Tíminn - 07.03.1959, Qupperneq 6

6
T í HII N N, laugardaginn 7. ínarz 1959
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURiNN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofnr í Edduhúsinu vi3 Lindargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Sími eítir ki. 18: 13948
Bætt hagnýting síldarafians
EITT merkilegasta mál-
iö, sem nú liggur fyrir Al-
þingi, er tillaga Framsókn-
armanna um betri hagnýt-
ingu síldstrafla. í framsögu-
ræðu þeirri, sem Kari Krist-
jánsson flutti, þegar tiilag-
an var til fyrrf umræöu,
sagði hann m.a. á þessa leið:
„SÍLDIN, sem veiöist á
íslandsmiðum er álitin allra
síldartegunda bezt til matar-
gerðar. Sagt er, að hvarvetna
erlendis þyki það mesta og
bezta auglýsingin, ef hægt
er að kenna þær við íslands-
sild.
Hefur Íslandssíldin álíka
merkingu í auglýsingum er-
lendra matvör-uverzlana og
Hólsfjallahangikjöt, Vest-
fjarðarikiingur og Skagahá-
karl á íslandi.
En Íslandssíldin kemur
ekki frá íslandi sem útflutn
ingsvara þannig tiireidd, sem
hún er eftirsóttust — og verð
mest.
Við íslendingar flytjum
hana aðallega út sem saltað
hráefni í tunnum eða breyt
um henni í mjöl til skepr.u-
fóðurs og lýsi til iðnaðar.
Það er NorÖmenn og Svíar
og Danir, sem mest gera að
því að breyta Íslandssíldinni
í margvíslega dósavöru.
Sjálfir veiða Norðmenn og
Svíar Íslandssíld. En auk
þess kaupa þeir hana héð-
an sem saltsíld og vinna úr
henni lostæti í verksmiðjum
sínum — til þess að auka
verð hennar, atvinnulífi sínu
til ávinnings.
ÞAÐ er sannarlega orðið
tímabært, að við íslendingar
förum að athuga með meiri
alvöru en hingað til hvar
við stöndum í þessum efnum
og gera gangskör að því, að
að hagnýta síldaraflann á
þann hátt, að hann geti orð-
ið okkur sem verðmestur.
Hvers vegna eigum við að
láta aðrar þjóðir hafa at-
vinnu og gróða af því að
vinna margbreytilegar og
verðháar vörur úr síldinni,
sem sjómenn okkar veiða?
Við eigum auðvitað sjálfir
að gera þetta.
Undanfarin 14 ár hefir
síidaraflinn verið miklu
minni en hann fyrrum var,
sérstaklega þegar litið er á
hve veiðitæknin er orðin
miklu meiri en hún var áður.
Samt var síldaraflinn upp
úr sjó 1956 miðað við tonn
22,6% og 1957 26,9% af öll-
um fiskafla landsmanna
eins og hann er talinn á
skýrslum.
Hérumbil helmingur af
síldaraflanum þessi tvö ár
fór í bræðslu, nálægt % í salt
og Va í frystingu. Mestur
hluti frystu síldarinnar var
notaður innan lands í beitu
og allmikið síldarmjöl í fóð-
ur handa búpeningi. Utflutn
ingsverðmæti síldar nam 300
miilj. kr. samtals bæði árin
eftir skráðu gengi, en síldar
vörur hagnýttar innanlands
um 60—70 millj. kr.
HÉR er því — þrátt fyrir
aflatregðuna — um mjög
stórar fjárhæðir að ræða.
Og ef hægt væri að marg-
falda nokkurn hluta þeírra
með betri hagnýtingu síld-
arinnar. Sildin, sem söltuð
er niður í tunnur á sumar-
síldveiðitímanum, þyrfti að
vetrinum að taka upp, leggja
í dósir, reykja, sjóða niður
eða tilreiða á annan hátt
fyrir matborðin eins og áður
nefndar þjóðir gera. Auka
með því útflutningsverðmæt
in og fjölbreytni síldaraf-
urða til neyzlu innan lands.
Með því skapaðist vetrar-
vinna í síldarverstöðvunum.
Mundi það koma sér mjög
vel norðan- og austanlands.
VIÐ, sem flytjum þessa
tillögu, gerum það vegna
þess að við teljum tímabært
og nauðsynlegt að hefja
sterka sókn í því að breyta
síldinni í svo verðmætar vör
ur, sem frekast er kostur á,
og hætta sem mest að flytja
hana óunna úr landi.
