Tíminn - 18.01.1961, Blaðsíða 8

8/
TÍMINN, miðvikudaginn 18. janúar 196L
Ritstjóri Vikunnar er greinilega
maður, sem hefur lúmskt gaman
að íslenzku mannlífi og hinum
kynlegu kvistum þess.
Síðasta skemmtun hans var sú
að etja fyrrverandi falleniðum
æðstatemplar í stúkunni Víking,
núverandi formanni menntamála-
ráðs, Helga Sæmundssyni, á for-
aðið í bjórmálinu.
Hinum falleraða æðstatemplar
er á gr'átbroslegan hátt beitt fyrir
plóg áfengisauðmagnsins og látinn
æpa hástöfum og heimta sterkan
bjór, til viðbótar öðrum drykkjum
og hömlulaus't áfengisflóð yfir
landið.
Hinn gamansami ritstjóri Vik-
unnar vissi vel hvað hann gerði,
þegar hann valdi Helga til þess-
arar skemmtunar: Það er ekki að-
eins fas Helga, sem minnir á hinn
alvarlega bardagamann Don Quix-
ote. Fangbrögð Helga Sæmunds-
sonar við menninguna eru ekki
síður í ætt við þá höfuðásti’íðu
Iukkuriddarans að berjast við vind
myllur, — eins og oft vill verða
hjá mönnum, þegar lína hæfileik-
anna myndar níutíu gráðu horn
við sjálfs’álitið.
Þessi Don Quixote vorra tíma
hóf baráttu sína með því að gefa
út ljóðabók. Venjulega fyrirgefst
mönnum slíkar ljóðfórnir, þótt af
vanefnum séu fram bornar, en
með söguhetju okkar gegnir öðru
máli. Ljóðabókin „Sól yfir sund-
um“ gleymist ekki fremur en
sálmar Gísla Jónssonar, — en
fræðimenn eru sammála um að
þessir tveir herrar hafi látið frá
sér fara þá hraklegustu ljóðagerð,
sem fyrirfinnst á íslenzku máli.
Þegar vorum falleraða æðsta-
templar í stúkunni Víkingur
hafði verið komið í skilning um
getu sína sem Ijóðasmiður, sneri
hann sér að fræðimennsku. Afr’ek
hans á því sviði reyndust eins-
dæmi. Komst núverandi formað-
ur menntamálaráðs í sínu nýja
hlutverki yfir ritgerð annars
manns, er hann taldi lítt kunna
(!) og birti undir sínu nafni með
prentvillum og öllu saman.
En aðrir fræðimenn okkar
reyndust minnugri en Helgi hafði
reiknað með, og hýddu þeir hann
svo eftirminnilega fyrir tiltækið,
að Helgi lét af frekari tilraunum
til að sýnast fræðimaður, enda
hvorki þekking né rökvísi höfuð-
dyggðir þeirra Donquixotanna. —.
Var nú ekki um annað að ræða
fyrir Helga en að gerast ritdóm-
ari. Þar reyndist hann eins' og
vænta mátti marklaus, og sagði
eitt í dag og annað á morgun.
Venjulega hældi hann mest lítil-
fjörlegum kvæðum; — fiðrildum,
sem eru ormaætt'ar eins og hans
eigin „skáldskapur". Meiriháttar
kveðskap hefur þessi múglífs-
skvaldrari hins vegar hvorki heila
né hjarta til að skilja.
Til að hefna sín á tilverunni og
þeim mönnum, sem hann langaði
helzt til að teljast í flokki með,
en gat aldrei, lagði Helgi, þegar
hér var komið sögu, ofurkapp á
að komast í menntamálaráð og út-
hlutunarnefnd listamannalauna, —
en þar hefur hann nú setið í ó-
þökk allra rithöfunda og lista-
manna annarra en kommúnista,
sem hafa fleytt sér á honum um
myrka ála eins og Sæmundur á
selnum forðum — og haft bæði
gagn og gaman af.
En til að tryggja sér sem bezt
not af Helga, hafa kommúnistar
jafnan hin síðari ár kosið hann
®em formann bæði úthlubunar-
nefndar listamannalauna og
menntamálaráðs. Hins vegar hef-
ur Helgi átt í nokkrum erfiðleik-
um með að sannfæra flokksmenn
sína um að koir.mar styðji sig
vegna þess hvað hann sé góður
krati!
