Tíminn - 18.12.1960, Blaðsíða 7

riMINN, sunnudaginn 18. desember 1960.
?
BÆ K U R * BÆ K U R * BÆ K U R * BÆ K U R * BÆ K U R
Ævisaga Eggerts Stefánssonar
Lífið og ég
Á sjötugsafmæli sinu hinn 1 des. síðast 'iðinn,
áritaði höfundurinn nokkur emtök af siálfsævisögu
sinni. Það sem óselt er af þessum eintökum fæst
eingöngu hjá okkur
Lífið og ég er fögur bók. Lifið og ég er götug
vinargjöf á jólum.
BÓKABÚÐ LÁRUSAR BLÖNDAL
Skólavörðustíg 2
„Kann vel til verka . . . orðauðgi
og orðvísi í.bezta lagi“
Helgi Hálfdanarson:
UNDIR HAUSTFJÖLLUM.
LjóSþýðingar. Heims-
kringla, Reykjavík 1960.
Úr fyrri þýðingasöfnum
Helga Hálfdanarsonar eru
minnisstæðastar þýðingar
hans á enskum og þýzkum
ljóðum, auk nokkurra
franskra kvæða í síðara safn-
inu, og fornum austurlenzk-
um kveðskap sem hann hefur
lagt rækt við frá upphafi.
Þessi rækt er hin sama í nýju
safni ljóðaþýðinga (eða Ijóð-
þýðinga eins og hann kýs
sjálfur að kalla þær) og auk
þess færir hann út kvíarnar og
dregur víðar föng að en áður,
góðu um nákvæmni og heiðar-
leik þýðandans. Þá er þar
margt af nýstárlegum kveð-
skap og óvenjulegum á ís-
lenzku, og er þar fremstur
kínverski bálkurinn. Þessi hóf
sama fíngerða lýrík er þegar
orðin lesendum góðkunn í ís-
lenzkurii búningi Helga, og
hér bætir hann enn nokkrum
fáguðum smáperlum við bálk-
inn sem stendur í Á hnotskógi.
Hér er ekki rúm fyrir langar
tilvitnanir, og þýðingarlítið
væri að telja upp nöfn hinna
kínversku skálda ein, blá-
ókunn flestum lesendum. Ég
get þó ekki stillt mig úm að til
færa eitt dæmi, Hegrann eftir
þýðir nú Ijóð úr ekki færri en Lí Pó, sem er mikið eftirlæti
16 málum, þótt þýðingar úr Helga Hálfdánarsonar eins og
fjarskyldustu málunum séu fleiri góðra manna:
komnar „eftir krókaleiðum“. | Einsog snjóflygsa hvítur hegri
Hér stendur ekki til svo hægt að dimmbláu vatni líður.
mikiö sem að freista þess að Á steini langt undan strönd
gera skipulegan ritdóm um stendur hann kyrr og
! þýðingar Helga, til þess skort- \ vetrarins biður.
ir öll föng á hæfilegum sam-
anburði við frumtexta og aðr-
ar þýðingar. Hitt dylst þó ekki
við fljótlegan lestur bókar-
innar að þar er mikið saman
komið af góðum og gildum
kveðskap á íslenzku og 'laus-
legur samanburður við frum-
texta á stöku kvæði lofar
V§5 yI minningaiina
ÆJvimmnmgar mega teljast
nýstárleg grein á stofni ís-
lenzkra bókmennta. Að vísu
eru slík rit til frá fyrri tíð,
en jafnvel hin merkustu
þeirra lágu nokkra manns-
aldra á handritasöfnum og
urðu ekki alþjóð kunn fyrr
en þau voru prentuð smám
saman á síðustu áratugum.
En þar er skemmst af að
segja, að síðan hefur verið
mikill vöxtur í þessari bók-
mennta/!:ein og þó mestur hin
síðustu ár. Er ýmist, að menn
rita sjálfir minningar sín-
ar og annast gerð þeirra að
öllu leyti til prentunar eða
þá að þeir segja munnlega
frá, en æfður og ritsnjall höf
undur færir í letur, kryfur
sagna og býr ritinu þann bún
ing er hann finnur að bezt
má fara. í þessari síðamefndu
gerð æviminninga er Guðm.