En hins vegar er okkur vel
ljóst, að stórhugur í þeim
efnum verður að byggast á
þekkingu og kunnáttu. —
Frumhlaup geta valdið
miklu tjóni og afturkippum.
Við teljum, að heppilegast
sé að ríkisvaldið hafi þar
hönd í bagga og annist að
færustu menn skipuleggi
framkvæmdir, láti rannsaka
markaðinn og gera tilraunir
með framleiðslu og sölu. Það
má alls ekki draga meira en
orðið er, að leggja áherzlu á
athafnir í þessum efnum.
Vel mætti gera þetta á
vegum s,ildarútvegsnefndar
og Fiskimálasjóös, sem hef
ir meðal annars það hlut-
verk að leggja fram fé til
tilrauna með verkun og
vinnslu ,sjávarafurða og til
markaðsleita fyrir sjávaraf
urðir“ eins og segir í lögum
sjóðsins.
Rikið verður að láta gera
þetta — og bera ábyrgð á
tilraunum. Sjá um, að engin
hroðvirkni eða fljótfærni
eigi sér stað við tilraunirn
ar, því svo mikið er í húfi,
að vel sé af stað farið og
ekki stofnað til tjóns fyrir
kunnáttuleysi.“
ÞESS ber fastlega að
vænta, að þessi tillaga Fram-
sóknarmanna fái góðar und
irtektir á Alþingi og síðan
veröi fylgt á eftir með raun
verulegum aðgerðum. Hér
getur verið um hið mesta
hagsmunamál að' ræða fyrir
sjó.þorpin víða um land, þar
sem hægt er að vinna að
niðursuðunni, og fyrir þjóð-
ina í heild, er hefur mikla
þörf fyrir aukna gjaldeyris-
öflun.
ERLENT YFIRLIT.
Fellir Alsírmálið de Gaulle ?
Á morgun fara fram kosningar í Frakklandi er geta orðið afdrifaríkar
A SUNNUDAGINN kemur fara
fram bæjar- og héraðsstjórnakosn
ingar í Frakklandi og er úrsiita
þeirra beðið með talsverðri ó-
þreyju. Ástæðan er einkum sú,
að menn fýsir að vita, hvort helzti
stuðningsflokkur de Gaulle, þjóð-
fylkingin undir forustu Debré for
sætisráðherra og Soustelle, heldur
þvl fylgi, sem hún fékk í þing-
kosningunum í nóvember. í auka
kosningum, sem hafa farið fram
undanfarið, hefur hún heldur tap-
að, hægri :nenn undir forustu
Pinay hafa haldið vel velli, ka-
þólski framfaraflo'kurinn einnig,
jafnaðarmenn og radikalar hafa
haldið áfram að tapa, en kommún
istar unnið værulega á. Ef þetta
yrði einnig útkoman í bæja- og
sveitarstjórnakosningunum, gæti
það haft veruleg áhrif í frönskum
, stjórnmálum.
ÁSTÆÐAN til þess, að Þjóð-,
fylkingin hefur heldur tapað í
aukakosningum undanfarið, er að-
allega talin sú, að efnahagsráð-
stafanir þær, sem de Gaulle gerði
um áramótin, hafa mælzt heldur
illa fyrir meðal -almennings. Þeim
hefur fylgt veruleg kjaraskerðing.
Alveg sérstaklega hafa þær bitnað
á bændum og skoruðu helztu
stéttasamtök bænd-a nýlega á með
limi sína, að þeir létu óánægju
sína í Ijós með þvi að taka ekki
þátt í bæjar- og sveitarstjórnar-
kosningunum á sunnudaginn. —
Ríkisstjórnin hóf eftir þetta samn
inga við bændasamtökin um að
falla frá þessari áskorun, en vafa
samt þótti að það tækist. Haldi
bændasamtökin fast við þessa á-
kvörðun, getur það orðið óhag-
stætt fyrir þjóðfylkinguna, því
að hún fékk verulegt fylgi meðal
bænda í þingkosningunum.
