Tíminn - 11.02.1959, Síða 4

g
TÍMINN, miðvikudaghm 11. febniar 1959,
Ætlaði að hlusta á fyrirlestur um
penisilln - lærði í staðinn að tefla
HeilbrigSismál
Esra Pétursson, læknif
„Sálarlæknmgar“
Freysteinn Þorbergsson skrifar um 9. og 10.
umferS á skákþingi Sovétríkjanna
k umferð
"vechmedinoff — Tal 0—- 1
Averbach — Lútíkoff Vz—V2
iSúfeld — Keres- Vz—Vz
ÍSronsteiri — Geller Vz—V2
’/asjúkoff — Pólúgaevskú V2—V2
'iúrgenidze — Júktmann 1— 0
Ifúrman — Tæmanoff Vz—V2
:passký — Holmoff Vz—Vz
/kítin — Korchnoj V2—Vz
1 Jetrosjan — Krogíus 1— 0
Petrosjan, sem nú var aftur
i ominn \ leikinn eftir lasleikann,
, ýndi Krogíusi, að ekki skyldi allt
1 em stendur í byrjunabókum tek-
: 5 íhátiðlega. Upp kom staða, sem
agt er um „ . . . og staðan er
ófn.“ Skömmu siðar vann Petro
ian peð, og loks skákina i 41. leik.
„Heppnin hjálpar þeini sterku“,
arð ýrnsnm að orði ,er Tal tókst
ð hefna sín á Nechmedinoff fyrir
rsigur sinn gegn honum í 24. mót-
íu. Tal hafði valið uppáhalds-
• 'fibrigði Tæmanoffs í Sikileyjar-
örn, en Nechmedinoff var í viga
í'Ug og fórnaði peði fyrir sókn.
Tal gaf peðið aftur, en útiitið
,ar samt allt annað en glæsilegt.
; 20. ítik forsmáði Nechmedinoff
íerka sóknarleið. Loks var allt
allið nema peðin. Lék þá Nech-
nedinoff. skyndilega af sér einu
f .eirra og gafst upp.
Spasský og Hoimoff þráléku
nemma í flókinni stöðu af nimzo
adverskri vörn. Mun Spasský hafa
• erið þreyttur vegna langra bið-
: káka.
Nýtt dæmi um friðsemi Fúr-
lans var skák hans við Tæman-
ff. Gegn þvælinni grunfeldsvörn
S afði hvítur náð betri stöðu, hafði
■n.a. ppna hrókslínu að svörtu
1 óngsstöðunni. En í stað þess að
l.alda sókninni áfram, rétti Fúr-
i ran Tæmganoff skyndilega pálm
i ;in í formi jafnteflis.
Lútíkoff, sem tefldi hollenska
örn gegn Averbach, var sem óð-
nst að undirbúa stórfellda kóngs-
ókn. en Averbach tókst að finna
.eilu í herbúðum svarts og stað-
-etja þar mann. Leiddi það til
ppskipta sem afstýrðu iiættunni.
Erfitt er að skilgreina byrjun
la í skákinni Vasjúkoff—Pólúga
vský. Fyrstu leikirnir minntu á
'•ikileyjarvörn, þvínæst valdi hvít-
:r uppbyggingu kóngs-indversku
arnarinnar. Loks kom upp staða,
em er einkennandi fyrir franslca
örn. Yfirleitt eru blandaðar byrj
nir einkenni þessa móts. Óvíst
r hyernig skákin hefði farið, ef
/asjúkoff hefði ekki forðað ridd
ara sínum undan árás í 20. leik,
í stað þess að ráðast að svörtum.
í vú fékk svartur sókn á drottning
rvæng, en hvítum tókst að stöðva
iana.
Gúrgenidze vann sinn fyrsta sig-
ur á mótinu gegn Júktmanni. —
Gúfeld vaidi uppskiptaleið í
spænska leiknum gegn Keres. Að-
spurður um skákina sagði Keres
að með nútíma þróun skákbyrjana
væri erfitt fvrir svartan að sporna
við jafntefli, ef hvítur léti sig
ekki dreyrna .um meira.
10. umferð
Polúgaevský—Gúrgenídze 1— 0
Júktmann—Fúrmann Vz—Vz
Tæmanoff—iSpasský 1— 0
Holmoff—Nikitin Vz—Vz
Geller—Vasjúkoff
Vz-
Kerez—Bronstein 1— 0
Lútíkoff—Gúfeld 1— 0
Tal—Averbach 1— 0
Petrosjan—Nechmedinoff 1— 0
Krogíus—Korchnoj Vz—Vz
Þessi umferð er ekki einungis
miðpunktur keppninnar, heldur
einnig sú sögulegasta til þessa. Sex
skákir vinnast — allar á hvítt.
