Tíminn - 29.10.1958, Blaðsíða 6

6
T í MI N N, miðvikudaginn 29. október 1958.
Útgefandi : FRAMSÓKNARFLOKKURINM
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur í Edduhúsinu við Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18-303, 18 304.
(ritstjórn og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. Afgreiðslan 12323
Prenlsmiðjan Edda hf.
Gagnmerkt mál
EINS OG frá heíir verið
skýrt hér í blaðinti, hat'a sjö
þingmenn Framsóknar/lokks
ins borið' fram tillögu til
þingsályktunar um ráöstaf-
anir til að greið'a fyrir vot-
heysverkun og öðrum hey-
verkunara'ðferðum, sem aö
gagni mega koma í óþurrk-
um. Hér er um stórmerkt mál
að ræða og telur því Tíminn
rétt aö birta greinargerð frv.
Fer hún hér á eítir, ýmist
efnislega eða orðrétt:
„TJÓN ÞAÐ, sem orðið
hefur af völdum óþurrka í
ýmsum sveitum á norðan-
og austanverðu landinu s. 1.
sumar, hefir enn á ný vakið
þjóöina til umhugsunar um
þaö öryggisleysi, sem land-
búnaðurinn á við að stríða í
sambandi við' fóðuröflun
handa bústofninum.
Rétt þykir að feia ríkis-
stjórninni að beita sér fyrir
því, að aukin verði tilrauna-
og leiðbeiningastarisemi í því
skyni að stuðla aö útbreiðslu
heyverkunaraðferða, sem að
gagni mega koma í óþurrk-
um. Er þá einkum átt við vot
heysgerð. En gera má ráð
fyrir, að fleiri aðferðir komi
einnig til greina. Vothcys-
geró'in er þó sú aðíerð, sem
telja má öruggasta, þegar
mjög illa viðrar. Verkun og
notkun votheys er samt tals-
verðum vandkvæðum bund-
in, sem síðar verour að vikið,
og brýna nauðsyn ber til að
ráða bót á þeim vandkvæð-
um eftir föngum.!<
Síðan er nokkuð rakin
saga votheysgerðarinnar. —
Hér á landi hófst hún upp úr
1880. Brautryðjendur henn-
ar voru þeir Torfi í Ólafsdai
og Eggert á Meðalfelli. —
Seinna kom svo Kalldór á
Hvanneyri. Talið er. að nu
séu votheysgeymslur fyrir
12—15% af heyi'eng lands-
manna. Þá segir;
„MIKIÐ vantar til þess,
að hægt sé að segja, að vot-
heysgerðin hafi orðið það
hjargráð fyrir bændastétt-
ina, sem Eggert á Meðalfelli,
Halldór á Hvanneyri o.fl.
gerðu sér vonir um fyrir
nokkrum áratugum. Til þess
að svo mætti verða, þyrfti
hún í rauniani að vera eins
algeng og þurrkun, en því fer
mjög fjarri, að svo se. í ein-
staka sveitum og á einstaka
heimilum má þó segja, að
hún hafi náð tilgangi sínum
fyililega, og mjög viða hefir
hún orðið að góðu gagni. —
Ástæðurnar til þess, að þessi
heyverkunaraðfevð hefir enn
ekki orðið það bjargráð, sem
menn vonuðust efti’’, eru
einkum þær, að oft og tíðum
hefir ekki tekizt að verka vot
heyið svo vel sem vera þarf
og að þess eru dæmi, að sauð
fé hefir ekki þolað votheys-
gjöfina. Hafa bændur stund
um misst íé af bessum sök-
um eða fjármKsir vevið rak-
inn til votheysgjaíar. Hefir
þá komið afturkippur í vot-
heysgerðina, þar sem fcalið
var, að tjón hefði orðið af
völdum hanrar. Fæstir
bændur eru svo efnum búnir,
að þeir telji sig hafa ráð á
áhættusömum tilraunum á
þessu sviði eða öðrum.