Meðal launþega hafa efnahags-
ráðstafanirnar mælzt heldur illa
fyrir, enda fylgt þeim veruleg
kjaraskerðing. Þó hafa verka-
menn sennilega meiri áhyggjur
af því, að atvinna hefur dregizt
verulega saman vegna þessara ráð
stafana og er atvinnuleysi nú orð-
«5 talsvert víða í Frakklandi, en
mátti heita óþekkt áður. Stjórnin
er sögð hafa miklar áhyggjur af
þessu, enda hafi hún ekki búizt
við slíkum afleiðingum af efna-
hagsráðstöfunum sínum. Sagt er,
að hún ráðgeri nú að auka tals-
vert opinbera fjárfestingu fil að
hamla gegn atvinnuleysinu.
EF NIÐURSTAÐAN verður sú,
að þjóðfylkingin tapar, er búizt
við því, að húa muni reyna að
rétta hlut sinn með því að taka
upp enn ósveigjanlegri og ósátt-
fúsari stefnu í Alsirmálinu. M-arg
ir blaðamenn, sem fylgjast með
frönskum stjórnmálum telia de
Gaulle mestan vanda á höndum í
sambandi við Alsírmálið. Efna-
hagsmálin geti revnzt honum»þung
í skauti, en engan veginn sé þó
vonlaust um, að hægt verði að
koma þeim á réttan kjöl, þótt það
geti kostað nólitíska erfiðleika um
sinn. Alsírmálið sé hins vegar allt
öðru vísi vaxið. Raunverulega sé
erfitt að sjá þá lausn, sem hægt
sé að sameina þjóðina um.
Meðal þeirra, sem hafa nýlega
skrifað um þessi mál, er Anthony
Nutting, sem var um skeið aðstoð-
arutanríkisráðherra Bretlands, en
fór frá í mótmælaskyni við innrás
ina í Egyptaland. Nutting kallar
grein sína „Fanginn ’í París“ og á
hann þar við engann annan en
de Gaulle. Hann telur de Gaulle
nú á góðum vegi að vera eins kon
ar fanga sömu cfgaafla og ráðið
hafa stefnunni hingað til, þ.e,
æstustu þjóðernissinnanna í
Frakklandi, Frakka í Alsír og her
foringjanna.
NUTTING segir ,að de Gaulle
beiti nú tvenns konar aðferðum
í Alsírdeilunni. Önnur er sú, að
De Gaulle
hann hefiu- fyrirskipað allsherjar
sókn hersins gegn skæruliðum
uppreisnarmanna, en hún sé sú,
að bjóða Alsírbúum alls konar
fr-amfarir og umbætur, en þó inn
an þess ramma, að Alsir verði
í meira og minna nánum tengslum
við Frakkland. Ef þessar starfs-
aðferðir de Gaulle beri ekki árang
ur fljótlega, muni styrjöldinni í
Alsír halda áfram með sama hætti
og áður og verða Frökkum fyrr
en seinna óviðráðanleg fjárhags-
lega. Afleiðing þessa muni að öll
um líkindum verða sú, að herinn
taki völdin í Alsír og Frakklandi
í sínar hendur og de Gaulle verði
þá sennilega látinn víkja, enda
muni hann ekki sætta sig við valda
töku hersins.
Margt bendir til, að de Gaulle
sé þessi hætta vel ljós. Hann hef-
ur undanfarið gert ýmsar breyt-
ingar á yfirstjórn hersins, ber-
sýnilega í því-augnamiði að treysta
persónuleg vfirráð sín. Þannig hef
ur hann skipað Ely hershöfðingja,
sem nýtur mikilla vinsælda, yfir-
mann hersins en Ely og de Gaulle
eru gamlir samverkamenn. Vafa-
samt er hins vegar að de Gaulle
nægi þelta til þess að halda hern-
um í skefjum. ef illa gengur í
Alsír. Hættan stafar þá frá upp-
reisn hinna yngri herforingja, er
gengust fyrir uppreisn her.-ins í
Alsír á síðastl: vori.
EF þjóðfylkingin tapar í kosn-
ingunum á morgun, leiðir það að
öllum líkindum til þess, eins og
áður segir, að Debré og Soustelle
verði enn hatrammari i Alsármál
inu, og de Gaulle verði þá enn
örðugra að sæmja nokkuð við
Araba, þótt hann vilji reyna þá
leið.
