Tíminn - 14.08.1959, Blaðsíða 6

6
TÍMINN, föstudaginn 14. ágúst S959.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Ritstjóri og ábm.: Þórarinn Þórarin&son.
Skrifstofur í Edduhúsinu við .Lihdargötu
Símar: 18 300, 18 301, 18302, 18 303718305 og
18 306 (skrifst., ritstjórnin og blaðamenn).
Augl'ýsingasími 19 523. - Afgreiðslan 12 323_
Prentsm. Edda hf. Sími eftir il. 18: 13 948
*
Þögn Olafs og Bjarna um mál-
skot stóreignaskattsgreiðenda
MERKILEG afhjúpun átti
sér stað á Alþingi í fyrra-
dag, þeg-ar rætt var um íyrir
spurn Ólafs Jóhannessonar
um innheimtu stóreigna-
skattsins og málskot stór-
eignaskattsgreiðenda til
majitiréttintí;anefndar Evr-
öpu. í þeim umr. tóku þátt
tveir af helztu lciðtogum
Sjálfstæðisflokksins, Ólafur
Thors og Björn Ólaísson, og
var það sameigiplegt um þá
báða, að þeir forðuðust að
láta í ljós nokkurt álit á því
athæfi stóreignaskattsgreið-
enda að kæra til mannrétt-
indariefnd.arinnar, heldur
létu sér nægja að segja, að
Sjálfstæðisflokukrimi stæði
ekki að kærunni. Aðspurð
ir forðast þeir að segja nokk
uð um það, hvaða áiit þeir
hefðu á þessu tiltæki stór-
gróöamanna.
í RÆÐU, sem Óiafur Jó-
hannesson hélt, þegar hann
gerði grein fyrir fyrirspurn
um sínum, komst hann m. a.
þannig að orði, er hann
ræddi um málskotið til
mannréttindanef ndarinnar:
„Nú er það að visu svo, að
margar kærur berast rnann
réttindanefndinni og er auð
vitað langsamlega flestum
hafnað, enda margar hverjar
frá hálf geðveiku fólki, svo
sem hæstv. dómsmálaráð-
herrahefur skýrt frá í ágætri
timaritsgrein, en hann á, af
íslands hálfu, sætl í nefnd-
inni. Almennt er því ekki á
stæða til að taka slíkar kær-
ur hátíðlega. En í þessu til-
felii gegnir nokkuð öðru
. máli.,
Hér. eiga ekki í hlut nein
ar vanmetakindur, heldur
vei þekktir þjóðfélagsborgar
ar — áhrifamenn í þjóðfélag
inu — sem margir hverjir telj
ast til helztu ráðamanna og
máttarstólpa stærsta stjórn
málafl. í landinu — Sjálf-
stæðisfl. Það eru því miklar
likur til að svo verði li-tið
á, a. m. k. erlendis, aö Sjálf
stæðisfl. standi að baki.
þessum málatilbúnaði eða a.
m. k. .að'til hans sé stofnað
með vitund hans og fullu sam
þykki, einkanlega þegar þe.ss
er gætt, að Sjálístæðisfl.
var lagasetningu þessari and
vígur.
Frá mínu sjónarmiði er
þess vegna slíkt málskot
mjög alvarlegt fyrir ísl. rík
ið, og áliti þess út á við bein
línis hættulegt. Með slíkri
kæru er gefið í skyn, að lög-
gjafarsamkoman virði hvorki
stjórnarskrána né mannrétt
indi. í slíkri kæru felst enn
fretnur sú ásökun, á hendur
ísl. dómstólum og þá fyrst
og fremst Hæstarétti, að
þeim sé ekki treystandi til
að veita mönnum hér nægi-
lega réttarvernd Með öðrum
orðum: í slíku málskoti felst
óbeinlínis sú staðhæfiug, að
hér sé ekki réttarríkl. Slílc
staðhæfing af hálfu þeirra
manna, sem hér eiga lilut að
er skaðleg áliti okkar hjá öðr
um þjóðum. Og auðvitað al-
veg sérstaklega skaðleg nú,
vegna landheígismálsins, og
þarf eigi aö efa, að Bretar
muni reyna að notfæra sér
slíkt til stuönings árásum
sínum og ásökunum. Þeim er
með þessu framferði milljóna
mæringanna beinlínis feng-
ið vopn í hendur.“
BÆÐI Ólafur Thors cg
Björn Ólafsson kvöddu sér
hljóðs til að gera at.huga-
semdir við þessi ummæli Ó1
a.fs Jóhannessonar, Báðir
tóku fram, að Sjálfstæðisfl.
stæði ekki að kærunni, og
voru þær yfirlýsingar óþarf
ar, þar sem því hafði ekki
verið haldið fram. Hins veg
ar forðuðust báðir að láta
nokkurt álit uppi um það,
hvort það hefði verið rétt
eða rangt af stóreignaskatts
greiðendum að kæra til
mannréttindanefndarinnar
og innti Eysteinn Jónsson
þó tvívegis eftir skýrurn yf-
irlýsingum frá Sjálfstæðis-
mönnum um þetta eíni. Ólaf
ur Thors svaraði með því
einu að vaða elginn um allt
annað, en Björn Ólafsson tók
þann kost að segja ekki neitt.