Þrir stórmeistarar liggja í valn-
um, þar á meðal sá sem hefir
haldið forustunni frá upphafi
keppninnar. Með þessuni sigri sín
um yfir Spasský hefir Tæmanoff
r.áð forustunni með honu.u, en
Tal stendur sízt verr að vígi en
þeir eftir sinn fimmta sigur. Þá
er Petrosjan í hættulegum upp-
gangi. Jafnvel nýliöinn Lútikoff,
sem enn vinnur glæsilega sóknar
skák, er ógnandi fyrir forustu-
menn.
Spasský beitir nimzo indverskri
vörn, en tekst aldrei að ná jöfnu
igegn Tæmanoff, sem kænlega und
irbýr ,sókn á báðum vængjum.
Loks gerir Spasský örvæntingar-
fulla tilraun til þess að létta á
stöðunni með peðsfórn, en allt
kemur fyrir ekki. Að Iokum fórn
ar Tæmanoff drottningunni og
knýr Spasský til uppgjafar.
í gömlu afbrigði af spænskum
leik kemm’ til átaka á drottningar
væng í skákinni Tal—Averbach.
Er um er litazt á blóðvellmum
eftir aðalhriðina, kemur í ljós, að
Tal á tvö ógnandi samstæð frípeð.
Averbach tekst að auka jafnteflis-
líkur með því að útrýma öllum
peðum Tals á kóngsvæng. Annað
frípeðið nálgast nú ki’ýningarreit-
inn ískyggilega, og enn á Aver-
bach björgunarleik, en honum fat
ast í vörninni.
Lútíkoff teflir uppskiptaafbrigð
ið af kóngs indverskri vörn. Þrátt
fyrh’ fjarveru •drottninganna,
tekst honum að skapa slíkt óveður
með mannfórn í 18. leik, að Gúfeld
fær ekki staðizt, og gefst upp
•sökum óverjandi máts níu leikj-
utn síðar.
Margt annað skemmtilegt er á
boðstólnum fyrir áhorfendur, en
rúmsins vegna er aðeins gripið nið
ur á við og dreif.
Geller sýnir þá stórmennsku í
skák sinni við Vasjúkoff, að hann
sleppir tækifæri til þess að taka
af honum drottninguna. Slík
brjóstgæði tíðkast þó aðeins hér
í timaþröng!
Staðan eftir 10. umferð:
1.—2. Tæmanoff og Spasský 7 v.
3. Tal 6V2 og biðsk.
4. Lútíkoff 6 og biðsk.
j 5. Petrosjan 6V2 og 2 bið.
! 6.—8. Keres, Bronstein og Holm-
1 off 5y2 v.
9.—12. Geller, Korchnoj, Vasjú-
koff og Fúrmann 5 v.
13.—14. Júktmann og Aver-
bach 4V2 v.
15.—17. Krogíus, Gúfeld og Pol-
úgaevský 4 v.
18. Nikítin 3V2 v.
19. Gúrgenídze 3 v.
20. Nechmedinoff 2 v.
Fioluténleikar Tónlistaríélagsins
í síðustu viku, efndi Tónlistar-
élagið til tveggja tónleika, sem
engi munu í hávegum hafðir. Ame
irís'kur fiðluleikari, Tossi Spivakov-
ky. lék þar af slíkri list, að erfitt
r að hugsa sér, nema með frá-
■æru ímyndunarafli, að hægt sé
ö komast miklu lengra í átf til
; ullkomnunar, livort heldur átt er
,ið hina tæknilegu hlið, tónmynd-
n eða túlkun. Allt var svo full-
Uomið, að ósjálfrátt datt manni
ójóðsagan um Paganini í hug.
'Efnisskráin var tæpast sniðin fyrir
'iá, sem sjaldan eiga kost á að
’rlýða á klassiska tónlist í hljóm-
í eikasal, en hún sýndi hins vegar,
hve Spivakovsky er jafnvígur
1 að túlka hin ólíku verk. Adagio
iilozarts var baðað í Ijósi og fegurð,
iónlist Bachs fyrir einleiksfiðlu er
erfitt að hugsa sér, að hægt sé að
gera öllu betri skil, og síðast og
ekki sízt var sónata Brahms í d-
moll, sem var flutt af frábæru list-
fengi, túlkunin var svo hrífandi á
tónlist þessa einræna og viðkvæma
gráskeggs, sem faldi tilfinningar
sínar undir lirjúfri skel, og trúði
nótnapappírnum bezt fyrir leynd-
ustu tilfinningum sinum, að hætt
er við, að bið verði á því, að þessi
sónata hljómi hér á næstunni um
sali með slíkum glæsibrag. Slíkur
snillingur sem Spivakovsky gerir
miklar kröfur til þess, sem tekst
þann vanda á hendur að leika með
honum, ekki sízt þegar æfingatím-
inn er skammur. En þeim mun
meira gleðiefni var, hvernig Ás-
geiri Beinteinssyni tókst að leysa
þann vanda. A.
