Tíminn - 10.05.1959, Blaðsíða 6

6
T í M I N N, sunnudaginn 10. maí 1959.
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri: Þórarinn Þórarinsson.
Skrifstofur £ Edduhúsinu við Undargötn
Símar: 18 300, 18 301, 18 302, 18 303, 18 304.
(skrifstofur, ritstjórnin og blaðamenn)
Auglýsingasimi 19 523. - Afgreiðslan 12323
Prentsm. Edda hf. Siml eftir kl. 18: 13948
Þokast í áttina
TVEIR gleðilegir atburðir
hafa nýlega gerzt í sambandi
við þá frelsisbaráttu okkar,
sem við eigum nú í við Jón
Bola.
Annar er sá, að utan'ríkis-
málanefnd og Alþingi hafa
nú loks komið sér saman um
ályktunartillögu í landhelgis-
máiinu. Má raunar segja, að
ekki hafi það orðið vonum
fyrr. Menn hafa furðað sig
á að Alþingi skuli ekki fyrir
löngu hafa samþykkt slíka
tillögu. Er ástæða til að ætla
að þetta furðulega hik Al-
þingis hafi valdið málstað
okkar íslendinga einberu
tjóni, því aö hvað mátti Bret-
inn halda, á meðan sjálft Al-
þingi vék sér undan að gefa
út sameiginlega yfirlýsingu
stjórnmáiaflokkanna um að
frá ótvíræðum rétti okkar og
óumdeilanlegu lífshagsmuna
máli yrði aldrei hopað. Hver
dagur, sem leið án þess að
einróma yfirlýsing Alþingis
birtist, gaf von Breta um
brotalöm á samstöðu íslend-
inga byr í seglin.
YFIRLÝSING Alþingis
mætti vera Bretum óvéfengj
anleg ábending um það, að
íslendingum er fullkomin al-
vara með að láta aldrei und-
an ofbeldinu. Við munum
fylgja réttmætum kröfum
okkar eftir skref fyrir skref.
Og ef svo fer, að til aðgerða
þarf aö grípa, sem bandalags
þjóöum okkar í NATO kann
að þykja örþrifaráð, þá mega
þær minnast þess, að þátt-
taka okkar í þeim félagsskap
helgast af trú okkar á því,
að tilgangur hans væri sá, að
vernda rétt smáþjóða gegn
ofbeldisverkum þeirra, sem
voldugri eru á heimsvísu.
Sjálfsagt þykir gott að geta
átt þess von, að vera „vernd-
aður“, ef ófrið ber að hönd-
um. En sú „vernd“ fer bara
að verða okkur fremur lítils
virði, ef þessir sömu varðengl
ar telja sér sæma að gera
okkur ólíft í landinu á hin-
um svokölluöu friðartímum.
HINN atburðurinn, sem ný
lega hefir gerzt í sambandi
við landhelgismálið, er hreyf
ing sú, sem Skagfirðingar
hafa stofnað til. Þeir hafa
raunar áður sýnt eftirminni-
lega, að yfirgangur og of-
beldisverk er þeim lítt að
skapi. Á sínum tíma veittu
þeir enskum gripdeildar-
mönnum varmar viðtökur við
Mannskaðahól á Höfða-
strönd, felldu marga en fá-
einir fengu flúið í kirkju.
Fyrir 110 árum reið flokkur
skagfirzkra bænda norður að
Möðruvöllum í Hörgárdal, er
þeim þótti yfirgangur Gríms
amtmanns Jónssonar úr hófi
keyra, og gerðu honum ljóst,
að þeir vildu ekki una nein-
um afarkostum.
Og nú hafa 14 félagssam-
tök í Skagafiröi ákveðið að
efna til sérstaks félagsskap-
ar, er hafi það að markmiði
aö berjast gegn ofbeldisverk-
um Breta í íslenzkri land-
helgi. Er gott til þess að vita
að enn er skap í Skagfirðing-
um. Mætti þetta framtak
þeirra vel veröa upphaf aö
slíkum samtökum um allt
land. Gæti það haft verulega
þýðingu fyrir úrslit landhelg
isdeilunnar. Allir vita, að við
íslendingar erum vopnlaus
þjóð og höfum þar að auki
rótgróna skömm á öllum víg
búnaði. Sigur okkar í land-
helgisdeilunni byggist á góð-
um málstað, aðstoð vin-
veittra þjóða og órofa sam-
stöðu íslenzku þjóðarinnar.