Á síðasta ári var það samkomu-
lag stjórnarflokkanna að Sjálf-
stæðismaður yrði formaður mennta
málaráðs. Þegar til kom sveik
Helgi samkomulagið og kaus sjálf-
an sig til formennskunnar!!
Þannig hafa öll hlutverk Helga
Gunnar Dai, rithöfundur:
Fangbrögð formanns mennta-
málaráðs við menninguna
Helga Sæmundssyni svarað
Sæmundssonar á leiksviði menn-ídeyr þriðji hver Frakki áfengis-
ingarUfsins verið gamanhlutverk,1 dauða á bezta aldri (35—50 ára).
sem vakið hafa allmikla kátínu' (Eftir sömu skýrslum eru 40%
þótt riddari vor skildi ekki ævin-|slysa aF"völdum ölvunar og 60%
lega sjálfur, hveijs vegna menn j glæpamanna eru þar taldir
hlógu. j drykkjusjúklingar. — f Þýzka-
Og nú skilja menn betur hvers Isoúi eru drukknir 6,10 1 eða
vegna hinn gamansami r'itstjóri
Vikunnar lætur Helga Sæmunds-
son ganga 'fi'a-m fyrir skjöldu í öl-
málinu.
Helgi talar um í grein sinni að j
menn eigi að sýna drengskap og
heiðarleika (!J) — — Sjálfur hefurj
Helgi unnið ævilangt bindindis- j
heit og svarið við drengskap sinn
að bei'jast ævilangt gegn áfengi
í hvaða mynd sem er!!
Ferst slíkum manni að tala um
heiðarleika og drenglyndi? En
hræsnin og hofmóðurinn ríða
ekki við einteyming. — Hann ræð-
ir í greininni í landsföðurlegum
tón um alþingismenn, gefur í skyn,
að á alþingi sitji eingöngu menn,
sem láta sig þjóðai'hag engu varða, j
en hugsi aðeins um atkvæðaveiðar.
Síðan klykkir hann út með þess-
um orðum: „Góðtemplarareglan
reynir að troða í þá (þ.e.a.s. al-j
þingismenn) samvizku sem þeirj
álls ekki hafa“. Þett er undarlegaj
mælt, og vafasamt, hvort alþingis1
menn græddu mikið á að skiptaj
á samvizku Helga Sæmundssonar
og sínu eigin „samvizkuleysi".
En þótt Helga farist klaufalega
í þessum skrifum sínum um heið
arleikann, drengskapinn og sam-
vizkuna, verður hlutur hans þó
enn verri, þegar hann tekur að
ræða rökin fyrir sterkum bjór.
Helgi segir að það sé „furðulegt
að þjóðfélag, sem leyfir þegnum
sínum létt vín og sterka drykki,
skuli n-eita þeim um áfengan bjór.“
Það „furðulega" við þessa setn-
ingu er hvað hún er heimskuleg.
Hann gæti alveg eins sagt, að
berklasjúkan mann munaði ekkert
um að bæta á sig tiltölulega mild-
um sjúkdómi eins og mislingum!
Það liggja fyrir ranns'óknir sér-
fræðinga, sem sanna að langflestir
drykkjusjúklingar eru úr þeim
hópi manna, sem neyta saman á-
fengs bjórs og sterkra drykkja.
Áfengt öl með sterku diykkjunum
stóreykur því alls staðar tölu á-
fengissjúklinga. Þetta er óhaggan-
leg staðreynd, og svo saklaus er
Helgi væntanlega ekki að halda
að menn legðu niður sterka drykki
við að fá bjór. Helgi segir, að
diykkjuskapur mundi ekki aukast
við tilkomu sterks öls og hömlu-
lausa áfengissölu. En hvaðan
kemur honum slík vizka? Reynsla
nær allra annarra þjóða sannar
hið go; ustæða. Þar sem áfengið
flýtur hömlulaust, er drúkkið til
mikilla muna meir en á íslandi.
Helgi brýnir það fyrir mönnum
að drekka ekki eins og forfeð-
urnir, „sem drukku aðeins á loka-
daginn og í réttum" (!) íslend-
ingar eigi að drekka eins og „sið-
menntuð" þjóð. — Ein þessara
siðmenntuðu vínþjóða eru t.d.