Anatolý Lútkoff
Útdrátlur úr grein er birtist ný-
lega í rússneska blaðinu „Sovézkar
dþróttir":
Tal, Spasský, Petrosjan, Tæman
off, Korchnoj — upphaf skákferils
þessara og margra annarra af okk
ar fremstu skákmönnum er órjúf
anlega bundið félagsheimilum
barna og unglinga. Þar hittu þeir
allir sinn .fyrsta þjálfara og tóku
þátt í sinni fyrstu keppni.
j Tolja Lútíkoff hefir aldrei haft
þjálfara. ,,Að ég lærði skák“ segir
hann brosandi — ,vþakka ég
penicilíninu. Það var árið 1946.
Lyfið hafði þá nýlega hlotið heims
viðurkenningu, og fyrirlestrar um
það voru -mjög í tízku. Á einn
slíkan fyrirlestur, sem halda átti
í menningarhöll þeirri, sem kennd
er'við Kiroff (Eg bjó þá í Lenin
grad), hélt ég með félögum mín-
um. Við komum vel í tæka tíð og
vorum staddir í skáksal. Aðspurð
ur varð ég að viðurkenna, að ég
kynni ekki mannganginn og fékk
þarna mína fyrstu tilsögn. Á fyrir
lestrinum lentum við ekki það
kvöldið, en ein vinsælasta bókin
í bókaskápnum mínum skömmu
eftir þetta varð kennslubók í
skák.“
Innan þriggja ára hafði Lútkoff
unnið sig upp í 1. katagoríu, og
varði heiður fæðingarborgar sinn
ar í innanlandsflokkamótum ungl-
inga. Ári síðar tefldi Lútíkoff
(sem nú var orðinn stúdent og
stundaði nám í iðnbréfaskóla, og
atvinnu sem teiknari í málmverk
smiðju), í fjórðungskeppni meist
aramóts Sovétríkjanna. Lútíkoff
sýndi þá þegar hvað í honum
bjó — hélt forystunni til næst
síðustu umferðar, en úthald og
reynslu skorti. Tvö töp í lokin
felldu hann niður í fimmta sæti.
Árið 1951 vann Lútíkoff sig upp
í flokk meistarakandidata.
Ilerþjónusta færði Lútíkofg
nýja sigra á skáksviðinu. Her-
maðurinn Lútíkoff varð skákmeist
ari hersins og skákmeistari rúss-
neska fylkisins. Þá uppfyllti hann
einnig skilyrði meistaranafnbótar.
Það þarf því engan að undra, að
skönnnu eftir lausn frá herþjón-
ustu er Lútíkoff í hópi þeirra,
! sem tefla á heimsmeistaramóti
stúdenla í Svíþjóð.
Þátttökuréttindi í úrslitum
meistaramóts Sovétríkjanna öðlað-
ist Lútíkoff í þeim riðli milli-
keppninnar, sem fram fór í
Moskvu. Þar sigraði hann með
yfirburðum, tapaði engri skák, og
lagði að velli slíka kappa sem stór
meistara Túlush pg Bondarevský.
„Vegna lögmáls tregðunnar“, eins
og einn meistárinn komst að orði,
fór Lútíkoff ekki síður vel af stað
í úrslitum, þar sem hann eftir sjö
skákir er enn taplaus og hefir
hlotið 4V2 vinning. Prýðileg
frammistaða!
Þessi nýliði er orðinn stórhættu
legur andstæðingur okkar fræg-
ustu stórmeistara, býr yfir list-
rænni tækni og óvenju mikilli ást
á flækjum og leikfléttum. Og þó
| (Framhald á 8. síðu).
Mikið af læknisfræðilegum orð-
vm og heitum eru tekin úr latínu
og grísku.
Gríska orðið Psychotherapy er
samsett úr psyehe, sál, og therapy,
lækning eða lækningaaðferð.
Psychotherapy er því eftir orðanna
liljóðan sálarlækning.
Fæst Evrópumálin liafa fyrir
því að þýða orðið, heldur nota það
beint sem tökuorð. Þetla hefir
þann augljósa annmarka í för með
sér, að allmargir skilja ekki merk-
ingu orðsins til hlítar og þekkja
livorki uppruna þess né orðrétta
þýðingu. Hugsun þeirra um liug-
tak það, sem.í orðinu felst, verður
því allmikið á reiki og nolckuð
þokukennd og hættir því meira til
þess að leggja ranga merkingu í
orðið og fara 101101’ vegar.