Eins og kunnugt er, má
telja, að aðallega sé um tvær
aðferðir við votheysgerð að'
ræöa. Önnur er sú, að vérka
heyið við 20—25 stiga hita,
hin að verka það við 50—60
st. hita. Kaldverkaða heyið,
ef svo mætti nefna það, hefir
oft verið nefnt súrhey, hitt
sæthey. Báðar þessar aðferð
ir hafa verið notaðar, meö
ýmsum afbrigðum, viljandi
eða óviljandi. Votheysgeyinsl
ur hafa verið og eru með
ýmsu móti, moldargryíjur,
turnar og ýmislegt þar á
milli. Aðstaða og vinnubrogð
með mörgu móti. Oft gripiö
til votheysgerðar í skyndingu
og flausturslega út úr neyö,
þegar óþurrkar hafa gengið
langan tima. Votbeyið hefir
því verið næsta misjafnc fóð
ur og aðgæzla að sjálfsögöu
misjöfn við notkun þess, svo
sem vænta má, þar sem marg
ir hafa gripið til votheys-
gerðar og votheysgjafar án
þess að reynsla eða glöggar
leiðbeiningar væru fyrir
hendi. Þess er svo ekki að
dyljast, að hjá mörgum hirðu
sömum bændum með sæmi-
legar votheyshlöður hefir, að
því er virðist, stundum orðið
tjón að votheysgjöf. Slíkt má
helzt ekki koma fyrir, ef vot-
heysgerðin á að ná tilgangi
sínum sem almennt og ör-
uggt bjargráð.
BÓNDI, sem vill hefja vot
heysgerð, þarf margs að
spyrja og búvísindi, byggð á
íslenzkri reynslu, þurfa aö
geta svarað. En aðal spurn-
ingarnar eru þessar: Hvernig
á að koma í veg fyrir skemmd
ir i heyinu? Hvað þarf að var
ast í sambandi við votheys-
gjöf? Er hægt að koma í veg
fyrir, að fé veikist af hey-
skemmdum eða einhverju,
sem er í fóðrinu? Og er hægt
að lækna fé, sem veikist af
gjöfinni? Að því þarf að
vinna, að við þessum megin-
spurningum og ýmsum öðr-
um fáist svör, sem borið geti
viðhlítandi árangur. Aö tii-
hlutun tilraunaráðs búfjar-
ræktar voru nýjar tilraunir
með votheysgerð og vctlieys-
fóður hafnar á sérstöknm til
raunabúum árið 1955. Þessa
tilraunastarfsemi eða aðra
þarf að efla, svo sem frekast
er kostur. Og jafnskjótt sem
tilraunirnar bera árangur,
eða jafnvel fyrst á grundvelli
þeirrar reynslu, sem fengin
er, þarf að reka sérstaka leið
beiningastarfsemi fyrir bamd
ur í þessum efnum. Starfs-
menn tilraunastöðvarinnar
á Keldum munu einnig hafa
áhuga á þeirri hlið malsins,
sem að þeim snýr, og þarf að
styðja þá og styrkja til rann
sókna.
EITT af þvi, sem ganga
þarf úr skugga um, er, hvort
Þýzkur stúdent ,,sem fetaði í fótspor
Grettis Asmundssonar41 sl. sumar
Á dögunum leit inn á skrif-
stofur blaðsins ungur þýzkur
stúdent, Eberhard de Haan
Rætt við Eberhard de Haan, sem lagt heíir
stund á íslenzkunám við Háskóla islands
að nafni en hann hefir að und
anförnu lagt stund á íslenzku-
nám við Háskóla íslands. Eb-
erhard ferðaðist ví'ða um
landið í sumar til þess að
kynnast landi og þjóð, og
1 „feta í fótspor Grettis Ás-
mundarsonar" eins og hann
. orðaði það. Við notuðum
tækifærið til þess að spyrja
spjörunum úr um þetta ferða
lag hans.
Eberhard er Suður-Þjóðverji,
fæddur í Mosel, en er nú búsettur
í Miinchen. Hann ber hið myndar-
legasta skegg eins og meðfylgjandi
mynd sýnir, og segir að honum hafi
að mestu tekizt að semja sig að
siðum íslenzku þjóðarinnar, ,,en
það er dýrt að lifa hér!“
Fór víða um
Aðspurður kvaðst Eberhard háfa
farið víða um landið í sumar. ,Ég
ferðaðist að mestu fótgangandi, og
ég má segja, að óg hafi gengið um
1000 kílómetra þessa 120 daga, sem
óg var á flakki. Góðviljaðir öku-
menn buðu mér oft far, sem auð-
vitað var þegið með þökkum, því
að enda þótt gönguferðir séu ágæt
ar sem slíkar, þá verður maður
oft feginn að sitja í bíl kippkorn.