G. Hagalín hinn miklí frum
herji og meistari, eins og
Virkir cVagar og Saga Eldeyj
ar-Hjalta bera skýrt vitni
um. En þótt „fáir séu Elosa
líkir“ um frásagnarsnilld má
vel við una hin venjulegu ein
kenni góös sagnamanns, þeg
ar rétt og trútt er farið með
staðreyndir og horfnar þjóð
lifsmyndir eru dregnar að
nvju fram í dagsljósið. Er
bar af miklu að taka og margt
er enn geymt í huga hinnar
eldri kvnslóðar, sem hverfa
mun að fullu, ef eigi er fært
í letur, áður en hún gengur
til grafai'- Má það og að góðu
gagni verða, ef vel er geymt,
þótt eigi komist allt á prent
að svo stöddu.
eftir hraða fullrar ferðar,
Og annað dæmi: Við landa-
mærin eftir Lú Lún:
Máninn er dimmur; villtar
gæsir garga;
í gegnum myrkrið óvinir
á ferð.
Vér riðum hratt og rákum
flóttann lengi;
rakur snjór hleðst á boga
vora og sverð.
Þessl kveðskapur lætur ekki
ýkja mikið yfir sér við fyrstu
sýn en verður æ hugstæðari
því nánar sem maður kynnist
honum. Það er ekki minnsti
skerfur Helga Hálfdanarsonar
rifjað upp innri reynslu sína/^^lemda'a Ijóömennta að
hlustað á raddir minning- fafa gefið honum fullgildan
íslenzkan buning.
Af evrópskum skáldskap virð
ist Helgi hafa mest dálæti á
1 anna og látið myndir þeirra
líða fyrir sjónir. Fyrsti og
langstærsti kafli þriðja bind
„ . , , , .. ýmsum rómantískum og síð-
, is nefnrst dulmogn. Segir hof. rómantískum skáWum 19. aW„
þar fra dulrænm reynslu, a auk Shakespeares sem
sem hann sjálfur hefur ÖÖl- hann þýðir stöðugt af mikim
ast um langa ævi eða kynnzt iþrðttj og hefur gert ýmsum
á annan hátt og fest í minni. höfuðskáldum aldarinnar góð
Er hér að finna enn eina skii ^ fyrri bókum sínum. Hér
sönnun þess, að ekki hefur;þætir hann enn við nokkrum
hin gamla efnishyggja né snjöjium þýðingum úr þýzku,
nein seinni tíðar bylting á ðg nefni bara Tristan eftir
sviði vísindanna megnað að August von Platen og Vetrar-
má út þennan þátt hinnar; nrjtt eftir Gottfried Keller
innri reynslu manna fremurjsem dæmi um fullsnjallar
en annað, sem dýpst átök á j þýðingar á Ijóðum sem gaman
í heimi sálarlífsins. Vitnis-1 er að fá á íslenzku. Það er
burður um þessi efni hefurj vissulega verðugt viðfangs-
Hinn kunni sagnamaður,
Oscar Clausen, hefur nú sent
frá sér þriðja bindi endur-
minninga sinna á vegum
Bókfellsútgáfunnar. Fyrsta
bindið, „Með góðu fólki“,
sagði frá bernskuárum höf-
undar í Stykkishólmi. ungl-
ingsárum í Reykjavík og að
nokkru frá starfsárum í
Stykkishólmi. En þeirri frá-
sögn var haldið áfram í öðru
bindi, sem hann nefndi, „Á
fullri ferð“. Þar kenndi og
fleiri grana, sem hér verður
eigi rakið. Þriðja bindið, sem
nú er komið á markaðinn,
nefnist „Við yl minning-
anna“. Bendir það heiti til
þess, að höfnndur hafi nú
rifað seglin, leitað kyrrðar
jafnan met gildi, þegar sá
skýrir frá í einlægni, sem
jsjálfur hefur reynt. Þeir, sem
jlesa eða hlýða á, geta skyggnzt
j um eigin garða, valið og hafn
að eftir því hvað fær sam-
þýðst reynslu þeirra sjálfra.
