Tíminn - 07.11.1958, Blaðsíða 2

T í MIN N, föstudaginn t. nóvember 195S*
41þingi
(Framhald af 12. síðu).
'iókstafur áfram er efnt til und-
.intekningar gagnvart biskupi.
Þá- tók til niáls frams.m. minni-
Ihluta nefndarinnar, Gísli Guð-
nundsson. Sagði hann m.a.: Tel
nér ekki fært að mæla með samþ.
::rv. og ber ýmislegt til. Vek at-
íiygli á að umsögn um frv. hefir
3kki borizt frá þeim aðila, sem
nálið snertir að sumu levti mest,
ÍBandal. starfsmanna ríkis og
bæja. Vil benda á tvö meginat-
•iði, sem mæla gegn samþ. frv.:
Verði frv. samþ. er slakað á gild-
indi reglum um aldurshámark
.starfsiryainna rikisins. 'Getur það
nðið afdrifaríkt fordæmi. Og: ó-
íðlilegt að byggja löggjöf á opin-
berum undirskriftum.
Samkvæmt lögum um réttindi
)g skyldur opinberra starfs-
nanna, frá 1954. skal starfsmanni
/eitt lausn er hann er fullra 70
ira. Frá þessu eru þó tvær und-
lantekningar. Önnur varðar ráð-
faerra og aðra opinbera fulltrúa x
ojónus'tu rikisins, sem kosnir eru
almennri kosningu. I-Ii’n vax’ðar
jmbættismenn, sem kosnir eru al-
mennri kosningu. Sóknarprestur,
sem oi-ðinn er 70 ára, má sækja
xm embætti að nýju og nái hann
itosningu, skal hann fá veitingu
iyrir starfinu til 75 ára aldurs.
Þetta ákvæði nxun sennilega hafa
verið framkvæmt á þá leið, að
prestar hafa fengið að S'ilja í em-
fxætti fram yfir sjötugt, ef fyrir
ihafá legið áskoranir úr söfnuð-
im þeirra. Varla er þetta í sanx-
iræmi við lög en mun hafa rétt-
ætzt af því, að skortur hefir verið
í prestum. En stai'f sóknarprests
og biskups eru óskyld og því ekki
eðlilept að sama regla gildi um
;oau. í ums'ögn sinni um frv. segir
oiskup. að prestar álíti lagaheim-
ld fyrir því, að biskup sitji á-
::ram. Lagaprófessoi-ar eru á öðru
ináli..Um er að ræða hvort breyta
í almennri lagareglu, sem gildir
rxm starfsmenn rikisins, vegna
oiskupsembættisins. í málinu rá
okki að ráða tillit til eins em-
oættis fremur en eins manns.
\nnað mál ef heimildin hefði
/erið tiL En úr þvj að lagabreyt-
i.gu' þarf til, er eðlilegt að opin-
xerir starfsmenn óski eftir að regl
xi: gildi þá um fleiri. Heppileg-
xst §ð hér gildi ein regla. Um
xitt má deila, hvort aldurshámark-
. ö aímennt er rétt.
Bj. Ben. taldi slæmt að starfs-
>rka manna væri ekki notuð. Það
jildir hið sama um marga okkar
xidurhnignu embættismenn. Og
íóg verkefni eru jafnan til fyrir
ilíka-menn, ef þeir vilja, þótt þeir
.á'ti áf embætti.
Legg til að málið verði afgreitt
neð svohlj.
Rökstudd dagskrá:
„Þar sem í gildi eru almenn
ikvæði um aldurshámark starfs-
ranna ríkisins, í 13. gr. laga nr.
58 14. apríl 1954, telur deildin
varhugavert að breyta með sér-
itökum lögum aldurshámarki eins
itarfsmanns og tekur fyrir næsta
nál á dagskrá.“
Sveinbjörn Högnason sagði m.a.:
Eg harma það, að til þessara
itaka hefir ,1-eitt um vii-ðulegasta
)g vandasamasta embætti íslenzku
virkjunnar, bæði hér á Alþingi og
/íðar og veit, afrég rnæli þar fyrir
nunn fjölmargra þjóna kirkjunn
ir, einnig meðal þeirra, sem skrif-
oð hafa undir áskorun um að nú-
verandi biskup haldi áfram að
gegna embætti, enn um sinn, eftir
ið hann hefir náð 70 ára aldri.
