þverrandi, enda var hún frá
upphafi persónuleg, lá á s’viði
einkatilfinninga, en ekki þjóðar
innar sem heiid. Þegar á allt er lit
ið ervinsamieg afstaða hinna Norð
urlandaþjóðanna á margan hátt
frá Dönum runnin, fclst í áhrifum
dönsku lýðskólanna á menningu
þeirra, enda hefir lýðskólahreyf
ingin haft viðtæk óhrif á Dani
sjálfa i þessu niáli.
Með þessu afmælisrabbi langar
mig að þakka öllum fyrir kærar
og hjartfólgnar kveðjur. Þegar
leið á daginn 4. apríi og skeyti
bárust að heiman svo tugum skipti
fann ég til þess betur en nókkru
sinni fyrr, hve gott er að vera ís-
lendingur. Ég er þess .fullviss, að
engin konungleg ávísun með virð
ingu mér til handa, 'hefði getað
gert mig hamingjusamari en hug-
arþel landa minna.
MÉR bárust lika skeyti frá Dön-
um á íslandi, þar á meðal. frá
Eggert Knuih sendiherra og Lud-
við Storr aðairæðismanni Dana í
Reykjavík Ég ieyfði mér að ör-
litlu lejdi ag taka það sem lákn
þess, að það sem ég hef um Dani
sagt á íslandi væri ekki allt van-
hugsað. En ég tók það fyrst og
fremst sem tryggingu fyrir því,
að vinátta íslands og Danmerkur
stefnir í áttina til lausnar hjart-
fólgnasta máii íslands. En þegar
handritin koma heim — og þau
koma — er það aðeins að mjög
litiu leyti miit verk, heldur bygg
ist á þeirri staðreynd, að ísland á
fáa óvini í Danmörku, en marga
vini.
’BAÐsromN
4412 gegn 43V2. Var keppnin mjög
spennandi, eins og úrslitin gefa
til kynna. Keppt var um fagran
bikar, sem Kaupfélag Suður-Borg-
firðinga gaf í þessu augnamiði.
Þetta er í fj'rsta skipti, sem bæj-
arkeppni í sundi fer fram mijli
Akraness og Hafnarfjarðar og
verður vonandi til aulýnna írótta-
samskipta milli bæjanna. Að
loknu mótinu afhenti fararstjóri
Hafnfirðinga Akurncsingum að
gjöf mynd frá Hellisgerði, en Ilafn
firðingum var aftur á móti gefinn
oddfáni íróttabandaiags Akraness.,
— G.B.
undir sundrungu og óánægju.
Þvi sé oftast auðveldara að
afla sjálfstæðisins en gæta
þess.
Framtíð íslenzku þjóðar-
innar veltur nú á því, að hún
reynist j'afnvíg í sjálfstæðis-
baráttunni út á við og inn
á við. Það er ekki nóg að
sigra á viglinunni út á við,
ef hin tapast. Þess vegna má
þjóðin ekki láta blekkjast af
þeim, sem ófrægja efnahags
ráðstafanirnar en benda þó
ekki á önnur betri ráð sjálf-
ir. Þj óðin má ekki láta blekkj
ast af þeim, sem lýsa ástand
inu betra en það er og reyna
þannig aö gera hana and-
varalausa. Það þarf að sam-
eina sóknina í sjálfstæðis-
baráttunni út á við og inn á
við. Því aðeins mun búa hér
frjáls þjóð í frjálsu landi í
komandi tíð.
Afnofagjaid útvarpsins.
Hér kemur bréf frá útvarpsnot-
anda: Eg fór eins og margir aðr
ir niður í pósthús fyrir síðustu
mánaðamót til þess að greiða af-
notagjald mitt af útvarpinu. Þar
var heldur en ekki þröng á þingi.
Biðröðin náði niður all’an stiga
allt að útidyrum, og loks þegar
maður komst eftir hálfrar stund
ar bið upp í herbergiskytruna á
annarri hæð pósthússins, þar sem
afgreiðsla póstkrafna og póst-
ávísaua er, var þar svo þröngt,
að enginn gat hreyft sig. Þar
varð önnur hálfrar stundar bið
og loks komst ég út aftur, en
hafði þá eytt í þetta hartnær
háifri annarri klukkustund. Mér
var sagt að dráttarvextir mundu
falla á gjaldið eftir 1. maí og
yrði það þá 2 kr. hærra. Ég hafði
því 20 kr. laun fyrir þessa hálfu
aðra klukkustund, svo að satt að
segja borgaði skilvísin sig illa í
þetta sinn.
En ég vildi láta þá skoðun í
ljós eftir þessa lífsreynslu, að
það sé gersamlega óhæfilegt af
ríkisútvarpmu að haga inn-
heimtunni svona, og ég tel eftir
atbugun mikinn vafa á því að til
þess hafi útvarpið lagalega heim
ild. Frestur sá, sem gefinn var,
er allt of stuttur.
En þetta leiðir líka enn einu
sinni hugann að því, hve brýn
nauðsyn það er að hætta að inn
heimta gjald fyrir hvert útvarps
tæki í landinu. Það er opinbert
ieyndarmál, að nú eru til' íjöl-
mörg tæki, sem ekki eru á skrá
hjá útvarpinu. Þeim (hefir verið
smyglað inn siðustu árin og á-
hugamenn hafa búið þau til.-
Hver heimiíísfaðir má eiga fleiri
en eitt tæki, o-g greiðir þó að-
eins af einu, en enginn getur
fylgzt með því, allra sízt skrif-
stofa útvarpsins, hvort þessi
tæki eru lánuð á önnur heimili
eða ekki, og eru þó nokkur
brögð að því. — Hins vegar má
maður ekki hafa viðtæki í bif-
reið sinnl nema borga sérstak-
lega afnotagjald fyrir það og er
slíkt næsta grátbroslegt. Maður
má 'hafa mör-g tæki í húsi.sínu
og borgar bara einfalt afnota-
gjald en ef hann helir viðtæki í
einkabifreið sinni, þá ber honum
að borga ívcialt!!
HlustunargiaW sem nefskattur
Eina lausnin úr því sem komið
er, að mnheímta afnotagjald út-
varps sem neískatt með öðrum
þinggjöldum. Fullyrða má, að
hvert einasta- mannsbarn á land
inu 'hlusti nú orðið. á útvaip
meira eða minna, og það er ein-
mitt fyrir Wustunina en ekki
eignarrétt á útvarpstæki, sem
gjaldið ber að greiða. Þeir, sem
ekki eiga útvarp en liafa aðstöðu
til' að hhrsta hjá öðrum sleppa
því vel, en útvarpseigandinn
verður bæör-að greiða kostnað
af því að eiga tækið og hlust-
unargjaldið íyrip sig og aðra. —
Hvenær verður þessu komið í
slíkt horf?
Útvarpshlustandi.'*