Þannig véku forráðamenn
Sjálfstæðisflokksins sér al-
veg undan því. að láta i
ljós nokkurt álit um þenn-
an verknaö stórgróðamann-
arina.
ÞAÐ ætti vissulega að
vera flestum ljóst, hvað veld
ur þessari þögn forystu-
manna Sjálfstæðisflokksins.
Það ætti að mega
ætla, að þeim væri þetta at
hæfi stórgróöamannanna ó-
geðþekkt. En þeir þora ekki
ekki að láta það uppi opin-
berlega vegna þess, hve vald
stórgróðamannanna er alls
ráðandi í Sjálfstæðisflokkn-
um. Það eru stórgróðamenn-
irnir, sem leggja til hið
mikla fjármagn, sem þarf til
hinnar umfangsmiklu starf
semi Sjálfstæðisflokksins.
Þeir eiga Morgunblaðið og
Vísi. Menn eins og Bjarni
Benediktsson, Gunnar Thor
oddsen og Magnús frá Mel
eru ekkert annað en verk-
færi þessára marina. Þess
vegna geta forkólfar Sjálf-
stæðisfiokksins ekki for-
dæmt annað eins óþrifaverk
þessara mgnna og kæran til
mannréttindanefndarinnar
er.
Hér hafa menn það vissu-
lega Ijóst fyrir augunum,
hvaða öfl það pru, er mestu
ráða í Sjálfstæðisflokknum.
Eftir því ber mönmim svo að
marka afstöðu sina tll hans.
Pólverjar eru að koma upp
þættum og vönduðum efnaiðnaði
Lýsing á Oswiecim — oinu mesta efnaiðnaðarveri PólIanQo
Eftir styrjöldina hefur átt
sér stað uppbygging mikils
iðnaðar í Póllandi og er full
ástæða fyrir íslendinge að
fylgjast með því vegna vax-
anc!ji viðskipta milli þessara
landa. í eftirfarandi grein
segir pólskur blaðamaður,
Jerzy Jarurelski, frá einu nýj-
asta og mesta efnaiðjuveri
PÓÍllands, Oswiecim, en þar
eru m.a. framleidd plastefni
og gervigúm.
VIÐ YTRI mörk hins slésíska
iðnaðarhéraðs í Póllandi, þar sem
bæði er að finna stál- ög járniðju-
ver, kola- og zinknámur og mikl-
ar málmverksmiðjur, er eitt af
þremur mestu efnaiðnaðaxverum
Póllands. Það er Oswieciiniðjuver
ið, sem byggt hefur verið aðeins
rökkra kílómetra frá hinum al-
ræmdu fangabúðum nazista á
stríðsárunum — Auschwitz.
Hin efnaiönaðarverin tvö. Tarn-
cw og Kedzierzyn, framleiða eink
rm tilbúinn áburð, en Oswiecim-
iðjuverið hefur hins vegar mjög
margþætta framleiðslu. Þar er m.
j a. framleitt karbíð, fenol. klórín
! cg gérvibenzín, en auk þess ný-
. tízku plastefni og nýlega er hafin
þar framleiðsla á gervigúmi.
Oswiecimverksmiðj urnar haf a
að heita ma verið byggðar frá
grunni eftir eyðileggingu stríðs-
! áranna. Fyrsti meiriháttar hluti
þeirra sem tekinn var í notkun
nokkrum árum eftir stríðið. fram-,
I ieiðir gervibenzín. í nokkur ár
: Jcom ekki önnur framieiðsla frá
I Pswiecim. Nú er þessi fram-
leiðsla aðeins lítill þáttur í heild-
srframleiðslu iðjuversins. j
Úr pólskri karbítverksmíðju.
MEGINHLUTI þeirra verk-
smiðja, sem reistar hafa verið
þarna á síðustu árum og byggðar
munu verða á þcim næstu. fram-
leiðir plasteíni, gúm og mikilvæg-
ar hálfunnar \rörur cins og klórín,
karbið og fcnol.
Þegar árið 1960 eiga Oswiecim
verksmiðjurnar að framleiðá
19.000 lestir af plastefnum og
36.000 lestir af gervigúmi og þær
munu því fullnægja öllum þörfum
pólska iðnaðarins fyrir þessi hrá-
; efni. Þessar verksmiðjur voru
byggðar með aðstoð og vélahlut-
um frá Sovétríkjunum, Bretlandi
og Vestur-Þýzkalandi. Sovétríkin
lögðu þannig til flestar vélarnar í
1 gervigúmverksmiðjuna og heil
plastverksmiðja var keypt frá
Bretlandi. Það er rétt að benda
á, að þótt þessar verksmiðjur séu
aðeins hluti af Oswiecimíðjuver-
ir;u eru þett:i stórvirkar og sjálf-
stæðar verksmiðjur.