Vfup það engan vegin hafa verið
etlun þeirra margra a.m.k., að
:il þessara átaka leiddi og ekki
iskaft eftir nýrri almennri löggjöf
xm þetta mál. Og ekkert segir í
xndirskriftarskjali þeirra um að
unbættisseta biskups skuli fram-
engd um 5 ár, eins og hér er
'arið fram á að lögfesta. Yrði því
iið hefja undirskriftasmölun cnn
i ný, ef frv. þetta yrði að lögum
og það eftir að mai-gir prestar hafa
•ikilað prófkjöri um nýjan biskup.
Allt er þetta undirskriftafargan
iiarla hvimleitt og á hvergi heima
vi?5 lýðræðislega stjórnarhætti, þar
nem það jafngildir opinberri kosn
ngu, sem allar lýðræðisþjóðir
inafa löngu afnumið og jafnvel
nin afturhaldssama kaþólska
kirkja. Eru undirskriflirnar þó
jafnvel ennþá nærgöngulli en
kosningar í heyranda hljóði," þar
sem menn skjalfesta atkv. sitt fyr-
ir ókomna framtíð.
Efa ekki að flm. gangi gott til
með flutningi frv., en hygg að
nokkur fljótfærni hafi þar um ráð-
ið, og tillit tekið til eins manns um
of, þótt góðs sé maklegur. Var-
hugavert er að setja almenna lög
gjöf út frá slíkum sjónarmiðum.
Gildir hér sem endranær, a-fí í upp
hafi skyldi endirinn skoða. Er lög
gjafanum slíks ekki síður þörf en
öðrum.
Aíleiðing slikrar lagaselningar
sem þessarar mundi mjög stuðla
að því að í þýðiiigarmesta embætti
kirkjunnar sætu að jafnaði aldrað
ir menn og það jafnvel þeir, sem
þjóðfél. teldi ekki æskilegt, að:
sæti i öðrum embættum veiga- og
ábyrgðarminni. Á ég þar við próf-
essorsembæíti guðfræðideildar t.d.
sem kosnir gætu orðið i þelta em-
bætti er þeir væru fast að því
komnir að verða að víkja úr próf-
essorsembætíum sínum fýrir ald-
urs sakir, og auðveit að fá síðan
framlengingu á því að sitja áfram
biskupar. Er þó mun eðlilegra að
aldraðir menn geti stundað hæg
kennslustörf og fræðirannsóknir
en umfangsmikil stjóimar- og
skipulagsstör.f.
Segja má að prestastéttinni sé
það í sjálfsvald sett, hvort hún
framlengir setu biskupa. En hætt
er við að annarlegra sjónarmiða
geti þar gætt eins og víðar ef um
vinsælan biskup er að ræða, og
fast er eftir sótt. Gæti svo farið
a(5 fastar væri knúið á eftir því
sem ellin hefði slævt meir dóm-
greindina. Hygg ég að prestar al-
mennt óski ekki þessa reytar.
Telji Alþingi rétt og þarft að
'hafa aldurshámark um önnur störf
þá er það einnig til bóta fyrir
kirkjuna, og ég tel það ekki henni
til hagsbóta eða virðingarauka, að
æðsta embætti hennar sæti þar
öðrum lögum. Þjónar ihennar ættu
af5 telja sér skylt að hlýta almenn
um lögum sem aðrir. Vel má vera
að æskilegt gæti þótt að 70 ára
embættismenn sætu lengur í em-
bæti, en um það á þá að gilda
almenn regla.
í grg. frv. er gefið í skyn að Jón
biskup Helgason 'hafi seið í em-
bætti 2 ár fram yfir sjötugt á svip
uöum forsendum og nú, eru fyrir
hendi með undirskrift prestanna.
Þetta er ekki rétt og prestarnir
túlkuðu lögin 'heldur ekki þá á þá
leik, að heimilt væri að fram-
lengja setu biskups í embætti sam-
kvæmt þeim. (Þáverandi stjórn
Prestafél. lét fram fara prófkjör
um kosningu mýs biskups á því
ári er Jón biskup Helgason varð
sjötugur, þótt le.vnt færi og aldrei
birt. En vafi þótti leika á hvort
aldurshámarkið næði til biskups.
En strax og 'ljóst þótti að lögin
tækju einnig til hans, sagði liann
af sér.