Þjóðfylkingin, sem varð sterk-
asti flokkur Frakklands í þing-
kosningunum í nóvemlber, er enn
fremúr skipulagslítill og sundur-
leitur flokkur. Fjdgi sitt átti hún
því mest að þakka, að litið var á
hana sem fíokk de Gaulle, þótt
hann tæki enga afstöðu með
henni opinberlega og hefði senni
lega alveg eins kosið, að jafnaðar
menn og radikalar héldu velli Það
einkennilega skeði hins vegar, að
þjóðfylkingin virðist hafa féngið
einna mest af fylgi sínu frá þess-
um flokkum. Hægri menn undir
forustu Pinay héldu nefnilega
velli og vel það. Einnig virðist ilnin
hafa fengið nokkuð fylgi frá komm
únistum. Skoðanalega telur þjóð-
fylkingin sig helzt vera mið-
flokk og hefur valið sér sæti í
franska þinginu samkvæmt því. —
Forustulið hennar er hins vegar
skipað mönnum, sem ná allt frá
róttækum vinstri mönnum til fas-
istískra þjóðernissinna. Hún er m.
ö. o. mjög blandaður hópur.
Að svo stöddu þykja litlar líkur
til þess, að jafnaðarmenn og radi-
kalar vinni aftur fyrra fylgi sitt.
Þeir hafa misst það til þjóðfylk-
ingarinnar vegna vonbrigða við
hina misheppnuðu forustu þess-
ara flokka á undanförnum árum.
Helzta vonin tii þess, að hin lýð-
ræðissinnuðu og frjálslyndu öfl
rísi aftur upp í Frakklandi, er
bundin við það, að hægt verði að
sameina þau 1 nýja, samhenta fylk
ingu. Fyrir slíku reynir Mendes-
France nú að beita sér, en undir-
tektir hafa verið daufar fram að
(Framhald á b. síðu’
Reykjavík og kjördæmaiiiáliS
Blöð stjórnarflokkanna
eru nú byrjuð að túlka
kjördæmamálið þannig, að
helzt mætti ætla, að það
væri eitthvert ágreiningsmál
milli Reykvíkinga og ann-
arra landsmanna.
Þetta er alger blekking.
Um það er ekki neinn ágrein
ingur milli flokkanm að
fjöiga beri þingmönnum í
þéttbýlinu. Þeirri tillögu hef
ir hvergi verið mótmælt, að
Keykjavík fái 12—15 þing-
menn, eins og gert var ráð
fyrir í leynitillögum þeim,
seni Sjálfstæðisflokkurinn
sendi Alþýðuflokknum og
Aiþýðubandalaginu í byrjun
desember síðastliðiun.
Um það er heldur ckki
ncinn ágreiningur, að Ak-
urcyri og Gullbringu- og
Kjósarsýsla fái hlut sinn
bættrn vegna aukins kjós-
endafjölda í þessum ltjör-
dæmum.
Deilan snýst ekki um það
hvernig þiugmönnum skuli
skipt milli Iiöfuðbo”garinn-
ar og landsbyggðarinnar.
Deilan snýst fyrst og fremst
um það, hvort þingmenn
dreifbýlisins skuli kosnir á
Iíkan hátt og verið hefir eða
hvort þar verði tekin upp
fá, stór kjördæmi.
Það er ekkert hagsmuna-
inál Reykvíkinga, að liin
fornu kjördæmi í dreifbýb
inu séu lögð niður. Þvert á
móti er það óhagstætt
Reykjavík, þar sem bcrsýni-
legt er að Iandsbyggðin
veikist, ef stór' kjördæmti
verða tekin þar upp, og því
munu fylgja óeðlilegir fólks
flutningar til höfuðborgar-
innar, er auka húsnaiðisvand
ræði og þrengja atvinnu-
möguleika þar.
Fjölmargir Reykvíkingar
eru fæddir og uppaldir úti
á J.andi og halda tryggð við
átthaga og uppeldishérað
sitt. Þeir skilja nauðsyn
þess, að núverandi kjördæmi
haldist. Þeir munu ckki Ijá
lið sitt til þess að leggja
þau niður og veikja þannig
hina gömlu heimabyggð.
sír.a,
Stjórnarflokkunum mun
því ekki takast að gera það
að hatursmáii Reykvíkinga
og annarra landsrriinna,
hvort núverandi kjördæmi
eigi að haldast. Fjöímargir
Reykvíkíngar tnunu svara
þeim f jarstæðukennda á-
róðri með því að skipa sér
til varnar fy ir hin gömlu
kjördæmi, leggja þannig
æskuhéraði sínu eða sinna
lið úr fjarlægðinni og
tryggja með því jafnvægið
í byggð landsins, sem er ckki
síður Reykvíkingum til hags
en öðruni iandsmönnum.
":.S
M
i