Tíminn - 16.11.1960, Qupperneq 7

T f MIN N, miðvikudaginn 16. nóvember 1960.
INCi
Hver er fjárraagnsþörf landbúnaðarins á næstu
10 árum, ef hann á að fullnægja neyzluþörfinni ?
Jón Þorsteinsson flytur til-
lögu til þingsályktunar um
rannsókn á styrkjum til land-
búnaðarins. Tillaga hans
hljóðar svo:
„Alþingi ályktar að skora
á ríkisstjórnina að skipa
fimm manna nefnd sérfróðra
manna til að rannsaka,
hvort og að hve miklu leyti
bændastéttin og landbúnað-
urinn njóti beint eða óbeint
styrkja, framlaga og fríð-
inda af hálfu hins opinbera
umfram aðrar stéttir og aðra
atvinnuvegi þjóðarinnar.
Skal nefndin semja skýrslu
um athuganir sínar og niður-
stöður, og skal sú skýrsla birt
almenningi. Nefndin ljúki
störfum, áður en næsta
reglulegt Alþingi kemur sam-
an.“
Þeir Garðar Halldórsson og
Páll Þorsteinsson flytja breyt-
ingartillögu við tillöguna. Til-
lagan nefnist: Tillaga til þings
ályktunar um rannsókn á
fjármagnsþörf landbúnaðar-
ins og oröist svo:
„Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að skipa nefnd
fimm manna sérfróðra um
landbúnað til að rannsaka,
hve miklu fjármagni þurfi
að verja af hálfu hins opin-
bera á næstu 10 árum til
landbúnaðarins með óaftur-
kræfum framlögum og lán-
veitingum til þess, að land-
búnaðurinn geti fullnægt
neyzluþörf á landbúnaðar-
vörum. Skal nefndin semja
skýrslu um athuganir sínar
og niðurstöður, og skal sú
skýrsla birt almenningi.“
Garðar Halldórsson mælti
fyrir þessari breytingartillögu
og fer ræða hans hér á eftir:
Garðar Halldórsson: Herra
forseti. Öldum saman lifði ís-
lenzka þjóðin á landinu og
landbúnaði, með þeirri litlu
viðbót, sem unnt var að hafa
af fiskveiðum uppi við land-
steina. Aðstaða til allrar fram
leiðslu var frumstæö og fá-
brotin, allt byggðist á manns-
aflinu. Öll tæki varð að gera
í landinu. Orfið og hrífuna,
færið og öngulinn bjuggu for-
feður okkar til sjálfir, jafnvel
járnið í öngulinn var reynt að
vinna hér. Það voru ekki skil-
yrði til annars en lifa af land-
inu. Þegar illa áraði, varð fóð-
uröflunin oft lítil með þeim
afleiðingum, að búféð féll og
fólkið svalt og jafnvel dó úr
ófeiti, eii!s og það er orðað í
annálum. Með tilkomu tækn-
innar, sem að vísu var lengi
lítil, breyttist þetta, fyrst
mjög hægfara, en síðan með
meiri hraða. Það var farið að
nota erlend efni í færin og er-
lenda öngla og það komu járn-
tindar í hrífurnar í stað tré-
tinda áður. Bátarnir stækk-
Ræða Garðars Halldórssonar fyrir breytingartillögu við þings-
ályktunartillögu um rannsókn á styrkjum til landbúnaðarins
uðu og það komu vélar í þá.
Þar með var miklu erfiði létt
af mannshendinni og þar með
óx aflinn, hungurvofan fjar-
lægðist. Það var farið að slétta
túnblettina í sveitunum, að
vísu með handafli einu fyrst
í stað. Þar á ef tir komu sláttu-
og rakstrarvélar, heyfengur-
inn óx, bústofninn stækkaði,
fellishættan fjarlægðist. Og
enn stækkuðu skipin og veiði-
tæknin óx og þar með aflinn,
því sjaldnast vantaði fiskinn.
Fólk fór að setjast að við sjó-
inn til þess að vinna að mestu
eða öllu við útgerðina og sjáv-
araflann. Tæknin við útveg-
inn óx svo hratt, að nálgaðist
byltingu. Á fáum áratugum
var sjávarútvegurinn byggður
upp sem vélvæddur atvinnú-
vegur, er sogaði fólkið til sín
úr sveitunum. En á sama tíma
og sjávarútvegurinn umskap-
aðist með byltingarkenndum
hraða frá róðrarbátum og
seglskipum til vélbáta ög tog-
ara, frá íshúsum, sem byggðu
á íssöfnun að vetrarlagi til ís-
húsa með frystivélum, á sama
tíma tekur landbúnaðurinn
litlum breytingum í tæknileg-
um búnaði, en fólkinu, sem að
honum vann fækkaði óðfluga.
Landbúnaðurinn hafði ekki
skilyrði til að keppa við sjáv-
arútveginn um vinnuaflið, þar
sem hann varð alllangt á eftir
í uppbyggingu og vélvæðingu.