Engum gat því blandast hugur
um að lögin næðu einnig til bisk-
ups og sízt prestunum, enda vitna
þeir ekki 'til neinna laga í undir
skriftarskja'li sínu og tiltaka eng-
an ákveðinn tima um framlcng-
ingu.
Bj.; Ben. taldi sérákyæði um
biskup. eðlilegt. Eg sé ekki að
biskupsembætti sé svo þyðingarlít
ið að um það eigi að gilda sér-
ákvæði. Háttv. þingm. talaði um
að spara fé. En þess eldri sem
menn koma í embættið, því fleiri
gegna því, svo sparnaðarhjalið er
vafasamt.
í þessu máli á aðeins starfsað-
staða kirkjunnar og 'hagsmunir
hennar aS ráða afstöðu manna.
Svo bezt 'höfum við góða biskupa
í l'ramtíðinni að ihið pólitíska vald
komi þar sem minnst við sögu“.
Eftir nokkrar frekari umr. var
hin rökstudda dagskrá borin undir
atkv. og felld með 15 atkv. gegn
11. Málinu vísað til 3. umr. með
16 atkv. gegn 9.
Skemmtun Fram-
soknaríélags
Akraness
Framsóknarfélag Akraneskaup
staðar hefur vetrarstarfið með
skemmlun í lélagsheimili teinpl-
ara næstkomandi sunnudag kl.
8,30. Spiluð verður Framsóknar-
vist og síðan dansað. Öllum er
heiinill aðgaugur meðan húsrúm
leyfir. Aðgöngumiðar seldir á
staðhum kl. 4—5 síðd. á sunnu-
dag. Ráðgert er að halda tvær
skemmtanir fyrir jól.
öll,-
't'i
Austanvindurinn
sigrar
vestanvindinn“
NTB.—PEKING, 6. nóv. Mao
Tse Txíng og 'Chou en Lai í Kína,
sendu í dag heillaóskaskeyti til
Krustjoffs og Vorosilovs í tilefni
byltingarafmælisins,' og bera þar
fram þakkir Kínverja til Ráð-
stjórnarríkjanna fyrir alla þá
lijálp, sem þau hafi veitt í sam-
bandi við innrás og liald banda-
rískra lieimsvaldasinna á kín-
versku landi á Formósu og' á
Formósusundi. j
„Árásarveldin með Bandaríkin
í broddi fylking'ar, eru á leið
niður á við. Það er öllum ljóst,
að austanvindurinn sigrar vestan-
vindinn. Við gerum allt sem við
getum í þágu friðarins, en við
óttumst ekki stríð“, sagði að lok-
um í orðsendingunni frá Peking-
stjórninni til Moskvustjórnar
innar
Leikfélag Akuryrar
eyrar frumsýnir
„Gasljós“ í kvöld
F.rá fréttaritara Tímans
a Akureyri:
í kvöld, föstudags'kvöld, frum-
sýnir Leikfélag Akureyrar sjónleik
inn ,,GaSljós“ eftir Patric'Hamil-
ton, en þýðinguna gerði Inga Lax-
ness. Guðmundur Gunnarsson er
leikstjóri, og leikur hann jafnframt
eitt aðalhlutverkið.
Aðrir 'leikarar eru: Freyja Ant-
onsdóttir, Björg Baldvinsdóttir,
Elín Guðmundsdóttir og Jóhann
Ögmundsson, sem er formaður
L. A.
Þetta leikrit, sem er sakamála-
leikrit, er fyi’sta verkefni L. A. á
þessu starfsári, en í ráði er að fá
leikstjóra frá Þjóðleikhúsinu til
að færa upp eit't stykki í vetur, en
ekki er enn ákveðið, hvert slykkið
verður eða hver stjórnar því.
Nýlega hafa verið sett upp ný.
leiksviðsljós í Samkomuhúsi bæjar-
ins, þar sem sýningar fara fram,
og er þetta í fyrsta skipti, sem þau
eru notuð, og er að þessu mikil bót,
þar sem gömlu Ijósin fullnægðu
engan veginn þeim kröfum, sem
gerðar eru.
