Tíminn - 16.08.1960, Blaðsíða 14

H
. ;.:-x.y:X-y/
TÍMINN, þriðjudaginn 16. ágúst 1960.
GiOVANNI GUARESCHI
'
Clotilde Troll
í
8
1

um 1@S1 og þú komst meS
indi handa mér, ekiu sinni
þegar ég var lasin, sagði
mamma, andvarpaði pg leit á
pabba. — En það er sama,
þennan hrokkinhærða á ég
ekki. Hún var hörð á því, sú
gamla. — Það hlýtur einhver
að hafa smyglað honum sam-
an við hin, og ég uppgötvaði
það ekki fyrr en of seint. Það
eru bara tuttugu og tvö merki
á dyrastafnum, en samt eru
börnin tuttugu og þrjú.
Einu sinni á fögrum morgni
klæddi pabbi mig í ný föt,
fékk mér í hendur litla ferða-
tösku og fór með til þreski-
svæðisins, þar sem mamma
var að þvo föt.
— Kveddu nú mömmu,
sagði hann.
Mamma þurrkaði hendurn-
ar á hvítu svuntunni sinni og
faðmaði mig að sér.
— Ég sé eins eftir þér eins
og þú værir mitt eigið barn,
kjökraði hún. — Ekki veit ég
hvað ég á að gera, þegar sá
hrokkinhærði er farinn.
Pabbi fylgdi mér til lestar-
innar og við ókum saman tir
hafnarbæjarins. Þar fór hann
með mig um borð í skip.
— Filippo frændi þinn hef
ur skrifað mér að hann þurfi
að fá einhvern til að hjálpa
sér við fyrirtækið, sagði hann.
— Hann hefur komið sér vel
áfram sem hrossasali í Argen-
tínu, ég vil að þú komir einn
ig undir þig fótunum þar. Þú
ert gáfaðri en systkini þín.
Sá, sem ekki hefði verið eins
gáfaður og þú hefði tekið sex
hundruð skothylki, sem ég
átti og selt þau til að útvega
sér peninga. En það hefði ég
áreiðanlega uppgötvað. En þú
aftur á móti lézt þér nægja
að taka úr þeim blýið og selja
með góðum hagnaði. Ég tók
ekki eftir þessu fyrr en ég ætl
aði að skjóta þeim í hausinn
á Giacco. Á eftir þakkaði ég
forsjóninni. Þú ert enginn
heimskingi og kemur þér áreið
anlega vel áfram. Filippo
frændi þinn stendur á bryggj
unni og bíður þín. Passaðu svo
að enginn steli ferðatöskunni
þinni á leiðinni.
Faðir minn varð mjög rjóð-
ur, þegar hann kvaddi mig.
Ég leit ekki af töskunni alla
leiðina. Og þegar ég fór í land,
tók ég í öryggisskyni aðra í
viðbót, og vann þar með hylli
Filippos frænda.
En það, sem ég ætlaði að
segja hér, skeði, þegar ég var
þjónn í Mendoza í Argentínu.
Filippo frændi hafði grætt
mikið á hestaverzlun, og það
gat hann þakkað hinni frá-
bæfu skarpskyggni sinni.
Hestasali kaupir venjulega dýr
in fyrir ákveðið verð og selur
þau mikið dýrará. Þetta er svo
að segja aðalatriöið í hrossa-
verzlun. En hestur er ekki
eins og mjölpoki. Hestur er
fyrirbrigði, sem maður getur
aldrei verið viss um, að ekki
fótbrjóti sig eða bólgni upp
eins og loftbelgur, eða hlaupi
sína leið út á sléttuna og sjá-
ist aldrei meira. Þess vegna
kemur það oft fyrir, að maður
græðir ekkert, þótt maður fái
gripinn á mjög góðu verði. Já,
og fyrir kemur, að maður tap-
ar á hrossasölu.
Til þess að verða ekki fyrir
slíkum óþægindum, einskorð-
aði Filippo sig ekki eingöngu
við hrossasölu.
Til er ágætis kerfi, en að
sjálfsögðu er ekki fyrir alla að
nota sér það. Til þess þarf sér
stakan hæfileika, skarpt auga,
eins og maður segir, til þess
að þekkja úr beztu hestana í
flokknum og geta snarað þá
í fljótheitum.
Þar að auk\ verður maður
að geta gegnumborað eyra á
kúreka. — Guð hefur sagt:
„Þú skalt ekki mann deyða“.
