Tíminn - 24.08.1958, Blaðsíða 5

■TÍMINN, sunnudagino 24. ágúst 1958.
5
,Þá bar maður oft sveitt höfuð4
Takð við gamlao ræ'ðara á Hellissandi
Ltfskjörin og umhverfið
móta skaphöfn manna á Snas-
fellsnesi sem annars staðar.
Sú var tíSin, að þeir voru
ekkert pempíufólk, og enn
leikur orð á, að þeir séu
geiglausir ti! orða og verka.
Þeir sem alast upp við Hregg
nasa, Helgrindur og Svörtu-
loft minni pappírsbúkar en
aðrir, sem búa við sunnu-
hvola og fífuhvamma.
, Náttúran hefir komið því svo-
leiðis fyrir í þessuan landshluta.
Hún varpaði kreistunum í gröfina
áður en þær komust á legg, en
stappaði stálinu í hina, sem lifðu
meðferðina af.
Einn þessara Neshúa, sem nátt-
úran valdi til ásetnings fyrir átta-
tíu o-g tveimur vetrum, er Magn-
ús Gestsson á Sandi. Fréttamaöur
ihitti hann á dögunum og s'lóst í
för með honura, þar sem hann
var á leið heim, til sin í utan-
verðu þorpinu. Magnús bauð inn-
göngu og sæti á skákinni, og það
kom upp úr dúrnurn, að hann
fæddist Sníefcllsnesinu á Guíu-
skáium ulan Sands. Á Snæfelis-
itesi hefir hann slitið fótaskinn-
inu áður en hann íókk skinnsokka
og komst á sjói-nn, og aiit annað
skótau, sem hann setti upp, heíir
slitnað á sömu.slóðum.
Skóbæfur með rúgvatnsgraut
— Ég var á Gufiiskálum þang
að til ég var sjö ára, segir Magnús.
Þá var nú fátækt. Þá iifði maður
á hrossaketi, tem kallað var og
■þótti eagin fæða þó það þyki
gott á spítölunum núna. En af
þessu tímgaðist maður vel. For-
eldrar mínir átlu áíta börn; lifðu
bara tvö. Þau dó'u af þvi að þau
gátu eklti iifað,aí þvi, sem maöur
hafði að éta — hroasaketi, skó-
■bótunx og rúgv’atnsgraut með öð-
um niðri, þólti ágætt. En oft
kemur það. fyrir, að svöngum
þykir sætt, sem söddum þykir ó-
ætt. Maður liíði nú á heiiagfi-ski
stundum, og svo drakk m'aður lýsi.
Það kom döngun í mann. En
sumir ;gátu ckki drukkið það, og
þess vegna iór það nú eins og
fór.
Frá 9-til 67 ára
)
— Þá hcfir víst ekki verið
mikið til hátíðabrlgða?
- — Það var ckki naitt. Mest þeg-
ár bakaðar voru lummur á járni.
Það þótti alveg hátíð. Svo var
jnaður JdæðlítiJI, oft á tíðuin ber-
fættur.
— Ilvcnær fórstu svo að róa,
Magnús?
— Þegar ég var níu ára gamail,
og gerði það til 67 ára; alltaf með
ár og_ þótti allt'af með betri mönn
um. í kaupavinnu á sumrin allt-
af vanaLega. Heilsan góð uppá
hvern einasta dag, — að ég hafi
fengið nokkurntima veiki, það
heitir ekki. Fckk eir.u sinni
lungnabólgu og lá fjóra daga, og
mér skánaði ekki fyrr en ég fór
að róa.
Afar hoilt
— Það má ekki bjóða þér einn
snafs? Magnús stendur á fætur
og uær í ficiku og glas.
— Þú ert með bitter . ..
— Já, þetta er bitter-brennivín.
Afar hollt.
Við dreypum á bragðsterku
innihaldinu, Ijósbleiku og vel
lyktandi.
— Hvernig var nú aðbúðin við
róðra?
— Hún var lcleg. Leðurbrók,
skinnstakkur og sj-óskór. Svo kom
maður ekki að landi frá því mað-
ur rcri og'þangað til klukkan iíu
að kvcldi, og aldrei borðað neitt
á rneðan. Það var ekki siður.
— Og viðlegan?
— í heiimahúi'um. Og þar var i
svo kalt, að maður ætlaði ekki 'að ,
þcla við, þegar m:aður kom sveitt-
ur heim. Þetta voru moldarkofar.
Það var stundum erfitt að taka
’ann sunnan hérna. Þá barði
maður þetta í sex og átta tíma.
Það var stundum erfitt. Maður
íann það bezt, þegar maður fór
i að eldast. Emu sinni sáum við
ekki marka á steini hérna fyrir
utan og vorum í þrjá tíma
að berja bara uppí víkina hérna.
'i
„Stóri-sunnan"
— Þá hefurðu einhvern tíma
komizt í hann krappan?
— Nei, ekki beint. Maður kall-
ar það ekki ao kcmast i ’ann
krappan, þegar maður þarf ekki
að hleypa frá lendingu.