Bandaríkin
(Framhald af 12. síðu).
krataflokksins er því fylgjandi, að
Bandaríkin leggi til, að S.Þ. geri
ráðstafanir til að tryggja frið á
Formósusvæðinu. í fyrsta lagi
ættu þjóðasamtökin að gera þetta
á þann hátt að hindra hverja ár-
ásartilraun á svæðinu, og í öðru
lagi að sjá urn, að íbúar Formósu
fái sjálfir að ákveða framtíð sina.
Frjálslyndir menn áhrifameiri.
Að vísu eru leiðtogar Demo-
krataflokksins ekki skuldbundnir
til ag haga stefnunni eftir vilja
ráðgjafanéfndarinnar, en hins veg
ar er vitað mál, að nefndin hefur
mikil áhrif. Líkurnar til þess, að
'hinir frjálslyndari innan flokksins
verði ráðandi um stefnuna, hafa
stóraiikizt með kosningasigrinum.
Með 'styrkri aðstöðu flokksins i
öldungadeild þingsins eykst einnig
fulltrúafjöldi 'hans í hinni voldugu
utanríkismáladeild þeirrar þing-
deildar. í fyrri utanríkisnefnd áttu
sæti átta Demokratar og sjö Repu
blikanar, en nú verga Demokratar
a.m.k. níu eða máske tíu. Þeirra
á meðal verður eflaust að finna
menn eins og Ilumphrey og Ful-
bright, sem mjög hafa gagnrýnt
stefnu Dullesar og hefur þeim
þótt hann tefla um of á barmi
styrjaldar. Það er því líklegt, að
krafizt verði nánari sami'áða við
utanríkismálanefnd þingsins og
utanrjkismálaráðherrans í framtíð
inni.
Til Vesturheims
Fjöldi manna hér á landi eiga
ættingja og vini í Kanada og
Bandaríkjunum. Þegar liður að
jólum fara menn að hugsa um að
senda þessu fólki vestra einhverja
smágjöf. Mun þá oftast verða
hugsað til bókanna. En hvaða bók
skal þá velja?
Mér dettur á hug að benda á eina
nýútkomna bók. Það eru farða-
minningar ifrá Suður-Ameríkui
Framliíðarlandið, eftir Vigfús Guð
mundsson.
Þessi bók er skrifuð af íslend-
ingi heima á ættjörðinni, sem
margir íslendingar vestra kann-
ast vel við. Þetta er fróðleg og
eiguleg bók, sem fjallar um eitt
alli'a mest ævintýralegasta land
heimsins — ekki sízt í huga Norð-
ur-Amerikumanna.
Fjarlægðin frá Kanacla og
Bandaríkjunum er svo mikil, að
um ferðalög suður er mjög lítið
að ræða. En þegar kuldinn á veír-
um þjá Norður-Ameríkumenn
verður Suður-Amerífca með sinni
'tign, hlýhídum o'g fjölbreytni {
huga þeirra að töfrandi og eftir-
þráðu draumalandi.
Vestur-íslendingur.
Mánaðarblað
yngstu skáldanna
Blaðinn hefur borizt eintak af
mánaðarblaði, sem nokkur yngstu
skáldin gefa út. Blað þetta nefnist
Forspil. Blaðið er átta síður í
venjulegu»dagblaðabroti og kostar
fimm krónur. í ritsíjórn era: Aii
Jósefsson, Jóhann HjáTmarssoh,
Þói'a Elfa Björnsdóttir og Ðagur
Sigurðsson (ábm.). Útgefendur
eru, auk þeirra sem x ritstjórn
I siíja: Atli Heimir Sveinsson, Úlfur
Hjörvar og Þorsteinn Jónsson frá
Hamri. Efni þessa yfrsta blaðs er
saga, Billy 'the Kid eða Ærlegt
handlak, eftir Dag Sigurðarsoh;
Draumurinn, prósaljóð eftir Þóru
Elfu; umsagnir um fjórar Ijóða-
bækur, Ijóð eftir Þoi'stein Jóns-
son frá Hamri og Jón frá Pálm-
holti, spjall, viðtal við Jónas E.
Svafár og ýmislegt fleira.
Nú þegar yngstu skáldin eru far
in að gefa út blað og ungu skáldin
halda út tímariti og tímarit eru
einnig í gangi hjá miðaldra skáld
um, skáldum á efri árum og gömí
um skáldum, færi ekki að verða
nema sanngjarnt að tímarit dánu
I skáldanna sæi dagsins ljós.