Seinni hlutl hinnar nýju
minningabókar Oscars Clau-
sens fjallar að langmestu
leyti um Snæfellsnes og fólk
ið þar. Nokkur vandi er þeim
á höndum, em skýra albióð
frá minningum um samtíðar j
efni góðum þýðanda að snúa
kveðskap höfuðskálda, og
jafnvel sumra minni spá-
manna, liðinnar tíðar; og
Helgi hefur margsýnt að hann
kann vel til verksins, rímlist
En óneitanlega höfðar sumt
af þessum kveðskap lítt til nú-
bregzt honum varla, orðauðgi
hans og orðvísi er í bezta lagi.
tímalesanda, og maður hlýtur
að óska þess að Helgi sýndi
samtíðarskáldskap meiri rækt
en verið hefur. Hann hefur þó
þýtt nokkur Ijóð eftir tvo
menn sína meðan margir þeim meginspámenn aldarinnar, þá
kunnugir eru á hfi, þvi að. Eliot og Poundj en því miður
a marga vegu falla domar,er vai hans ár verkum hins
mannanna. En Oscar Clausen siðarnefnda býsna fáfengilegt,
sló varnagla í fyrsta bindi aðeins nokkur brot úr bálkin-
minninva sinna. Hann lýsti um Moerus contemporaines.
bTú yfir, að á Snæfellsnesi j þeim urtagarði virðist Helgi
(Framhald á 13. síðu) J eins og sá grammatíkus sem
aðeins tíndi spörðin. Öðru
máli gegnir um Eliot-þýðingar
Helga. Þar hefur hann sýnt og
sannað að honum bregzt ekki
íþróttin í viðureign við nú-
tímaskáldskap. Ég tek upp eitt
dæmi úr hinni nýju bók því til
sönnunar að Helgi getur þegar
hann vill, það er úr Marina
eftir Eliot og er á þessa leið á
f rummálinu:
Bowsprit cracked with ice and
paint cracked with heat.
I made this, I have forgotten
And remember.
The rigging weak and the
canvas rotten
Between one June and another
September.
Made this unknowing, half
conscious, unknown, my
own.
The garboard strake leaks,
the seams need caulking.
This form, this face, this life
Living to live in a world of
time beyond me; let me
Resign my life for this life,
my speech for that
unspoken,
The awakened, lips parted,
the hope, the new ships.
Helgi þýðir sem hér segir:
Bugspjót rifið af ís og málning
rifin af hitum.
Ég gerði það, ég hef gleymt
Og ég man
Siglustög fúin og seglið
naumt
Frá hásumri þartil haustsól
önnur skín.
Gerði óvitað, hálfskynjað,
óþekkt að mínu.
Kjalsíðan lek, í kinnung þarf
tróð.
Þessi mynd, andlit, líf
Lifandi til að lifa tímann að
baki mér; lát mig
Hafna mínu lífi fyrir það líf,
mínum orðum fyrir það
ósagða.
Hið vaknandi, hálfopnar varir,
vonin, hin nýju skip.
í þessari bók er líka fjórði
kaflinn úr The Waste Land
snoturlega þýddur; þess er
kannske að vænta að fyrr eða
síðar birtist allt þetta mikla
verk meginskálds aldarinnar
í þýðingu Helga?
En að þeim Eliot og Pound
fráskildum hefur Helgi lftinn
, sóma sýnt helztu skáldum
j samtímans og nútímaskáld-
j skap yfirleitt, aðeins þýtt
strjál kvæði eftir einn og einn
höfund. Vitaskuld er hver
Ijóðaþýðandi sjálfráður í
verkefnavali og varla hægt að
álasa Helga fyrir að þýða helzt
það sem honum er sjálfum
bezt að skapi; en eflaust yrði
staða hans merkari og áhrif
hans ríkari í okkar eigin bók-
menntum ef honum auðnað-
ist að snúa á íslenzku ein-
hverju af helztu ljóðmenntum
samtímans með sama hætti
og honum hefur tekizt bezt í
öðrum þýðingum. Nú færir
hann þó út kvíarnar og þýðir
fjögur ljóð eftir Garcia Lorca
(með aðstoð Fernandez Rom-
ero, spánska sendikennarans
1 hér) og tekst vel til eins og
vænta mátti. Einkum eru til-
I (Framhald á 10. síðu).