— Þú hefir þá aldrei þurft
þess?
— Nei, ekki hérna. En ég hafði
nú vit á að velja mér skiprúm.
En hann var erfiður, þegar að
kom stóri-sunnan; þá ba.r maður
cft sveitt höfuð.
—. Hvernig var fiskiríið?
— Fiskiríið var bara úgætt.
Þurfti aldrei að liggja nema 20
n'.ínútur til hálftíma, þá var
híefela vís eins og maður komst
ír.eð á áttrónum bátum.
— Og hvað höfðuð þið margar
línur? j
— Yfirleitt sex til sjö. En það '
var minna fyrir fiskinn þá. Fjórir
aurar fyrir fiskpundið.
Kaiciur í þá daga
— Ef mér voru boðin betri kjör
annars staðar, spurði ég formann-
inn, hvoxt hanai gæti boðið mér
það sama. Hann sagði nei. Þá er
ég farinn sagði ég. Hann sagði
þá kannske, að ég væri. ráðinn,
en ég bað hann að sýna samn-
inginn. Það átti einu sinni að
stefna mér. Presturinn var þá
sáttar.iefndarmdður og s-agði, a'ð
það væri eins og að vandá, ekki
hægt að san.sa mig á neitt. En
ég sagði við prestinn: Gjörðu
bara rétt. Ég var nú kaldur í
þá daga. Það verSur hver 'að
sitja við þann eldinn, sem bezt
brennur. Maður má ckki, meðan
maður er í fullu fjöri, verða að
hehizkum aumingja. Það þýðir
ekki neitt.
Hélf viS imundum
drepa okkur
■— Einhvern tíma hefurðu ratað
í vancla?
— Ja, ég var einu sinni í bring-
ingu hérna á vikinni og hann
gerði s'vo mikinn landsynning, að
skipið slátnaði upp og okkur rak
norður á Patreksfj'ðrð. Ég- sagði
við skipstjórann, sem var danskur:
Viltu ekki fara inn á Grundar-
fjörð? En hann sagði: „Nei, hei-
V'íti'S Grundarfjörður". Þá sagtji
einhver: „Þetía held ég verði nú
okkar síðasta." Nei, ég hcld við
eigum nú eitthvað eftir, sagði óg.
Við vorum svo fluttir til baka
og komum að landi við Innrá-
KliS hjá Ólafsvík. Þar upp að
s'léttum sandi í stórsjö. Þá ver
hann Jón proppi með, og hann
óð úr bátnum löngu áður en við
tókum land. Hann. hélt við mund-
um drepa okkur.
Hafarí viS Látraröst
— Jæja, við skulum fá okkur í
nefið, segir Magnús. Það fér
ekki eins bráðlega með mann og
reykingarnar. Hér eru luenn á
bezta aldri kjöltrandi eins og
sjúklingar aila daga — og það
af tómum reykingum. En skítt
með það, við vorum að tala um
sjóinn.
— Eirihvern tíma hefurðu komið
á skútu, Magnús?
— Ég var nú ekki nema 18
vertíðir á skútuin. Á Bager gamla
vorum við einu sinni taldir af.
Vorum þá vestur við Látraröst.
Þá slitnaði allt ofan af okkur og
állt í helvítis hafarí, en ég er.
ekki að geta þess eingang, það er
svo gamalt. En þegar maður er
orðinn áttatiu og tveggja, fcr
maður nú að gefa sig.
Magnús bendir á glasið: — Með
leyf-i, vilt ekki fá þér í þetta aft-
ur? Súptu úr þessum helvítis pínu
djöfli!
Þyrfti ekki að bjóða neinum
— Og hvernig hefir þér nú
fundizt að lifa lífinu?
— Mór finnst það crfiðast núna.
Þáð var ekkert áður 'hjá þessu.
■Og þetta er fyrsta sumarið, sem
ég hef ekki tekið á .orfi. Manni
finnast dagai-nir svo lengi að líða
Magnús Gestsson
aldrei fundið til, hvað mikið sem ég hefi drukkið.
nú orðið, en ég má muna fífil
minn fegri, því ég var þeginn í
gamla daga á meðan ég var mað-
ur. Þá varða nú svona, að ég tók
ekki fulla þriggja pela ílösku af
bitter frá vörunum fyrr en hún
var búin. En það þótti ekki trú-
legt og þykir ekki trúlegt, og nú
á dögum þyrfti ekki að bjóða nein
um, ekki einum einasta — fari
það böivað. Ég hef drukkið oft
hátt í fj'órar flöskur I samdrykkju;
með öðrum án þess að slaga. En
ég hef húið mig undir það
Drukkið áður hátt í bolla af.lýsi
og étið feitt ket, — passað þa'c',
En núna-kynslóð, hún þolir varlo
staup.
Mér hefir aldrei orðið illt a£
brennivíni — aldrei íundið til?
hvað mikið sem ég hef drukkið.
B. Ó.
Þao skip, sem eidri kynsloöín reri til ftskjar, grotna í sand/
(Ljósm.: Tímmn BÓ).