Ég ferðaðist til Vestfjarða um
Suður- og Norðurland og komst
lengst til Seyðisfjarðar. Ég gerði
gera megi votheysgerð ör-
ugga með íblöndun efna i
heyið og hvor,t það sé fjár-
hagslega framkvæmanlegt,
t.d. með því að framleiða
íblöndun efna í heyið og
hvort það sé fjárhagslega
framkvæmanlegt, t, d. með
því að framleiða íblöndunar
efni innanlands og draga
þannig úr flutniugskostnaði.
Tilraunir með íbiöndun efna
hafa að vísu venð gerðar héi-
Eberhard de Ilaan
mér far um'að þræða þá s.iaði, sem
koma við sögu í Grettissögu, og
aðra þjóðkunna staði. Kom meðal
annars að Bjargi, og hafði upp á
nokkrum Grettistökum, en reyndi
ekki að taka þau upp eins og skil.ja
má. Enn fremur hafði ég í hyggju
að komast út í Dr.angey, en sú ferð
fórst fyrir vegna þess að mér tókst
ekki að hafa upp á bát til þess að
flytja mig út í eyjuna."
— Hvaö um íslenzka gestrisni?
„Ég verð að segja, að þrátt fyrir
að mér hafi verið sagt af hinni
rómuðu gestrisni á íslenzkum
sveitaheimilum, þá fór hún langt
fram úr þvi, sem ég hafði búizt
við. Ég hafði með mér tjald og
annan viðleguútbúnað, en þurfti
sárasjaldan að grípa til þess. Ilvar
sem óg kom, var mér boðin gisting
og beini, og það er raunar einkenni
legt að leggjast til svefns á bónda-
bæ og geta vart varizt þeirri til-
hugsun, að nú verði einhver að
sofa á gólfinu!
óg var ókunnugur. fann ég aldrei'
hellinn. Hélt því við svo búið á
heiðina, lá þar úti í viku og lifði
af því, sem ég veiddi í vötnunum.
Þarna er mikill silungur. og ég
haí'ði meira en nóg að Mta og
brenna. Þetta var oiginlega mesta
rómantíkin í ferðinni. en ekki öí-
unda ég útilegumenn fyrri alda að
þurfa að hafa verið á þessum slóð-
um eldspýtnalausir um hávetur!"
vetu:!“
— Hyggstu hakia áfram íslenzku
náminu?
..Ég hugsa að ég fari heim til
Miinchen í desember, því að það
fer að líða að því að ég semji
doktorsritgerð bráðlega. Um efni
hennar er það að segja að 'það er
ekki fyllilega ákveðið enn. Annars
lagði ég stund á forníslenzku vi3
háskólann í Mtinehen áður en ég
kom hingað til iands, og hafði iesið
nokkuð af ísiendingasögum, 'en
þegar ég kom hingað, brá svo við
að ég skildi ekki eilt. aukatekið orð
í málinu, og þótti mér það með
endemum. Annars er ég farinn að
geta bjargað mér talsvert núna.
Ég mun halda áfram að læra mál-
vísindi í Miinehen og islenzkukunn
áttan getur komið að miklu gagni
er kemur að rannsóknum.“
Lítið að segja um
landhelgina
Aðspurður kvaðst Eberhard hafa
fátt eitt að segýa um landhelgis-
málið, „en mér likar alls ekki Skæt-
ingur og hatursskrif þau, sem dag-
lega getur að lita í Þjóðviljanum.
Málið vinnst ekki með þess háttar
framferði“.
Að lokum bað Eoerhard de Haan
fyrir beztu kveðjur til þeirra, sem
á einn eða annan hátt greiddu götu
hans í surnar. og kvaðst mundu
halda heim til Þýzkalands með
margar skemmtilegar endurminn-
ingar héðan.
Skákmótmu í
á landi, en bvi íer fjam, að
úr því hafi enn verið skorið,
hvaða möguleikar séu fyrir
hendi í þessu efni.
Þá þarf einnig að athuga
mjög vandlega, hvaða gerð
votheysgeymsian hentar bezt
og hvaöa efni eru varanleg-
ust í slíkar bygigngav og ð-
dýrust. Til þess að fá öruggar
bendingar í þá átt þarf að
rannsaka, hvernig reynzt
hafi þær ýmsu gerðir vofc-
heysgryfja og turna, sem
komið hefir veriö upp i land-
inu, bæði aö geymsluhæfni
og endingu.