Frakkar. Þeir drekka nú um 21.7
lítra af óblönduðu alkóhóli á hvert
mannsbarn í landinu; íslendingar
hins vegar 1.9 lítra. Þetta er ekki
prentvilla. Frakkar drekka dag-
lega og verða ekki eins áberandi
drukknir og íslendingur, sem
drekkur tvisvar á ári t.d. Hins
vegar er drykkja þeirra 11—12
sinnum meiri en drykkja íslend-
i><Ti. Eftir opinberum skýrsluml
þrisvar _ til fjórum sinnum meira
en á íslandi. „Menn skaða sig
naumas't á bjór,“ segir Helgi í
grein sinni, en í Þýzkalandi hefiír
bjórinn m. a. átt mikinn þátt
í óförum tvö hundruð og fimmtíu
þúsund sálna, sem eru nú þar í
landi á hælum fyrir drykkjusjúkl
inga. Þá telja sérfræðingar ölvun
af völdum bjórs valda tiltölulega
mestum sljóleika, og orsaka ótölu-
legan fjölda slysa. f Englandi er
áfengisneyzlan um 6.0 1 eða þrisv-
ar til fjórum sinnum meiri en á
íslandi. f Sviss 8.4 1, á ftalíu 9.2 1,
í Bandaríkjunum 5.7 1 o.s.frv. í
öllum þessum hömlulausu
löndum margföld á við ísland.
Á Norðurlöndum er drykkjan
minni vegna öflugri bindindis-
starfsemi og meiri afskipta hins op-
inbera. Þar er hún þó alls staðar
nema í Finnlandi mun meiri en
á íslandi. í Noregi 2.34, f Dan-
möi'ku3.70 og í Svíþjóð 3.76. —
í Finnlandi er hún lægst eða
svipuð og á íslandi. í sambandi
við Finnland er það athyglisvert
að Finnar drekka tiltölulega
minnstan bjór eða aðeins 18% af
heildarneyzlu.
Maður sem gerir sér grein fyrir
þessum staði'eyndum, hlýtur að
skilja, hvílík fjarstæða það er að
halda fram þeirri skoðun Helga
Sæmundssonar að sterkur bjór
og hömlulaus sala áfengra drykkja
auki ekki áfengisflóðið og þau
slys, afbi’ot og niðurlægingu, sem
því fylgja. Við þurfum heldur ekki
að byggja á reynslu annarra þjóða
í þessum efnum, okkar eigin
reynsla, íslendinga, bendir ótví-
rætt í sömu átt. Það er sem sé
misskilningur Helga Sæ-
mundssonar, að forfeður vorir
hafi aðeins drukkði á „lokadaginn
og í réttum.“ Meðan íslendingar
voiu nýlenda Dana flaut vínið
hömlulaust. Þess er getið t.d. árið
1862 að íslendingar hafi flutt inn
sem svarar 5—6 1 af óblönduðu
alkóhóli á hvert mannsbarn í
landinu. Með tilliti til þess að þá
drukku eingöngu karlmenn, er'
augljóst að íslendingar drukku
margfalt meir en nú og blóð-
mörkuðust eymd og niðurlægingu.
Þjóðin hefur einnig reynslu af
ster'kum bjór. í Landsbókasafninu
er til höfuðbók verzlunarfélags
þess, er hafði með höndum aðflutn
ing hingað árið 1655. Sést þar að
inn eru fluttir 28 þús. pottar af
brennivíni en 163 þús. pottar af
sterku öli. Skúli fógeti staðfestir
þetta og segir, að þetta ár hafi
öl og vín verið flutt inn fyrir 14
þús. vættir, en allar matvörur fyr-
ir aðeins 9 þúsund vættir. Þessi
bjórdrykkja er grundvöllur hinnar
miklu víndrykkju á 18. og 19. öld.
— Þannig sannar öll reynsla bæði
íslendinga og annarra þjóða, að
sterkur bjór stóreykur drykkju-
flóðið til ómetanlegrar bölvunar
fyrir mannfól'kið. Þau rök Helga
Sæmundssonar, að menn muni
drekka rninna, ef þeir drekki líka
bjór, „vegna þess að dælukrafti
mannslíkamans eru takmörk sett,“
eru harla veigalítil gegn framan-
greindum staðreyndum.
