Tíminn - 12.05.1960, Síða 5

TÍMn-oN, ftmmbnta^inii 12. mtf tm.
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas Árnason. Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.), Andrés
Kristjánsson. Fréttastjóri: Tómas Karlsson.
Auglýsingastj.: Egill Bjamason. Skrifstofur
i Edduhúsinu. — Símar: 18300—18305.
Auglýsingasími: 19523. Afgreiðslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Stoðimar bresta
Rfkisstjómin er nú komin í slæma klípu og þó kann-
ske ekki verri en búast mátti viS eins og að málum hefur
verið staðið af hennar háffu.
í tíð vinstri stjórnarinnar þreyttist íhaldið aldrei á
því að útmála að allt fjárhagskerfi okkar væri komið í
rúst. Þjóðin ætti aðeins um eina leið að velja til þess að
kóklast út úr feninu og það væri að íela því forsjá allra
smna mála. Svo rættist óskadraumur íhaldsins. Vinstri
stjómin fór frá. íhaldið setti í gang alla sína „sérfræð-
inga“ og lét þá fara að reikna. En hvernig, sem sveitzt
var við, reyndist ógjörlegt að fá verri útkomu úr dæminu
en það, að ef slakað yrði lítilsháttar á kaupgjaldi, — eða
tekin aftur kauphækkun, sem íhaldið hafði komið fram,
— væri allt í lagi. Það var nú öll óstjórnin.
Eftir 10 mánaða stjórn íhalds og krata er svo kveðið
upp úr með það í haust að nú vanti 250 millj. til þess að
halda efnahagskerfinu gangandi með eðlilegum hætti.
Auðgert átti að vera að afla þeirra, a. m. k. er nú orðið
Ijóst, að stjórnarflokkunum gat ekki vaxið það í augum.
F.n það eru meira en 30 ár síðan íhaldið hefur fengið að
ganga lausbeizlað. Umbótamenn hafa mótað þjóðlífið. Nú
gerði það sér vonir um að hafa lokið sinni eyðimerkur-
göngu. Og þá dugði að sjálfsögðu ekkert minna en alger
stefnubreyting. Upp skvldi tekið algerlega nýtt efnahags-
kerfi, efnahagskerfi íhaldsins. Og enn voru sérfræðing-
arnir settir í gang svo að tryggt yrði að þjóðin fengi nú
loksins vísindalega rekið íhaldsskipulag. Það sýndi sig að
Ólafur Thors lifði enn í gamla tímanum þegar hann var
að tala um 250 milljónirnar. Samkvæmt útreikningum
sérfræðinganna þurfti ekkert minna að leggja á þjóðina
en 1100—1200 millj. í nýjum álögum eða tilfærslum, svo
að notuð séu orð viðskiptamálaráðherra. Og stjórnin lagði
ótrauð á djúpið undir leiðsögu reiknimeistaranna.
Nú skal það ekki dregið í efa, að sérfræðingar stjórn-
arinnar séu færir reikningsmenn. En þá virðist skorta
það, sem meira máli skiptir í þessu sambandi og það er
þekking á íslenzku atvinnulífi. Því verður ekki stjórnað
eftir einhverjum fastákveðnum stærðfræðiformúlum. Þar
að auki er íslenzka þjóðin ekki lengur orðin móttækileg
fyrir íhaldsstjómarfar. Þess vegna hlýtur hrófatildur rík-
isstjórnarinnar og sérfræðinga hennar að hrynja, enda
þegar farið að riða til falls. Ríkisstjórnin vill enn ekki
viðurkenna þetta í orði en hún er íarin að viðurkenna
það á borði. Það sýnir m a. lækkun hennar á fiskskattin-
um. Hið vísindalega útreiknaða gengi hennar átti að
tryggja óbreyttan hag útflutningsf”amleiðslunnar enda
þótt hún greiddi 5% útflutningsskatt. Nú neyðist stiórnin
til að lækka skattinn um helming af því að hún rekur sig
á staðreyndir, sem ekki voru teknar með í útreikningum
visindamannanna. Þannig munu stoðir hins vísindalega
ihaldsþjóðfélags lialda áfram að bresta ein af annarri,
enda er það nú orðið eitt helzta áhyggjuefnið á stjórnar-
heimilinu bvernig þessi lánlitli liðskostur eigi að komast
hjá því að lenda undii rústunum.