Það hefir samt líka bann kost
að víðtækar og frábrigðilegar skoð
anir geta myndazt um hugtakið,
sem er nauðsynlegt skilyrði á með
an ennþá er um rannsóknarefni að
ræða, en ekki örugglega sannaða
staðreynd, sem allir eru. sammála
um.
Sagan er góð um manninn, sem
taldi s.ig vera svo víðsýnan, að
hann gæti ávallt séð margar hlið-
ar á öllum málum, og skilið ólik-
ar skoðanir um þau, bæði sína eig
in skoðun og vitlausu skoðanirnar!
Til þess að skilja hinar óljku
skoöanir og stefnur, sem uppi hafa
verið eða eru um sálarlækningar,
ekki sízt ef við ætlum að dæma
um þær, er fyrsl nauðsynlegt að
skýrgreina orðið sál.
Manni finnst það hljóti að vera
auðvelt í fljótu bragði; þetta er
aigengt orð, sem allir nota og
hljóta að skilja. Fletti maður þvi
upp í oröabók eða alfræðiorðabók
þá vandast málið og reynist alls
ekki vera neitt áhlaupaverk. Það
kemtur sem sé í Ijós, að menn eru
ekki á eitt sáttir um skýrgreining-
ar orðsins og' margar ólíkar skoð-
anh’ hafa jafnan verið á lofti um
þær. Bækurnar og höfundar
þeirra sem liafa kynnt sér þessi
mál, treysla sér ekki til þess að
dæma um það hver sé eina rétta
skoðunin, enda er það ekki þeirra
lilutverk. Þeir eru samt margir,
sem telja sér þetta hlutverk ekki
ofvaxið í víðsýni sinni, en það er
bara verst, að þeir eru alls ekki
sammála, og erum við hinir því
litlu nær, er við höfum kynnt okk
ur hinar ólíku skoðanh’ þeirra.
Vera má að þeir geti samt þokað
okkur nær sannleikanum um sál-
ina, því að þó að þeir hafi vafa-
laust ekki höndlað allan sannleik
ann að annarra dómi, hafa þeir
þó ef til vill getað náð í eitthvert
brol af lionum. Stundum eru skoð-
anir, sem \ fljótu bragði virðasf
vera andstæðar og ósamrýmanleg-
ar, þaci ekki, þegar dýpra er
skyggnzt.
Gott dæmi um það eru kenning-
arnar um eðli og eiginleika ljóss-
ins. Ein kenningin er sú, að ljósið
sé nokkurs konar bylgjur. Önnur
kenningin segir að það sé ekki
bylgjur heldur miklu fremur smá
ar öreindir líkt og óendanlega
smækkaðar bvssukúlur. Hið undar
lega hefir skeð, að hvor tveggja
kenningin reynist vera rétt svo
langt sem þær ná hvor um sig, en
útiloka þó ekki hvor aðra, þó að
þær virðist vera ósamrýmanlegar,
eru þær raunverulega samvirkar,
bæta hvor aðra upp (compliment-
ary), því að báðar eru þær ófull-
komnar án liinnar.
Þessu er þannig varið af því að
eiginleikar ljóssins lýsa sér á mis-
j munandi hátt við mismunandi skil
yrði séð frá mismunandi sjónar-
hólum andans og takmarkaðs
mannlegs skilnings. E. P.
Framhald.
M3NNINGARSPJÖLD LÍKNARSJÓÐS
Áslaugar K. P. Maacks
fást hjá eftirtöldum aðilum:
Maríu Mack, Þingholtsstræti 25
Remediu h.f., Austurstræti 6
Helgu Þ. Maack, Urðarbraut 7, Kópavogi
Sjúkrasamlagi Kópavogs
Sigríði Gísladóttur, Kópavogsbraut 23
Halldóru Guðmundsdóttur, Digranesskólanum
Guðrúnu Emils, Brúarósi, Kópavogi

Útför mannsins míns,
Þorvaldar Kolbeins,
prentara,
Meðalholti 19, fer fram frá Friklrkjunni n.k. fimmtudag þann
12. febrúar kl. 2,30 siðdegis. Samkvæmt beiðni híns látna eru
blóm afbeðin en bent á líknarstofnanir.
Hiidur Kolbeins
Elginmaður minn
Sigurður Hallbjörnsson,
Brúarhrauni,
andaðist á Landakotsspitala sunnudaginn þann 8. þ. m. KveSju-
athöfn fer fram í dómkirkjunni föstudaginn 13. þ.m., kl. 10,30
fyrir hádegi.
Elenborg ÞórSardóftir

Útför föS'ur míns,
Björns Þorkelssonar
frá Hnefilsdal,
fer fram frá Fossvogskirkju föstudaginn 13. þ. m. kl. 10,30 árdegis.
Athöfninni veröur útvarpað.
Fyrir hönd vandamanna.
Björn Stefánsson,