Tíminn - 01.02.1961, Síða 8

í 8
'MiM-I N N’,' raiðvikudaginn 1. febráar ;>
Jón Jónsson er í vandræð-
1 ræðum. Hann veit ekki hvern-
ig hann á að verja sumarleyf-
inu sínu, veit ekki hvert hann
á að fara. Og þó hann eigi
kost á ferðalögum innanlands
og utan, er óleystur mesti
vandinn: hvað á að gera við
börnin? Þau hafa veriö að
velta þessu fyrir sér hjónin,
stungið upp á ýmsu en eru
engu nær.
Víst langar þau til útlanda, en
það er ekki hlaupiS að því að
fara utan, þótt peningar og tími
séu fyrir hendi. Hvert á að fara,
hvað á að skoða, hvernig á að
ferðast?
Áhugamál og óskir
Þó að Jón Jónsson sé í vand-i
ræðum, þá eru þremenningarnir I
á nýju ferðaskrifstofunni ekki í
vandræðum. Þeir. hafa einmitt
tekið að sér að leysa allan vanda |
jóns Jónssonar. Fyrirtækið heitir
Lönd og leiðir h.f. og það er Val-,
geir Gestsson sem tekur á móti
viðskiptavinum og svarar í síma.:
Það tekur hann ekki langan tíma;
að kynnast áhugamáluip og ósk- J
vm Jóns Jónssonar, og konu hans,
cg innan skamms er tilbúin ferða- J
cætlun fyrir þriggja vikna sum-
arfrí.
Sér fyrir öllu
Þau fara fyrst með Flugfélagi
íslands til London og dvelja þar
Bjóðast til að annast börn-
in meðan á ferðinni stendur
í þrjá daga, litast um í heimsborg
iuni miklu, koma í Westminster
Abbey og þinghúsið, far'a í bráð-
skemmtilega bátsferð niður eftir
fjjótinu Thames og virða fyrir sér
gotulífið á Piccadilly. Og frúin
gefur sér tóm til að skreppa í búð-
ir meðan Jón skreppur á veðreiðar
Ný feríaskrifstofa hefur starfitS me<S þessari nýjung
(aðgöngumiðinn pantaður heima á
íslandi.) Um kvöldið eiga þau vís
sæti í Old Vic, þar sem þau sjá
frábæra sýningu á Shakespeare.
Frá London er haldið til Parísar
og þar er engin hætta á að þeim
bjónum leiðist í borg lífsgleðinn-
ar. Þau una sér kvöldstund á
Moulin Rouge, en eru þó nægilega
hiess morguninn eftir til að
skoða Louvre-safnið, þar sem
mörg merkustu listaverk heims
eru til sýnis. Þau horfa yfir borg-
•na úr Eiffeltuminum og hvíla sig
yfir glasi af Dubonnet á gangstétt-
i arkaffihúsi og imdrast hinn frjálsa
I götubrag. Þau hafa upplifað margt
í París þegar þau kveðja borgina
j cg halda til Barcelóna, frúin reik-
ar um markaðstorgin meðan Jón
tregður sér á nautaat til að upp-
fylla bernskudrauminn.
Eftir nokkurra daga dvöl í
Earcelóna þykir þeim gott að hvíla
I sig á sólheitum baðströndum Mall
crca, njóta sumars á fögrum stað
| v.ð blátt Miðjarðarhafið. Svo er
lialdið til norðurs á ný, til Ham-
j borgar og ekki látið hjá líða að
j skoða St. Pauli en þar munu vera
. frægustu krár í heimi og margt
L'á boðstólum sem ekki skal sagt
írá hér. Þó gefa hjónin sér tóm
lil að skoða skrautjurtagarðinn í
Iiamborg, sem mun einna stærst-
ur sinnar tegundar í heimi og
vatnsorgelið fræga sem þar er.
Kaupmannahöfn er síðasti áfang-
inn áður en haldið er heim.
—. Ekki óvenjuleg sjón í fjöilum Bæheims. Járnbrautarbrú yfir krappt Hvað á a3 gera VÍð börnin?
skógargil, — jarSgöng beggja vegna brúarinnar. ' Þetta er aðeins ein lausn á ótal
Haraldur
— við önnumst bömin
mörgum, sem Jóni Jónssyni stend-
ur til boða. Aðeins einn skugga
ber á: Hvað á að gera við bömin
meðan hjónin eru burtu? Það er
hvergi hægt að koma þeim fyrir,
og engan hægt að fá til að annast
Ingvi Þorsteinsson, jarðvegsfræðingur:
SAUÐFÉ OG GRÚÐUR
Staðhæfingar og staðreyndir
Umræður um beitarþol
landsins og áhrif sauðbeitar
á gróður hafa færzt í auk-
ana að undanförnu, og bend-
ir það til þess, að menn hafi
augun opin fyrir þeim vanda
málum. sem óhjákvæmilega
fylgja 1 í kjölfar stöðugrar
aukningar á sauðfjárfjölda
hér á landi. Umræður eru oft
ast til einhvers góðs, a.m.k.
á meðan þeim er haldið inn
an ramma þeirra staðreynda,
sem fyrir hendi eru. Þær geta
leitt til þess, að góðar hug-
myndir komi fram í dagsljós
ið, og þær kunna að verða til
þess, að hafnar eru raunkæf-
ar rannsóknir til þess að
kanna eðli vandmálanna og
finna lausn á þeim. En um-
ræður einar leysa engan
vanda, og þær hafa ekki orðið
til þess að fleyta þessu máli
neitt fram á leið. Við erum
jafn ófróðir um beitarþol og
meðferð beitilanda okkar nú
og við höfum alltaf verið og
skilningur á þessu viðfangs-
efni er ekki meini en svo, að
enn er nær ekkert fé veitt til
rannsókna á þvi.