Fréttir frá landsbyggðinni
TEIKNINGAR
AUGLÝSINGAR
STAFIR
SKILTI
Teiknistofan TlGULL,
Hafnarstræti 15, sími 2454C
Byggt vi$ gamlan skóla
Bis'kupstungum í fyrradag. —
Kór er verið að fullgera viðbót-
arbyggíngu við heimavistarbarna-
skólann, sem var orðinn alltof
lítill, enda mun hann vera einn
;af elzlu heimavistarbarnaskólum
á iandinu, reistur 1927. Félags-
heimilið er enn í smíðum og verð-
ur það næstu ár, en fram-
kvæmdir hófust við það í fyrra-
vor.
Tíð er hér góð, en í dag gekk
hér á með hríðarmuggu og er
jörð grá og fjöll orðin hvít.
Vegna hinnar góðu tíðar hafa
kýr verið úti til skamms tjma, en
þær hafa ekki haft nóg, þó að
tún hafi verið græn. Vegna þessa
er mjolk með minnsta móti, svo
að ekki má rninna vera í mjólk-
urbúinu. Þ.S.
Nýbýli reist í Flóa
Vorsabæ í Flóa í gær. — Héðan
er sörnu söguna að segja og svo
víða annars slaðar, hvað veðráttu
snertir. Haustveðrin hafa verið
mild, vart komið frostnótt, og
hefir naulpeningur verið látinn
út til þessa.
Uppskera karlaflna var mjög
misjöfn; góð i moldargörðum, en
léleg ! s'endnuni göi-ðum eins og
eru hér niður við sjóinn. Sums
slaðar fékkst tæplegast jafnmikið
upp og sett var niður.
Fjárheimtur voru slæmar hér
um slóðir, hvað sem því veldur.
Vantaði 3—4 kindur á.bæ og er
það mi'kið, því að víðast er ekki
fjármargt.
Ekki hefir borið neitt teljandi
á lambadauða, en fáein lömb
liafa þó drepizt úr hnýflasótt, en
hún stingur sór alltaf niður á
haustin.
Listaíólkinu vel fagnaÓ
Egilsstöðunx í gær. — Lislafólk
á vegum menntamálai'áðs og ríkis
útvarpsins hefir haldið samkomur
í kaupstöðum og kauptúnum hér
i fjörðunum undanfarið, við mikla
aðsókn og ágætar viðtökui'. Ilefir
sótt samkomur þessar fólk ofan af
Hóraði. 'í kvöld skemmtir listafólk
ið á Eiðum og er búizt þar við
fjölmenni, vafalaust meira en hús
rúm Ieyfir með gó'ðu móti. ES
Fært frá Egilsstöðum
til Akureyrar
Egilsstöðum i gær. — Iicr er
hlýindatíð, 'snjólaust enn á heið
um og végir allir færir, einnig
til Akureyrar. Reglulegar ferðir
á áællunai'leiðum þangað og txm
fjallvegi hcr eystra eru þó hætt-
ar, en fyrir nokkrum dögum fór-u
bílar til Akureyrar, m.a. meg ull
frá kaupfélaginu á Reyðarfirði.
Nokkuð er slonnasamt og rign
ingar allmiklar. Rjúpnaskyltur
hafa aðeins hlaup en engan feng,
segja að varla sjáist rjúp. ES
Mikið byggt á Egils-
stöÓum
* ,
Egilsstöðum í gær. — 1 þessari
góðu hausttíð er mikið unnið að
byggingum víða um sveitir. Hér
í Egilsstaðakauptúni mun verið að
bvggja fimm íbúðarhús og einnig
unnið ag götulagningu. Fólki fjölg
ar 'hér töluverl, nær 200 manns
mun vera .heimilisfast í kauptún-
inu og oftast dvelja hér fleiri við
vinnu að staðaldx'i. Búið er að
setja götuljós upp og kauptúns-
bragur færist óðum á staðinn. ES
Afspyrnurok og
stórrigning
Hjarðarfelli 1 gær. — í gær
og fyrrakvöld var hér afspyrnu-
rok og af og til stórrigning. Ekki
er þó vitað um teljandi skemmdir
af völdum veðursins. Nokkuð snjó
aði ó Kerlingarskarði í nótt sem
leið, og var þar þæfingur fyrir
bíla í morgun1. GG