FRAMLEIÐSLA plasteína er
e.nn aðeins á byrjunarstigi, þar
sem hún byggist á hálfunnum hrá-!
cfnum úr öðrum hlutum iðjuvers-!
ins, og nemur aðeins 1,3 kílóum á
hvern íbúa. Hins yegar mun hún;
stóraukast á næstu sjö árum, jafn
íramt því seni afköst ■ annarra
hluta iðjuversins aukas.t.
1965 verða frainleidd i Póllandi
6,9 kíló af plastefnum á; hverh
ibúa, og framíeiðslan verður
þannig orðin rúmlega það sem
hún er að jafnaði í allri Evrópu.
Oswiecimiðjuverið mun þá framr
leiða 15.000 lestir af plastefninu
polysteren og 50.000 lestir af
gervigúmi. Auk þess munu Oswie-
cimverksmiðjurnar framleiða árið
1965, svo að eithvað það helzta sé
nefnt, mcira en hálfa milljón lesta
al karbíð og auka verulega fram-!
leiðsluna á kióríni sem síðar verð-
ur fullunnið í öðruir. verksmiðj-,
um. !
Miklar fjárfestirigarframkvæmd-
ir standa fyrir dyrum í Oswiecim,
en jafnframt þeim cr unnið stöð-
ugt að því að auka afköstin og
lækka framleiðslukostnaðinn með
bættum vinnuaðferðum. Sjálfvirk
tæki eru tekin í notkun sem.
stjórna framleiðslurásinni og- hin-
vm mörgu flóknu efnaferlum'sem
eiga sér stað i slíku iðjuveri. Raf-
eindaheilar sem þegar eru fram-
leiddir í P-óllandi sjálfu munu
'•tjórna vélasamstæðunum.
BÆTTAR. AÐFERÐIR og
Ketri vinnutilhögun hafa þegar
borið góðán árangur í og iðjuyerið
skilaði á síðasta ári 46 milljónunt
meiri hagnaði en árið á uttdan
cg heildarverðmæti framléiðslunn-
ar fór yfjr 500 niilljónir z!oty.
Efnaiðnaðurinn verður auk-kola
vinnslunnar og vólsmíðinnar ein
meginstoðin undir efahagslífi Pól-
lands í framtiðinni. í Póllandi
eru mörg hagstæð skilyrði -fyrir
þróun efnaiðnaðarins, m.a. auöug-
ar hráefnalindir, brennisteinn,
jarðgas, salt, kol o. s frv.
Rækilegri viðgerð á Snorralaug
í Reykholti nýlega að fullu lokið
Nýlega er lokið við mjög ræki-
lega viðgerð á Snorralaug í Reyk
iholti og hinum fornu jarögöngum
j að henni. Hefur Þorkell Gríms
j son safnvörður verið í Reykholti
j undanfarnar vúkur og unnið að
jþessu verki á vegum Þjóðminja-
síjfnsins.
Snorralaug hefur Verið í -sama
formi svo lengi sem menn vita,
en elzta lýsing á henni er í ferða
bók Eggerts Ólafssonar og Bjarna
Pálssonar. Annrjð mál er það, að
auðvitað hefur þurft að halda
henni við og seinast var hún gaum
gæfilega hlaðin upp árið 1858 að
tilhlutnn sóra Vernharðs Þorkels
sonar, sem þá var prestur í Reyk
holti. Verkig vann Þorsteinn Jak-
öbssen steinsmiður frá Húsalclli,
faðir Kristleifs bónda og fræði-
manns á Stóra-Kroppi. Þessi
hleðsla Þorsteins var prýðileg, en
þurfti mjög lagfæringtir við eftir
heila öld, margir steinar voru
brotnir orðnir og tærðir eða ineð
öllu horfnir. Nú hefur hún verið
endurnýjuð að miklu leyti. Öll er
laugin hlaðin úr tilhöggnu hvera
grjoti; bændurnir á Olafsstöðum
og Kópareykjum í Reykholtsdal,
Þorsteinn Jónsson og Benedikt
Egilsson sýndu þá greiðrsemi að
leyfa að tekið væri hveragrjót úr
landi sínu eins og þurfti til þess
arar viðgerðai-. Þess hefur vand
lega verið gætt nú að breyta ekki
lögun né svip laugrrinnar frá því
isem áður var.
Enn fremur hefur að hýju verið
gert yfir göngin sem frá lauginni
liggja í átt til gamla bæjarstæðis
ins, Til að verjast jarðvatninu
voru og gerð holræsi fram úr
gólfi ganganna og meðfram laug
inni báðum megm. Ekki er unnt að
hafa tii sýnis nemci nokkurn hluta
ganganna, því þau liggja undir hús
á sstaðnum og hafci því ekki ver
ið fuilrannsökuð. Verður sú rann
sókn cið bíða um sinn, en -einhvern
tíma gefst að iíkindum tækifæri
til að skoða til hlítar þetta íorna
mannvirki og hafa það sýnilegt I
allri lengd sinni.
Aðhlynning þessiira fornleifa í
Reykholti er að nokkru leyti gerð
i fyrir atbeina Reykholtsnefndar og
! kostuð af fé, er síðasta alþingi
veitti í þesfcu skyni.