Ég er alveg á sama máli og
guð. Hefði hann sagt: „Þú
skalt ekki skjóta kúreka í eyr
að“, þá mundi ég ekki skjóta
í eyrað á þeim, heldur láta
mér nægja að skjóta í gegnum
hausinn á þeim.
Þetta sagði Filippo við mig
á leiðinni yfir hina endalausu
sléttu.
Röksemdir hans voru ómót-
mælanlegar.
— Guð sagði: „Þú skalt
ekki stela“. Ég stel heldur
engu. Ég verzla. Er kannske
bannað að selja ekki? Nei.
Þar sem það er leyfilegt að
selja ekki, því skyldi þá ekki
vera leyfilegt að kaupa ekki?
Þjófnaður er fólginn í því að
hafa hagnað af viðskiptum,
sem stríða móti lögunum. Ég
hef engan vinning af því að
veiða fallegustu hryssuna í
öllum hópnum. Vinninginn
fæ ég fyrst, þegar ég sel hest
inn, og þaö er verzlun.
Frændi hélt fjölmarga slíka
fyrirlestra fyrir mig. Sá áhrifa
ríkasti var þó sá um hin 20
pesos:
— Ef ég kaupi hest á vana-
legan hátt og sel hann aftur
með 20 pesos gróða, er ég þá
óheiðarlegur? Nei, 20 pesos
gróði er leyfilegur, það eru all
ir sammála um, og ekkert
verzlunarfélag í heimi hefur
neitt við því að segja. En nú
skulum við segja: Ég kaupi
hest fyrir 250 pesos og sel
hann aftur fyrir 270. Þá er ég
sjálfsagt heiðarleikinn sjálfur.
En ef ég hef ekkert borgað
fyrir hestinn, og sel hann fyr
ir 20 pesos, hvernig er þá hægt
að kalla mig óheiðarlegan?
Ég hef kannske stolið 250 pes-
os höfuðstól, en ég held hon-
um ekki. Ég gef hann heiðar-
lega og skilvíslega eftir, og
þessir 20 pesos eru ekki hærri
en minn leyfilegi gróði sem
heiðarlegur verzlunarmaður.
Það sem ég ætlaði að segja,
skeði þegar ég var þjónn í
Mendoza.
Dag nokkurn sá ég miða,
■sem festur hafði verið á hurð
ina hjá mér. Hann var frá
Filippo frænda: — Það er
heppilegast fyrir mig að vinna
einhvers staðar annars stað
ar um árstima. Þú ættir einn
ig að halda þig fjarri byggð
um á sama tíma. Einn skratt
ans kúrekinn gerði mér þann
grikk, að þegar ég ætlaði að
senda kúlu í gegn um hægra
eyrað á honum, sneri hann
prófílnum að mér og til þess
að komast að hægra eyranu
varð kúlan fyrst að fara gegn
um hið vinstra. Passaðu þig
á kúrekum. Eins og þú sérð,
eru þeir mjög hættulegir.
Svo fór ég út á sléttuna, og
til þess að deyja ekki úr sulti
fór ég að vinna. í þann tíð
datt mér aldrei í hug að skrifa
í blöðin. Slík hugsun var f jarri
mér, ég vann bara eins vel
og ég gat, frá morgni til
kvölds.
Hamingjan var mér ekki
hliðholl. Eg var ungur og trú
gjarn, svo að segja barn. Eg
hafði ekki nóga reynslu til að
koma mér áfram. Barnslega
einfaldur eins og ég var, fór
ég svo kjánalega með þriðja
hestinn sem ég náði úr hóp,
að ég bauð eigandanum hann
til kaups.
Það var bara æska mín sem
bjargaði mér. Nú mundi ég
ekki' geta knúið hest eins hratt
eða skiotið skammbyssu úr
hendi kúreka á slíkri ferð á
40 metra færi.
Ó, þú hreina saklausa æska.
Hamingjusami tími, þegar
augun eru frán, og skilningar
vitin í lagi. Hvernig ætti ég
nú að geta klofið hönd manns
með einu skammbyssuskoti?
Eg yrði að minnsta kosti aö
hafa litla vélbyssu til þess.