Prófílar á íslenzkum frímerkjiim
ÉG SE AÐ fyrirtækið Thomas
de la Rue í London er að prenta
rxý frímerki handa okkur, sem gef-
in verða út 27. september. Frí-
merki þessi eru athyglisverð að því
leyti, að á þeim er mynd af hesti,
teiknuð af Stefáni Jónssyni, sein
hefir teiknað flest ef ekki öll frí-
merki okkar í seimii tíð og gert
það með miklum ágætum. Mörg
frímerki, sem gefin hafa verið út
á undanförnum árum, eru mcð
myndum af frægum mönnum, fjöll
um o-g öðrum sérkennilegum stöð-
um hérlendis. Þessir prófílar hafa
allir sómt sér vel í þeim virðingar-
sessi sem frímerkið er, en eiga
það sammerkt að vera nákvæmar
eftirlí‘kingar sérstaks manns eða
fj'aHs eða geysis eða flugvclar.
Mér finnst því skjóta skökku við,
þegar gefið er út frímerki til lieið-
urs heatinum, að þar skuli ckki
haft til fyrirmyndar eitthvert
þekkt hross og gerð af því ná-
kvæm eftirlíking til prcntunar, í
stað þess að birta teikningu af
grip, sem hvorki er Nasi frá Skarði
eða Hreinn frá Þverá. Þá hefði
alveg eins verið hægt að gera
Heklufrimerki og hafa á því fjalls-
frá Timbúktú, ef þar eru þá
Hér er alls ekki verið
að gagnrjma hestsmynd Stefáns
Jðnssonar, sem er ágæt og sjálf-
sagt gerð eftir uppástungu póst-
málastjórnar, heldur verið að vé-
fengja réttmæti þeirrar ráðstöfun-
ar að láta teikna hestmynd, þegar
nógir verðlaunagripir eru til í
iandinu, sem hver um annan þver-
an hefðu sómt sér vel í prófíl á
islenzku frímerki. I framhaldi af
þessu ætli svo að gefa út frímerki
af hrút og síðar meir mætti láta
Thomas de la Rue prenta frægasta
kynbótanaut á íslandi. Féngist þá
hliðstæða við fiskafrímerkin, sem
mig minnir að hér hafi verið gefin
út.
ÉG ER AÐ GETA mér þess til,
að póstmálastjórnin liafi veigrað
sér við að bæta Hreini frá Þverá
við prófílasafn það á frímerkjum,
sem viS eigum af frægum mönnum
úr þjóðarsögu vorri, og þess vegna
vaiið þann kostinn að láta teikna
hross út í bláinn. Ef þcssu væri ti,
að dreifa, væri það slæmur nii:
skilningur. í dóti mínu eru þrju
frímerki með dýramyndum,' eit
með ljóni, eitt með nashyrningi
og eitt með antilópu. Myndir þess'
ar eru ekki teiknaðar, heldur hafi,
frimerkin verið prentuð eftir Ijó-
myndum af lifandi skepnum. Aúc
vitað á sú þjóð, sem notar þess
dýrafrímerki, merkilega prófíla a;
fyrirmönnum sínum á frímerkjurr,
og virðist ekki óttast að þeir próf;i,
ar fari halloka í samanburði vit
nashyrninginn, svo að einhve;:
dæmi séu tekin.
Á ÞEIM frímerkjum, sem hét'
eru til umræðu, er fjallalandslag
látið vera í baíksýn og hesturinii
látinn standa upp á halli, sem lík-
ist einna helzt bergstalli. Hefii’
teiknarinn að sjálfsögðu haft sjálí-
dæmi um þessa uppstillingu. Ei,
það hefði alveg eins verið hægt ac
taka mynd af Iíreini frá Þveri.
með f jöll i baksýn og varla er hoii
um farið að förlast það, að ekk,
hefði verið hægt að leiða hann upp
á eitthvað. Þannig hefði verio
hægt að ná öllum þeim ytri að
stæðum, sem prýða þessi frímerk.:
með íslenzka hestinum. Og frimerr;
in hefðu hiklaust orðið merkari og
jafnvel eftirsótt af söfnurum, e::
myndin hefði verið af Hreini fr:
Þverá í þeim stellingum, sem pós'í
málastjórain hefði kjörið honum,
MEÐ AUKNUM kynbótum hefi::
athygli manna á afburðaskepnuir,
sífellt farið vaxandi. Hestafi')
rnerki póstmálastj órnarinna: ’
benda til þess, að henni séu Ijóu
þessi sannindi, og að hún ha:
með þessum nýju frimerkjum vilj •
að heiðra hestinn sem slíkan. Éc
vona, að næsta frímerki verð,.
pröfíll af föngulegum og lifand,
hrút eða tarfi ámóta frægum or
Hreinn frá Þverá, sem því miðu."
hefir ekki borið fyrir augu þeirr;,
hjá Thomas de la Rue að þessi.
sinni, þótt prófíll hans hefði aukm
alin við frimerkjaútgáfu vora.
Indriði G. Þorsteinssor, j