Fljót að eyða
Það ætlar að ganga f'.jótt á vörukaupalánin, sem ríkis-
stjórnin fékk heimild lil að taka i efnahagslöggjöfinni,
sem sett var í vetur. Heimildin hljoðaði upp á 20 millj.
dollara. og rikisst.iórnin er þegar bum að nota 8 millj.
dollara af þeirri upohæð
StiórrJn er vissulega dugleg að eyða, og hún hefur
bersýuilegu engai áhygg;ur af því h vernig eigi að borga.
ERLENT YFIRLIT
Nýtt sjálfstætt ríki í Afríku
Olympio getur orSiS Nkrumah skæ'ður keppinautur
ALLAR horfur eru nú á því,
að sjö ríki í Afriku bætist í
tölu sjálfstæðra þjóða á þessu
ári eða Katnerún og Togo-
land, sem þegar hafa hlotið
sjálfstæði, Somaliland, Nigeria,
Komgó og Maii-lýðveldið og
Madagascar. Svó getur farið, að
ein eða tvær franskar nýlendur
verði .sjálfstæðar til viðbótar á
þessu ári.
Af þessum ríkjum hafa tvö
skilyrði tii þess að mynda al-
trausta ríkisheild, en það eru
Nigeria og Kongó. Þessi lönd
hafa a. m. k. öll skilyrði til
efnalegs sjálfstæðis og í Nig-
eriu hefur þegar verið lagður
grundvöllur að ailtraustu
stjórnarkerfi. Kongó stendur
hins vegar haliari fæti að því
leyti. Hin ríkin hafa hins vegar
orðið til meira fyrir tilviljun
en eðlilegar aðstæður og þró-
un. Þau rekja upphaf sitt flest
til þess, að nýlenduveldin hafa
slegið eign .simni á viss land-
svæði, án tillits til þess, hvort
þau mynduðu efnahagslegar,
iandfræðilegar, þjóðernislogar
eða sögulegar heildir. Af þess-
um ástæðum er mjög vafasamt
hvernig þeim kemur til að farn
ast í framtíðimni, þegar við
þetta bætist tabmarkaður
stjórnmálaiegur þroski og
skortur menntaðra manna.
Vegna þessara ástæðna, vex
þeirri hugmynd mjög fylgi í
Afríku, að framtíðarlausnin sé
að mynda Bandaríki Afríku,
er ekki séu ólíkt uppbyggð og
Bandaríki N.-Ameríku. Smá-
ríkin í Afríku, sem nú eru að
rísa á fót, myndu halda sjálf-
stæði sínu að allmiklu leyti inn
an hins nýja bandalags, en
markaðsmál, varnarmál og
meiriháttar fjánmál verða .sam
eiginleg.
Flestum leiðtogum Afríku
kemur þó saman um, að ekki
megi hraða stofnun slíks banda
ríkis um of, heldur verði það
að eiga sinn aðdraganda.
Fyrsta skrefið geti t.d. verið
það, að ríkin á austurströnd-
inni myndi baindalag, ríki vest-
urstramdarinnar annað og jafn-
vel verði þessi svæðabamdalög
fieiri. Upp úr þessu geta svo
Bandaríki Afriku risið.
EINS og áður hefur verið
sagt frá, öðlaðist franska Kam-
erún jálfstæði um áramótin
og var sjóréttarráðstefnan í
G-enf fyrsta alþjóðlega ráð-
stefnan, þar sem Kámerún kom
fram sem sjálfstætt ríki. Horf-
ur um framtíð Kamerúns eru
taldar mjög tvisýnar, þar sem
raunverulega hefur geisað borg
OLYMPIO
arastyrjöld í landinu um langt
skeið og núv. stjórn þess bygg-
ir völd sín fyrst og fremst á
franska heriiðinu, er enn dvelst
í landinu. Ef- Frakkar færu,
bendir flest til þess, að hún
missti völdin.
Annað Afríkuríkið, sem hef-
ur fengið .sjálfstæði á þessu ári,
er framska Togolamd. Saga þess
er í stuttu máli sú, að Þjóð-
Uppdráttur, sem sýnlr Togoland
og nágrenni þess.
verjar stofnsettu nýlendu á
þessum slóðum fyrir tæpum 80
árum síðan. Eftir fymri heims-
styrjöldina skiptu Bretar og
Frakkar henni á miili sín. Árið
1957 féUust Bretar á, að þeirra
hiuti sameinaðist Ghana, enda
höfðu íhúarnir samþykkt það
með þjóðaratkvæðagreiðslu.