Ef félagsskapur eins og sá,
sem nú er stofnaður í Skaga-
firði, skýtur rótum víðar um
land, mun það sýna ofbeldis
mönnum, aö baráttuþrek ís-
lendinga verður ekki brotið
niður með vígdrekum, heldur
mun þvert á móti stælast við
hverja raun.
Dieselstjórnin
EINS og áður hefir verið
að vikið hér í blaðinu er fjár
lagaafgreiðsla stjórnarflokk-
anna með þeim endemum,
að annað eins hefir ekki áð-
ur þekkzt. Segja má, að hún
einkénnist einkum af
tvennu:: Annars 'vegar eru
búnar til algerlega óraunhæf
ar tölur með því að áætla
tekjuhlið fjárlaganna langt
um hærri en nokkrar líkur
eru til að staðizt geti í reynd.
Hins vegar er svo ráðizt á
lífsafkomu fólksins úti um
land með því að skera stór-
kostlega niður framlög til
verklegra framkvæmda.
Hið tilfinnanlegasta í þeim
efnum mun þó flestum þykja
árásin á raforkuáætlunina.
Upphafið að þeirri aðför var
það, að stjórnarflokkarnir
fyrirskipuðu algera stöðvun
raforkuframkvæmda um síð-
ustu áramót. Nú hafa þeir
umbylt allri áætluninni, sem
gerö var 1954 fyrir frum-
kvæði Framsóknarmanna, en
í stað þess samið nýj a „áætl-
un“. f höfuðatriðum er hún
á þá leið, að skera á niður
raforkuframkvæmdir á þessu
ári um 30—40 millj. kr. Þá á
að hætta við að leggja tengi-
línur víðs vegar um land en
tindra í þess staö upp dísil-
stöðvum hér og þar. Felldur
er úr gildi samningur sá, er
ríkisstjórn Steingríms Stein-
þórssonar gerði á sínum tíma
við bankana um lán til áætl-
unarinnar, en framlag þeirra
átti að vera 14 millj. á yfir-
standandi ári.
'Sagt er, að þetta þokkalega
„plan“ leiði af sér 88 millj.
kr. sparnaö á raforkuáætlun
inni í heild. Enginn skilur þó
hvernig það má verða, nema
því aðeins að hugmyndin sé
sú, að dísilstöðvarnar eigi að
verða frambúðar„lausn“.
Naumast hefir því fólki út
um land, sem enn bíöur eft-
ir þvi að fá rafmagn, áður
verið sendar kaldari kveðjur.
En bað á eftir að svara fyrir
sig.
ERLENT YFIRLIT.
Fundur utanríkisráöherranna í Genf
Krustioff ræíur mestu um þaí, hvort þar næst einhver árangur eía ekki
A MORGUN hefst í Genf fund-
ur utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, Bretlands, Frakklands og
Sovétríkjanna, sem 'haldinn er til
undirbúnings fyrirhuguðum fundi
æðslu manna. Mikið hefir verið
rætt undanfarið í heimsblöðunum
um þennan fund og spár manna
verið misjafnar. Surnir gera sér
litla von um árangur hans, en
aðrir verulegar. Ógerlegt er að
dæma um það á þessu stigi hvor-
ir þessara aðila eru spámannleg-
ar vaxnir, en báðir færa .sæmileg
rök fyrir máli sínu.
Þeir, sem trúa á árangur fund-
arins, byggja það einkum á því,
að Krustjoff hafi mikinn áhuga á
fundi æðstu manna, en Eisen-
hower hefir sett það skilyrði fyr-
ir þátttöku í slíkum fundi, að eitt
hvert það samkomulag náist á
fundi ráðherranna, að von verði
um árangur á fundi æðslu manna.
Af þessum ástæðum muni Krúst-
joff telja rétt að ganga eitthvað
til móts við vestuiweldin á utan-
ríkisráðherrafundinum.