En þegar svo var komið, að
mjólkurvörur skorti til neyzlu
við sjávarsíðuna, opnuðust
augu manna fyrir þvi, að ekki
mátti við svo búið standa. Það
var ekki hægt margra hluta
vegna að grundvalla þjóðfé-
lagið á sjávarútvegi einum og
þeim iðnaði, sem eðlilega
fylgdi honum. Það varð að
efla landbúnaðinn til samræm
is við sjávarútveginn. Mörg-
um bændum var þetta löngu
Ijóst, en þeir fengu litlu áork-
að. Fjármagnið vantaði til
verulegra umbóta, peninga-
stofnanir voru ekki opnar fyr-
ir bændum. En um þetta bil
var farið að veita lítils háttar
framlög úr landssjóði til um-
bóta í sveitunum og munaði
að vísu lengi lítið um þetta,
enda miðaði hægt allt til um
það bil fyrir aldarfjórðungi
síðan. — En til hvers er ég að
rifja þetta upp? Það er vegna
þess, að þetta allt og miklu
fleira er nauðsynlegt að'hafa
í huga, þegar svo er komið, að
það getur gerzt hér á hinu
háa Alþingi, að flutt er till. til
þál. eins og sú, sem hér liggur
fyrir á þskj. 96. Af texta tillög-
unnar er næsta erfitt að gizka
á tilgang flm., hv. 9. landsk.
með flutningi tiil. Till. fjaliar
um að rannsaka, hvort og hve
mikið bændastéttin og land-
búnaðurinn njóti styrkja,
framlaga og fríðinda af hálfu
hins opinbera umfram aðrar
stéttir og atvinnuvegi. Það á
ekki að rannsaka, hvort um-
rædd framlög séu landbúnað-
inum nauðsynleg, eða hvort
yfirleitt landbúnaður yrði
stundaður hér á landi án
þeirra. Það á ekki að rannsaka
framlag landbúnaðarins í
þjóðarbúið, sem auk fram-
leiðslu matvælanna hefur alið
upp þær þúsundir fólks, sem
þaðan hafa flutt til annarra
atvinnuvega og það á heldur
ekki að rannsaka, hve margt
fólk í öðrum atvinnugreinum
hefur beint og óbeint framfæri
sitt frá landbúnaði vegna at-
vinnu við vinnslu, verzlun og
flutninga.
HvaS um aðrar þjóðir
Hv. flm. hefur heldur ekki
áhuga fyrir að láta rannsaka,
hvemig aðrar þjóðir búa að
sínum landbúnaði samanborið
við það, sem hér er og með
hliðsjón af aðstæðum. Öll
þessi atriði þarf þó að athuga
og fræða þjóðina um. Það
hefði verið verðugt viðfangs-
efni fyrir hv. flm. að beita sér
fyrir slíkri rannsókn. Eg held,
að hann hefði haft meiri heið-
ur af flutningi slíkrar till. en
þessarar, sem er á þskj. 96.
En öll þessi atriði telur hv.
flm. auðsjáanlega, að ekki
skipti máli. Hitt er hv. flm.
aðalatriði, að vita, hvort land-
búnaðurinn fái eitthvað meira
i sinn hlut í krónutölu en aðr-
ir atvinnuvegir. En hverju á
flutningur þessarar tillögu að
þjóna? Það þarf að þekkja hv.
þm. til þess að skilja það.
Atvik, sem hér gerðist á hv.
Alþ. á s. 1. vetri varpar kann-
ske svolitlu ljósi á þetta. Fjvn.
flutti óskipt og ágreinings-
laust brtt. við fjárlögin, brtt.,
sem var til leiðréttingar á
| framlagi til Búnaðarfélags ís-
lands og hækkaði framlagið
um 260 þús. kr. Þegar til at-
kvæða kom hér í Sameinuðu
alþingi greiðir hv. 9. landsk.
einn allra alþm. atkv. gegn
þessari till., sem fjvn. flutti
samhljóða. — Þar skein í inn-
rætið, hina neikvæðu afstöðu
hv. flm. til landbúnaðarins og
fólksins, sem að honum vinn-
ur. Á þskj. 104. flytjum við
hv. 5. þm. Austl. brtt. við þál-
tiíl. á þskj. 96. Með þessari
breyt. teljum við, að þáltill.
mætti verða til nokkurs gagns,
hefði jákvæðan tilgang. Sú
rannsókn, sem við leggjum til,
að gerð verði, er nauðsynleg
vegna hinnar öru fjölgunar
þjóðarinnar. Framleiðsla land
búnaðarafurða þarfnast svo
mikils undirbúnings, að það
mun ekki af veita að fara i
alvöru að hugsa fyrir, hvernig
á að mæta aukinni þörf fyrir
landbúnaðarvörur auk þess
sem hiklaust ber að stefna að
því, að landbúnaðurinn geti
aflað gjaldeyristekna með
sölu nokkurs hlu’ta framleiðsl-
unnar á erlendan markað. í
þessu sambandi og að gefnu
því tilefni, sem felst í þáltill.