Tilfinningasemi hefur ein-
kennt umræður um þessi
mál, og menn hafa óhikað
varpað fram fullyrðingum og
ágizkunum, enda vart um
annað að ræða, þegar stað-
reyndir skortir. Ummælum
'erlendra manna, sem hér
hafa átt skamma dvöl, hefur
verið óspart hampað sem ó-
véfengjanlegum sannleika,
enda þótt fæstir þeirra hafi
haft tíma né aðstöðu til þess
að kynna sér vandamálin til
hlítar og enn síður til þess
að gefa ráð um lausn þeirra.
Skal þó sfzt gefið í skyn, að
heimsóknir erlendra vísinda
manna geti ekki verið okkur
gagnlegar.
Við verðum að horfast í
augu við þá staðreynd, að við
vitum sára lítið um beitar-
þol gróðurlenda okkar og
hvernig bezt er að nýta þau.
Við höfum ekki grundvöll til
þess að fullyrða, að hér sé
of margt fé né hversu margt
fé hér geti verið við núver-
andi aðstæður, Ef til vill má
leiða rök að því, að í sumum
héruðum landsins sé hegar
of margt fé og að í öðrum
sé nægt landrými. En þetta
er enn órannsakaö mál.
Sá háttúr, sem hafður er
á um nýtingu beitilanda hér
á landi, er mjög viðsjárverð-
ur, bæði fyrir fjárbóndann
Irsgvi Þorsteinsson
sjálfan og ekki síður fyrir
framtíð gróðurlendanna. —
Nýtingin verður að vera í
samræmi við beit-arþol lands
ins, og þetta er hægt að á-
kvarða með rannsóknum. Ár
lega er varið stórfé til þess
að stöðva uppblástur og
græða örfoka land, og áburð
ardreifing á beitarlönd hef-
ur jafnvel verið hafin. En
vissulega er ekki síður ástæða
til þess að komast að raun
um, hve mikla beit landið þol
ir og koma þannig í veg fyrir
hugsanlega eyðileggingu þess.
Ábrif beitar.
Hófleg beit er ekki skað-
leg gróðri, — þvert á móti
gefa gróðurlendi, sem beitt
eru samkvæmt beitarþoli, að
jafnaði meiri uppskeru ár
eftir ár, en friðuð gróður-
lendi sama eðlis, einkum
vegna þess að beitin kemur
í veg fyrir skaðleg áhrif of
mikillar sinu. Að vissu leyti
má segja, að land geti spillzt
við of litla sem of mikla beit,
þótt hið síðara sé eflaust al-
gengara.
Sé land hins vegar beitt
umfram beitarþol, koma hin
skaðlegu áhrif fljótlega í ljós.
Fyrsrtu áhrifin eru vanalega
bau, að beztu beitarplönturn
ar hverfa smám saman úr
eróðurlendinu og aðrar lé-
legri verða ríkjandi, því að
nlöntur, sem lítið eða ekki
eru bitnar, mega sín betur
í samkeppninni.
Ástæða þessa er augljós:
Sauðfé velur úr gróðrinum
þær plöntur, sem þvi líkar
bezt, og sé of nærri þeim
gengið ár eftir ár, verða þær
þróttminni, vegna þess að
bær ná ekki að safna þeirri
forðanæringu í ræturnar,
sem er svo mikilvæg fyrir
vöxt þeirra á vorin. Rýrnun
in kemur ekki aðeins fram
á þeim hlutum plöntunar,
sem ofanjarðar eru, heldur
einnig, og jafnvel fyrr, á rót
arkerfinu. Þetta sézt glöggt
af dæminu á mynd 1.
Samfara þessu verður þétt-
leiki gróðursins mánni. Því
lengur sem land er ofbeitt,
því meira úrkynjast gróður-
inn og rýrnar, bæði að magni
og gæðum. Þetta hefur auð-
vitað í för með sér, að beitar
þol gróðurlendisins minnkar,
þ.e.a.s. sá fjárfjöldi, sem það
getur framfleytt á flatarein-
ingu.
Tafla 1 sýnir gott dæmi um
slíka gróðuirbreytingu. Töl-
urnar eru niðurstöður gróður
mælinga, er við Haukur
Ragnarsson, 'skógfræðingur,
gerðum á mólendisgróðri í
Norðtungulandi í Borgarfirði
s.l. sumar. Mælingarnar vorn
gerðar á þremur svæðum á
sams konar landi.
Hefur eitt svæðið verið
friðað í 24 ár, en hið þriðja
hefur aldrei verið friðað. Töl
urnar tákna hundraðshluta
heilgrasa, hálfgrasa, tvíkím-
blöðrunga, lyngs og runna og
mosa í gróðurbreiðunni.
Tafla I.
Samsetning gróðurs a frið.uðu, og ófriðuðu landi
Gróðurflokkar Friðað í 24 ár Friðað í 5 ár Aldrei friðað
Grös prósent 75.3 prósent 31.0 prósen-t 14.7
Hálfgrös 6.5 3.4 3.3
Tvíkímblaða jurtir 8.6 5.0 2.8
Runnar og lyng 1.5 32.9 47.1
Mosar og lágpiöntur 8.1 25.3 23.4
Ógróið 0 O A 87