Þeir, sem gera sér litlar vonir
um samkomulag á utanríkisráð-
herrafundinum, byggja það eink-
um á því, að Krustjoff vilji knýja
fram fund æðstu manna, án
nokkurs undirbúnings samninga
eða fyrirheita, því að það skapi
honum bezla aðslöðu til að láta
Ijós sitt skína þar. >
ÞÓTT SVO FARJ, að utanríkis-
ráðherrafundiu'inn beri nokkurn
árangur, eru frekar taldar horf-
ur á, að hann verði þófsamur
framan af. Það er venja Rússa að
þæfa slíka fundi. Einn blaðamað-
ur hefir gert eftirfarandi áætlun
i um störf fundarins: Fyrstu vik-
una verður rætt um það, hvort
fjölga beri þeim ríkjum, sem taka
þátt í fundinum, en Rússar hafa
lálið í ljós áhuga á aðild Tékka
og Pólverja, en vesturveldin hafa
hingað til verið því andvíg. Næstu
tvær vikurnar verður svo rætt um
það, hvernig dagskrá fundarins
| skuli vera. Fjórðu og seinustu vik
1 una verður fyrst rælt um sjálf
viðfangsefnin.
HERTER
ar koma eitthvað á móti. Áreiðan-
lega er þessi breyting á afstöðu
vesturveldanna hyggileg.
ÞAÐ ER SÍÐUR vitað, hvernig
Rússar muni hafa málflutning
sínum á utanríkisráðherrafundin-
um, en eftir öllum sólarmerkjum
að dæma, þykir líklegt, að þeir
leggi megin kapp á eftirfarandi at-
riði:
1. Austur-Þýzkaland fái aukna
viðurkenningu sem sjálfstætt ríki.
2. Stöðu Vestur-Berlinar verði
breytt, svo að áhrif vestrænna
stjórnarhátta verði þar miimi og
’.lmenningur í leppríkjunum geti
síður gert samanburð á kjörum
sínum og Vestur-Berlínarbúa, en
sá samanburður hefir verið komm
únistum óhagstæður til þessá.
3. Tefja fyrir öllum raunhæfum
aðgerðum til að sameina Þýzka-
land.
Margir þeir blaðamenn, sem
bezt þekkja til og hlutlausir eru,
telja það mjög vaka fyrir Rúss-
um með Berlinarbrölti sínu nú, að
styrkja aðstöðu sína i lepprikjun-
um, en í þvi sambandi telji þeir
sér stafa mikla hættu frá Vestur-
Berlin vegna hinna frjálsu stjórn
arhátla, er rikja þar nú. Óánægt
fólk í leppríkjunum vitni mjög í
hana til samanburðar.
ÞAÐ MUX tæplega sjást fyrr
en ráðherrafundurinn hefir setið
i nokkurn tíma, hvort einhvers
samkomulags verður þar að-vænta
eða ekki.
Hver, sem árangur fundarins
verður, mun hann verða merki-
leg heimild um það, hver sé raun-
veruleg afstaða Krustjoffs til al-
þjóðamála. Segja má, að það verði
prófað nú í fyrsta sinn, hvort
Krustjoff vill raunverulega ganga
eitthvað til móts við vesturveld-
in eða hvort hann vill halda áfram
köldu áróðursstriði í anda Stalíns.
Vafalítið veltur það nú meira á
Krustjoff en nokkrum öðrum
manni, hvort utanríkisráðherra-
fundurinn markar skref til sam-
komulag s og bættrar sambúðar
austurs og vesturs eða hvort hann
verður aðeins nýtt þrátefli í á-
róðursstríði stórveldanna, eins og
slíkir fundir hafa verið hingað til.
Þ. Þ.
VESTURVELDIN hafa haft mik
il samráð um það undanfarið,
hvernig þau skuli haga afstöðu
sinni á fundinum. Yfirleitt er nú
talið, að fullt samkomulag hafi
náðst milli ráðamanna vesturveld
! anna um þessa afstöðu. Hún er
talin í meginatriðum þessi:
1. Varanlegur friður getur ekki
náðst í Evrópu meðan Þýzkaland
er tvískipt. Megin áherzlu ber því
að leggja á sameiningu Þýzka-
lands. Til samkomulags eru vest-
urveldin fús að falla frá þeirri
fyrri stefnu sinni, að fyrsta skref-
1 ið verði frjálsar kosningar í öllu
Þýzkalandi og sameiginleg stjórn
mynduð á grundvelli þeirra. í
staðinn eru þau fús til að bjóða
upp á þá lausn, að mynduð verði
sérstök nefnd, sem bæði Vestur-
og Austur-Þýzkaland eigi aðild að,
og vinni hún að sameiningu
þeirra stig af stigi, t. d. fyrst á
sviði samgangna og viðskipta. |
2. Komið verði á eftirliti með
vopnabúnaði á mjóu belti á landa-
mærum austurs og vestur í Evr-
ópu. Þetta svæði verði svo smám-
| saman stækkað, enda hugsað sem
1 upphaf samkomulags um víðtæka
afvopnun.