í seinni tið hafa margir
bændur tekio upp súgþurrk-
un og er enginn vafi á þvi, að
sú heyverktmaraðferö hefir
þegar orðið til stórmikjis
gagns, bæði til að flýta fyrir
heyverkun og koma i veg fyr-
ir hita í heyjum, enda þótt
þessari aðferð verði naum-
lega við komið í verstu sumr-
um, nema blásio sé heitu
lofti, sem eykur þurrkunar-
kostnaðinn til mikilla muna.
Notkun þessarar-heyverkun-
araðferðar þarf að aukast á
næstu árum. Og auðvitað er
c-kki loku fyrir það skotið, að
enn eigi eftir að koma tii sög
unnar nýjar b.eyverkunarað-
ferðir, sem komið gætu að
gagni hér á landi. Ber nauð-
syn til að fylgjast með hvers
konar nýjungum á þessu
sviöi, sem fram- kunna að
koma hér eða annars
staðar.“
íslenzkir bændur
vel menntaðir
Eit.t var það, sem vakti athygli
mína, og það er, hversu miklu bet-
ur islenzkir hændur eru menntaðir
en bændur í Þýzkalandi t. d. Ég
vil meira að segja ganga svo langt
að fullyrða að yfirleitt séu bændur
betur menntaðir en kaupstaðafólk,
og á annan hátt. Þeir lesa meira og
kunna skil á flestu. Á Seyðisfirði
hitti ég bónda, Sigurð Vilhjálms-
son á Hánefsstöðum, og hann sýndi
mér handrit að riti, sem hann hef-
ur gert um Snorra Sturluson. Sig-
urður kvaðst ekki hafa í hyggju að
gefa ritið út, heldur aðeins hafa
gert þetta sér til gamans og dægra-
stytlingar. Þetta þótti mér ákaílega
merkilegt eins og gefur að skilja."
— Þú hefur stundað silungsveiði
í ferðinni?
„Jú, og sá veiðiskapur hófst á
sögulegan hátt. Þannig var nefni-
lega mál með vexti, að ég skrapp
m. a. að skoða Gullfoss. Þar rakst
ég að þrjá menn, sem voru að
halda í veiðiskap á bíl, og þeir
buðu mér að slást í förina. Ég þáði
boðið með þökkum og fór með
þeim norður til Hveravalla, Fríð-
mundarvatna og víðar, og síðan
aftur íil Reykjavíkur. Á þessu
flakki fókk ég mikinn áhuga fyrir
silungsveiði og ákvað að freista
veiðigæfunnar.
Lá úti á Arnarvatnsheiði
Að fenginni reynslu í silungs-
veiði, ákvað ég að bregða mcr upp
á Arnarvatnsheiði um skeið. Eg
hélt því, sem leið liggur til Borgar-
fjarðar og fór Kaldadal að Húsa-
felli. í leiðinni ætlaði ég að koma
við í Surtshelli, en sökum þess að
Hafnarfirði lokið
Haustmót Taflfélags Hafnarfjarð
ar, sem staðið hefir undanfarnar
vikur, lauk á sunnudaginn í meíst-
araflokki. Úrslit urðu þau, að jafn-
ii og efstir urðu Gunnar Gunnars-
son, Reykjavík, og Sigurgeir Gísla-
son, Hafnarfirði, með fimm vinn-
inga af siö mögulegum. Þeir tefldu
sóinan í síðustu umferð og lauk
skákinni með jafntefli. í 3—4. sæti
urðu Birgir Sigurðsson, Reykjavík,
og Halldór Jónsson, Akureyri,
með 4% vinning hvor. 5. Skúli
Thorarensen, Hf., með 314 vinning.
6. Stígur Herlufsen, Hf. með 3
vinninga. 7. Haukur Sveinsson, Hf.
með 2V2 vinning og 8. Kristján
Finnbjörnsson, sem hlaut engan
vinning.
Fagna fiskveiði-
landhelginiíii
Fundur í Kvenréttindafélagi ís-
lands haldinn 2V. okt. 1958 fagnar
úífærslu fiskveiðiiandhelginnar og
mótmælir harðlega ofbeldisaðgerð
um Breta hér við land.
Jafnframt þakkar fundurinn á-
höfnum íslenzku varffskipanna fyr-
ir drengilega frammistöðu, þrátt
fyrir erfiðar aðsíæður. Sömuleiðis
þakkar fundurinn þeim þjóðum, er
hafa viðurkennt rétt ísiendinga til
að ráða yfir fiskveiðilandhelginni
eða gefið fiskiskipum sínum fyrir
mæli um að virða hana.
(Frá Kvenréttindafélági
íslands).