Eg flakkaði um sléttuna,
og í huga mér fæddist inni-
legt hatur á öllu sem hét hest
ur, á þessum heimsku dýrum
sem höfðu valdið frænda mín
um svo miklum áhyggjum og
ætluðu ekki að láta mig í
friði heldur. Eg bauð gömlum
manni hestinn minn, og eitt
andartak, þegar ég gætti ekki
að, beindi hann að mér sinni
ryðguðu skammbyssu. Eg
aumkvaði gamla manninn og
gaf honum mína eigin byssu,
skotfæratösku og þá fáu pes
osa sem ég átti í stígvélunum
mínum. Hattinn minn vildi
hann ekki, sagði hann, þvi
hann var of litill.
Eg át það sem til féll, og á
næturnar svaf ég á berri jörð-
inni undir runnum sem á vegi
mínum urðu. Endrum og eins
mætti ég flækingi, og við urð
um samferða vegarspotta.
Atvik, sem skeði nótt eina
verður mér alltaf minnis-
stætt.
Eg lagðist til svefns undir
runna nokkrum. Eg hafði sof
ið um það bil hálftíma, þegar
ég vaknaði við einhver hljóð.
Því næst heyrðist manneskja
varpa öndinni feiginsamlega.
Það hafði einhver lagt sig til
hvíldar rétt hjá mér.
— Hver er þar, kallaði ég.
— Vesöldin á ferð, var svar
að með rödd gamals manns
einhvers staðar fyrir aftan
mig.
— Þá erum við vinir, sagði
ég og hló.
Aðeins stuna heyrðist.
— Átt-u nokkuð sem líkist
tóbaki? spurði ég.
— Ekki svo mikð sem lykt-
ina.
— En brauðbita? Eða brenni
vínssopa? Eða bara vatns-
sopa?
— Ekkert þvílíkt, andvarp
aði minn óþekkti vinur.
— Þá getum við ruglað sam
an reitum okkar. Ef við leggj
um eigur okkar saman og deil
um í með tveimur, fáum við
hvorugur neitt.
— Eg fæ að minnsta kosti
ekki neitt. Þú hefur alltaf
æsku þína og hún verður ekki
metin til fjár.
Vinur minn ósýnilegi stundi
á ný.
— Hvernig stendur á því,
að ungur maður eins og þú
flakkar einmana um sléttuna
eins og ég, gamall maðurinn?
hélt hann áfram.
— Það er vegna þessara hel
vítis hesta. Hefðu þeir ekki
verið til, lægi ég kannske
heima í rúminu mínu og læsi
blöð.
— Kanntu að lesa? spurði
sá ókunni undrandi og fullur
aðdáunar.
—Já, og líka skrifa. Kannt
þú það ekki?
— Eg kan nhvorki eitt né
8,00 Morgunútvairp.
12,00 Hádegisútvarp.
12,55 „Á ferð og flugi“ (Jónas Jún-
asson kynnir tónleikana).
15,00 Miðdegisútvarp.
16.30 Veðurfregnir.
19.25 Veðurfregnir.
19.30 Erlend þjóðlög.
19,40 Tiikynningar.
20,00 Fréfctir.
20.30 Erindi: Um fiskrækt (Gisli
Indriðason).
20,55 Píanótónleikar: Anna Áslaug
Raignarsdóttir frá ísafirði leifc-
ur.
21.30 ÚtvarpssÍgan: „Djálcninn í
Sandey" eftir Martin A. Han-
sen (Séra Sveinn Víkingur).
22,00 Fréttir og veðurfregnár.
22,10 fþróttir (Sig. Sigurðsson).
22.25 Lög Unga fólksins (Kristrún
Eymundsdóttir og Guðrún
Svafarsdóítir).
2(3,20 Dagskrárlok.
EIRÍKUR
VÍÐFÖRLI
og
GUNNAR
GRIMMI
Halfra og Eiríkur flýta sér í
gegnum skóginn í von um að hitta
Gnupa.
Loks finna þeir hófförin. Þeir
fela sig og ákveða að bíða þess
að Gnupa og menn hans koma
aftur.
— Hvað var'sí þú eiginlega að
gera hjá Gnupa?, spurði Eiríkur
hvassyrtur. — Ég þekki hann
varla, stamar Halfra. Ég var á
leið til Björns frænda míns
Hesturinn minn lamaðist, þess
vegna gisti ég hjá Gnupa.
í sömu svipan stökkva þeir
báðir á fætur og hlusta: Úr skóg-
inum berst ómur af rödd, sem
hrópar á hjálp — Hiustaöu
hvíslea- Halfra. Þetta hlötur að
vera Gnupa.