3. Staða Vestur-Bei'línar verði
óbreytt að þvi leyti, að vestur-
veldin hafi áfram óbreytta aðstöðu
til að tryggja sjálfstæði hennar,
en að öðru leyti séu þau til við-
tals um breytingar á stjór.n henn-
ar.
Af hálfu veslurveldanna munu
ekki á þessu stigi, settar fram
neinar fastmótaðar tillögur, held-
ur víður rammi, sem skapar mögu
leika til samninga við Rússa um
einstök fyrirkomulagsatriði. Af-
staða vesturveldanna verður þann
ig öll hreyfanlegri en áður og þau
fúsari til viss undanláts, ef Rúss-
Leikfélagið herðir f jársöfnun til hús-
byggingar - skrifið í Kálfskinnu
Fjáröflunarnefnd húsbvgg
ingarsjóðs Leikfélags Reykja
víkur hefir látið gera bók
eina nýstárlega. Er hún
bundin í kálfsskinn og nefn
ist að sjálfsögðu Kálfs-
skinna. í bók þessa rita nöfn
sín þeir, sem leggja vilja
eitthvað af mörkum íil þess
að Leikfélagið eignist þak
yfir starfsemi'sína.
Leikféla.gið mum líklega þurfa
að fara úr Iðnó innan tveggja til
þriggja ára og stendur þá á göt-
unni nema byggt varði nýtt hús-
næði fyrir það áður. Félagið hef-
ir fengið ágæta lóð á Háaleytis-
túninu. Húsbyggimgairsjóður fé-
lagsins nemur nú tæpri hálfri
inilljón — en sú upphæð hrekkur
skammt, til að byggja nýtt leik-
hús.
Moð útgáfu Kálfsskinnu gefst
Reykvíkingum og öðrum tækifæri
lil að sýna Leikfélaginu í verM
þakklæti sitt fytrir margar glaðar
stundir fyrr og síðar og br-aut-
ryðjandastarf í yfir 60 ár.
Fremst í bókinni er skráð:
„Á bók þessa rita nöfn sín þeir
vinir og stúðningsmenn Leikfé-
lags Reykjavíkur, sem með fjár-
framlögum eða á annan liátt
leggja lið sitt þeirri framkvæmd,
að reist verði leikhúsbygging fyrir
starfsemi félagsins."^ .
Forsetahjónin hafa þegar skráð
nöfn sín á fyrstu blaðsíðuna. Bók-
in liggur í fyrsta skipti frammi í
Iðnó n.k. sunnudag meðan á leik-
sýningu stendur.
Stórauknir farþega-
flutningar Loftleiða
Tölur liggja nú fyrir um far-
þegaflutninga Loföeiða í s.l. apríl
mánuði, en það var síðasta tíma-
bil vetraráætlunar félagsins að
þessu sinni.
Alis voru fluttir 2.146 farþegar,
en á sama tima í fyrra var far-
þegafjöldinn ekkii nema 1.441. Er
þetta því 49% aukning.
Athyglisvert er að bera saman
niðurstöðutölur sætanýtingar. í
fyrra var sætanýting 58,5%, en
nú reyndist hún 84,7%. *
Fyrstu fjóra mánuði þessa árs
flutti félaigið samtals 5322 farþega,
en það er 30,3% aukning frá því
í fyrra.
Rétt er að geta þess, að ferða-
fjöldinn nú var sá sami og á þessu
tímabili 1958.
H; Núna um mánaðamóti'n var ferð
um félagsins fjölgað veruloga. —
Aftur verður aukið við síðast í maí
mánuði, e,n úr því verða farnar
9 ferðir til og' frá Ameríku og 9
ferðir milli íslands og meginlands
Evrópu og Stóra-Bretlands í viku
hverri.
Laugardaginn 9. þ.m. verður
fyrsta áætlunarferðin farin frá
Reykjavík til Amsterdam, en með
því verður opnuð hin nýja flug-
leið félagsins milli Hollands og
íslands.
(Frá Loftleiðum).