Þá ber formaður menntamála-
r'áðs að sjálfsögðu hag æskunnar
alveg sérstaklega fyrir brjósti og
segir: „Bindindismenn gera allt of
lítið fyrir æskuna — — —“. Til
að bæta úr þessu hefur Helgi ekk-
ert annað til málanna að leggja,
en það að gefa verði æskunni kost
á sterkum bjór, svo að hún fari
síður að drekka!! Að svona mála-
flutningi er ekki orðum eyðandi.
Helgi Sæmundsson telur fárán-
legt, að íslendingar drekki ekkí
sterkan bjór vegna þess að allar
siðmenntaðar þjóðir drekk; bjór!
En er minnimáttarkennd Flóa-
piltsins svo alger, að hann telji
óhugsandi, að íslendingar geti stað
ið öðrum þjóðum framar á ein-
hverju sviði? — íslendingar hafa
einir „siðaðra þjóða“ bannað
hnefaleika, og skara á þessu sviði
fram úr öðrum þjóðum. fslend-
ingar eru einir „siðaðra þjóða“
lausir við herskyldu og innlendan
her. Fáir mundu samt telja það
framför, ef farið yrði að þjálfa
æsku landsins^ til manndrápa. Á
sama hátt ber ís'lendingum a“ sýna '
þeim mun meiri manndóm, sem
þeir eru fáliðaðri og skara fram
úr öðium þjóðum, hvað snertir
útrýmingu áfengis og annarra eit-
urlyfja.
Að einu leyti hefur Helgi Sæ-
mundsson rétt fyrir sér: — Bind-
indismenn, sem berjast gegn á-
fengisbölinu eiu óvinsælir. — En
hefur það ekki hvarflað að for-
manni menntamálaráðs, að stund-
um þarf töluverðan manndóm til
að vera illa liðinn. Kristur var
óvinsæll meðal Gyðinga og Sókra-
tes meðal Grikkja vegna þess að
báðir kröfðust þess að mannkindin
kæmist upp á hærra stig, en til
þess þurfa menn að leggja á sig
það óvinsæla erfiði að ganga á
brattann. Forustumenn samvinnu-
hreyfingarinnar, bindindismanna
og verkalýðsfélaganna voru einnig
óvinsælir af skyldum orsökum. —
Albr menn og allir hópar manna,
sem berjast fyrir jákvæðum hug-
sjónum veiða óvinsælir vegna
tregðu manna til að halda á bratt-
ann. — Það er hins vegar auðvelt
að verða vinsæll með aðferðum
múglífsskvaldrarans, sem talar
eins og fólkið vill heyra og geiist
fulltrúi og samnefnari lágþýfisins.
(Framhald á 13. síðu.)
Páll Bergþórsson, veðurfræðingur:
Vind og snjó að éta
Flestir karmast viS vísu'ua
gömlu eftir sr. Jón Þorláks-
son á Bægisá:
Margur fengi mettan kvið,
má því nærri geta,
yrði fólkið vanið við
vind og snjó að éta.
Þegar við brosum að fjar
stæöunum í þessari lipru
háðvísu, er ekki víst, að við
gerum okkur grein fyrir því,
að hve miklu leyti sú fæða,
sem við neytum, er orðin til
úr vindi og snjó. Lítum við
svolítið nánar á þær matvör
ur, sem eru oftast á borðum
okkax.
Sem kunnugt er eru plönt
umar undirstaða dýraJífs.
Þó að sum dýr lifi á öðrum
skepnum, séu rándýr sem
kallað er, þá lifa fómarlömb
þeirra á jurtum, beint og ó-
beint. Oft er að vísu langur
og krókóttur vegur fæðunn
ar úr plönturíkinu til „neyt
andans“. Minnstu kvikindin
í sjónum éta sjávargróður.
Stærri sjóskepnur lifa aftur
á þeim og svo koll af kolli.
Á landi lifa hins vegar flest
rándýr beint á jurtaætum.
Þar verður því augljósari 6ú
grundvallarþýðing, sem jurt
imar hafa fjTir lífið.
Nú eru jurtir að lang-
mestu leyti gerðar af þeim
efnum, sem myndast viö
kolsýrunám þeirra, samruna
kolefnis og vatnsefnis. Koi-
efnið fá þær úr kolsýru lofts
ins. en vatnsefnið úr vatn-
inu. Vatn og kolsýra eru hrá