‘á þskj. 96 þykir mér rétt að
víkja fáeinum orðum að því,
sem gerzt hefur í íslenzkum
landbúnaði undanfarin ár, en
ég vil fyrst aöeins benda á, að
án þeirra framfara, sem orðið
hafa í íslenzkum landbúnaði
síðan 1950, mundum við hafa
verið þannig á vegi staddir
með framleiðsluna í dag, að
það hefði þurft að flytja inn
landbúnaðarvörur fyrir um
300 millj. kr. á ári, til þess
að fullnægja neyzluþörfinni.
Árabil það, sem ég miða við í
þessum samanburði, sem ég
ætla að gera í örstuttu máli,
eru 8 ár eða árið 1951 til og
með 1958, en það er ekki hægt
að fara nær árinu í ár vegna
þess að skýrslur -liggja ekki
fyrir enn. Á þessum 8 árum
hefur mjólkurframleiðslan
vaxið um 23 millj. lítra, kjöt-
framleiðslan hefur vaxið á 8.
þúsund tonn, töðuframleiðsl-
an hefur vaxið um rúmlega 1
milij. hestafla, ræktaðir hafa
verið 28 þús. hektarar, vél-
grafnir skurðir eru yfir 6 þús.
(km. og 26 millj. rúmmetra,
handgrafnir skurðir eru um
22Ö þús. rúmmetrar, hand-
grafin lokræsi eru 153 km.,
grjótnám er yfir 200 þús. ten-
ingsmetra, girðingar hafa ver-
ið lagðar nálega 3500 km,
byggðar hafa verið áburðar-
geymslur nálægt 140 þús. rúm-
metrum, þurrheyshlöður um
820 þús. rúmmetrar og vot-
heysgeymslur rúmlega 144
þús. rúmmetrar. Sett hafa
verið upp í kringum 1700 súg-
þurrkunartæki, en hlöðurnar,
sem þau eru í, eru að flatar-
máli 55 þús. 660 fermetrar.
Kartöflugeymslur hafa verið
byggðar 23 þús. m3. Því miður
liggja ekki fyrir skýrslur um
það, hvað byggt hefur verið
yfir marga nautgripi og sauð-
kindur, en það er mikið, sem
byggt hefur verið á þessum ár-
um yfir búféð, eins og gefur
að skilja af því t. d., að á þess-
um árum hefur sauðfénu fjölg
að um 360 þús. Þá hafa á þess-
um sömu árum verið keyptar
rösklega 3500 dráttarvélar
auk annarra þeirra tækja, sem
þeim þurfa að fylgja og ann-
arra verkfæra. Það gefur auga
leið, að allar þessar umbætur,
ræktun, byggingar og vélvæð-
ing hafa kostað stórfé. Ætla
ég, að engum, sem ber skyn
á þessa hluti, blöskri það, þótt
ríkið hafi lagt til í jarðrækt-
arframlag á þessum 8 árum
128 millj. kr. og gert Ræktun-
ar- og Byggingarsjóði mögu-
legt að lána til framfaranna i
sveitunum 280 millj. Þetta er
lítill hluti, sáralítill hluti af
því, sem þessar umbætur hafa
raunverulega kostað. Og þess
er líka rétt að gæta, að á
sama tíma og þetta gerist í
sveitunum, þá fækkar vinn-
andi fólki við landbúnaðinn
um 700 manns og aðkeypt
vinna við landbúnaðarfram-
leiðsluna minnkar um 17% að
magni til. í sambandi við þessa
till., sem hér er til umr. væri
einnig ástæða til að athuga
(Framhald á 2. síðu)
Dagskrá
Alþingis
Dagskrá sámeinaðs Alþingis mlð-
vikudaginn 16. nóv. 1960, kl. 1.30
miðdegis.
1. FYRIRSPURNIR:
a. Yfirvinna kennara. Ein umr.
b. Niðursuða sjávarafurða á
Siglufirði. Ein umr.
2. Flugbraut í Vestmannaeyjum,
þáltill. Hvernig raaða skuli.
3. Fyrirtækjasamtök, þáltiil. Hvern
ig raeða skuli.
4. Landhelgismál, þáltill. Hvernig
ræða skuli.
5. Vlrkjun Jökulsár á Fjöllum,
þáltlll. Hvernig ræða skuli.
6. Iðnrekstur, þáltill. Hvernig ræða
skuli.
7. Heildarskipulag Suðurlandsundir
lendis, þáltill. Hvernig ræða
skuli.
8. Hlutleysi íslands, þáltill. Ein umr.
9. Fiskveiðar við vesturströnd Af-
ríku> þáltill. Ein umr.
10. Framleiðslu- og framkvæmdaá
ætlun þjóðarinnar, þáltill Fyrri
umr.
11. Fiskveiðar með netjum, þáltill.
Ein umr.
12. Hlutdeild atvinnugreina í þjóðar
framleiðslunni, þáltill. Ein umr.
13. Niðurlagningar- og niðursuðuiðn
aður síldar, þáltill. Fyrri umr.
14. Rannsókn fiskverðs, þáltill. Fyrri
umr.