Frakkar höfnuðu hins vegar
þeirri leið og viidu heldur ekki
veita franska Togolandi sjálf-
stæði. Þeir höfðu þó erfiða
vígstöðu til að halda því til
streitu, þar sem landið hafði
komizt undir verndargæzlu Sam
einuðu þjóða.nna eftir seinni
heimsstyrjöldina. Sjálfstæðis-
hreyfingin, er hafði risið upp í
landinu, sótti mal sitt af mikiu
kappi á vettvangi S. þ. og létu
Frakkar loks undan, enda hafa
þeir ekki haft teljandi fjárhags-
legan hagnað af yfirráðun. sín-
um í Togolandi. Fyrir tveimur
árum var Togolandi heitið fullu
sjálfstæði á þessu ári, og fóru
fram um líkt leyti kosningar
til stjórnlagaþings, þar sem
sjálfstæðishreyfingin fékk
meirihluta. Foringi hennar,
Sylvamus Olympio, myndaði
síðan fyrstu stjórn ríkisins og
er nú forsætisráðherra hins
nýja rfkis. Sjáifstæði þess var
lýst yfir nú um mánaðamótin
með mikium hátiðahöldum í
höfuðborginni, Lome.
Hið nýju ríki er um 22 þús.
fermetrar að flatarmáli og hef-
ur rösklega eina milij. íbúa,
Aðalatvinnuvegur er landbún-
aður, og helztu framleiðsluvör-
ur te, kakaó, kaffi og hnetur.
HORFUR eru á því, að sam-
búðin ætii að verða stirð milli
Ghana og To'golands. Forseti
Ghana, Nfcrumah, fer ekki dult
með það, að Togoland ei-gi að
sameinast Ghana og færir fyrir
því bæði þjóðernisleg og land-
fræðiieg rök. Olympio er þessu
hins vegar mjög andvigur og
telur sjálfstæði betra fyrir íbúa
Togolonds en innlimun í
Ghana. Svo virðist sem hann
hafi landsmenn sína með sér.
Olympio er 58 ára gamail.
Hann gekk fyrst í ka'bólskan
skóla hjá Þjóðverjum, og er síð
an kaþólskrar trúar. Síðar
.stundaði hann nám við háskól-
ann í London. Að námi loknu
gekk hann í þjónustu eins dótt-
urfélags enska hringsins Uni-
lever, United Africa Company,
og starfaði á vegum þess í ýms-
um nýlendum í Afrífcu. Eftir
síðari styrjöidina byrjaði hann
að láta stjórnmál taka til án
og vísuðu Frakkar honum þá
frá Togolandi. Hamn hóf þá að
sækja má'l Togolands á vegum
S. þ. og þótti standa sig alivei.
Sjálfstæði Togolands er þvi
verk hans að verulegu leyti.
Blaðamenn, sem verið hafa í
Togolandi, telja stjórn Olym-
pios aligóða. Fjárstjórn hans sé
heiðarleg og hann lifi sjáifur
íburðarlitlu lífi og krefjist hins
sama af ráðberrum sínum.
Hann fer t.d. oft á reiðhjóli til
vinnu sinnar. Ef stjórn hans
heppnast vel, getur hann orðið
Nkrumah skæður keppinautur.
ÞJ».
•X»V» W*
Snemma á yfirstandandi
þingi kom fram þingsálykt-
unartillaga um rannsókn á
hagnýtingu íslenzka farskipa
flotans. Allsherjarn. fékk mál
ið til meðferðar og varð ekki
á einu máli um afgreiðslu
þess. Iieggur minni hlutinn,
þeir Gisli Guðmundsson og
Björn Pálsson til að tillagan
verði afgreidd með rökstuddri
dagskrá. Er nefndarál. þeirra
svohljóðandi:
„Nefndin hefur athugað
tillöguna og fengið um hanal
umsögn skipafélaga þeirra
Þarf ekki athugi
innlendra, er aöallega ann-
ast vöruflutninga milli fs-
lands og annarra landa. Að
fengnum þessum umsögnum
og með tilliti til þess, að óvíst
er, að hve miklu leyti gjald-
eyrisyfirvöld láta notkun
leiguskipa til sín taka fram-
vegis, leggur minni hl. til
að tillagan verði afgreidd
meö svohljóðandi rökstuddri
dagskrá:
Þar sem sl.ipafélög þau, er
annast vöruflutninga milli
landa, telja sér, oins og sakir
standa, ekki þörf á ríkLsað-
stoð við skipulagnir.gu flutn
inganna, en hins vegar er
enn óvíst, hvernig veitingu
gjaldeyrisleyfa vegim skip.a-
leigu verður hagað íi-amveg-
is, telur deildin ekki nð svo
stöddu ástæðu til bcirrar at
hugunar, sem gert er ráð fyr
ir í tillögunni, og tekur fyrir
næsta mál á dagskrá**.