Tíminn - 19.02.1961, Blaðsíða 7

T í M 1 N N, sunnudaginn 19. februar 1961.
SKRIFAÐ OG SKRAFAÐ
Ríkisstjórnin er enn staðráSin í því að hverfa aftur til hinna ?,góðu, gömlu daga. - Barátta
ríkisstjórnarinnar fyrir 4000 kr= mánaðarlaunum verkamanna og bænda. - Afstaða ríkis-
stjórnarinnar til kaupdeilunnar í Vestmannaeyjum. - Ríkisstiórninni ber að hugsa sig vel
um áður en hun rýfur stéttafriðinn og vinnufriðinn. - Ummæli Kennedys:
ÞaS er nú glöggt á öllu, að'
ríkisstjórnin ætlar að berjast
til þrautar fyrir því takmarki
sínu, að aftur verði horfið til
hinna „góðu gömlu daga“, sem
voru hér fyrir 1927. Það skal
aftur komið á því þjóðfélagi,
þegar fáir voru ríkir, en fjöld
inn var fátækur, — þjóðfélag
inu, sem menn eins og Jónas
Jónsson, Jón Baldvinsson,
Tryggvi Þórhallsson, Hallgrím
ur KTistinss. og Héöinn Valdi
marsson hófu baráttu á móti.
Þessir menn vildu skapa aukið
réttlæti og jöfnuð og undu því
ekki þjóðfélagi hinna fáu ríku
og mörgu fátæku. Vegna bar
i áttu þeirra og annarra «em
fylgdu í slóð þeirra, var hið
gamla þjóðfélagskerfi brotið
niður — ekki meö neinni bylt
ingu, heldur með markvissri
þróun fyirr atbeina samvinnu
hreyfingarinnar, verkalýðs
hreyfingarinnar og umbóta
flokkanna. Þess vegna var ís
lenzka þjóðfélagið í ársbyrjun
1960 allt annað en það hafði
veriö 1927. í ársbyrjun 1960
voru tiltölulega fleiri efnalega
sjálfstæðir einstaklingar á ís
landi en í flestum eða öllum
löndum öörum, — mikil auð
söfnun gróðamanna líka
minni og mikil örbyrgð mátti
heita óþekkt. Þetta var aðals
merki hins islenzka þjóðfélags
í ársbyrjun 1960.
Þessi mikla breyting þjóð-
félagsháttanna hafði leitt af
sér meiri framfarir á íslandi
en sennilega eru dæmi um ann
ars staöar. Þjóöartekjurnar
munu hafa margfaldast meira
á íslandi á þessum típia en
í nokkru landi öðru. Aukin vel
megun og aukið frelsi hafði
leyst framtak hinna mörgu úr
læðingi og þeir sótt fram á
öllum sviðum, jafnt undir
merkjum félagshyggju og
einkahyggju.
Reynslan hafði sýnt, að það
var fafsælt að byggja þjóðfé
lagiö upp á efnalegu sjálf
stæði, framtaki og samhjálp
hinna mörgu. íslendingar
þurftu því engin fordæmi að
sækja til rússnesks ríkiskapi
talisma eða amerísks stórkapi
talismans til þess að marka
hina efnahagslegu uppbygg
ingu í landi sínu. Árangurinn
af framtakj hinna mörgu,
frelsi hinna mörgu, samhjálp
hinna mörgu, efnahagslegu
sjálfstæði hinna mörgu, var
búinn að marka veginn.
Takmark „við-
reisnarinnar“
Foringjar Sjáifstæðisflokks
ins og Alþýðuflokksins, sem
beittu s,ér fyrir „viðreisninni11
í fyrra, vildu hins vegar ekki
halda áfram á þessari braut.
j Foringj a S j álf stæðisf lokks
■ ins hafði alltaf dreymt um að
hverfa aftur til „hinna góðu
gömlu daga“. Leiðtogar A1
þýðuflokksins höfðu slitnað úr
i tengslum við fólkið og verka
I lýðshreyfinguna og glataö nið
1 ur veganestinu, sem Jón Bald
vinsson og Héðinn Valdimars
son höfðu gefið þeim. Þeir
vildu því einnig hvérfa aftur
til hinna „góðu gömlu daga“.
Tiltölulega viðráðanlegir erfið
leikar i efnahagsmálum lands
ins voru því notaðir sem
skálkaskjól fyrir heljarstökk-
;ð aftur í gamla tímann - „við
reisnina" svonefndu. Takmark
ið var sannarlega ekki að bæta
hag atvinnuveganna, eins o"
líka er komið á daginn, heldu;
, að koma á aftur þjóðfélags
i kerfi hinna fáu ríku og mörgu
; fátæku.
í Til þess að þetta tækizt,
j þurfti sámdrátt og kreppu,
j svo að þeir efnalitlu misstu
: eignir sínar og auðurinn safn
aðist meira á fáar hendur.
i Þegar kreppan var búin að
í bera siíkan árangur, þá var
hinn langþráða markmiði náð.
Þá voru hér komnir fáir öfl„
ugir auðkóngar, fátækur verka
lýður og þróttlítil bænda-
stétt. Vinnustéttir voru þá lik
legar til aö selin vinnu sína
ódýrt. Þá var komið hér á
sama dýrðarríkið á sviði efna
hagsmála og nú er hjá Salasar
hinum portúgalska og Franco
hinum spánska.
Baráttan fyrir
! 4000 króna
mánaðarlaunum
Ríkisstjórnin og nánustu
stuðningsmenn hennar fara
ekki dult með það, að næstu
vikurnar verður háð um það
ein meginorustan, hvort henni
, heppnast framangreind á
form sín. Hér er að ræða um
baráttu ríkisstjórnarinnar fyr
ir bví, að verkamenn hafi ekki
meira en 4000 kr. mánaðar
laun. Takmark hennar er ,að
draga svo saman atvinnurekst
urinn, að öll eftirvinna hverfi,
og jafnframt vill hún stöðva
allar kauphækkanir. Þetta þýð
ir, aö mánaðarlaun verka
manna verða ekki nema 4000
krónur og því mun lægri en
þau hafa raunveruleaa verið
á undanförnum árum, þótt
kaupmáttur krónunnar væri
jafnframt miklu meiri þá. í
kjölfar þessa mun brátt fara
lækkun á því kaupi, sem bónd
anum er ætlað í landbúnaðar
vísitölunni, því að það er mið
að við raunverulegar tekjur
verkamanna. Fyrst kemur því
röðin að verkamönnum og
„Viðreisnin"
í Vestmanna-
„Viðreisnar"stefna ríkisstjórnarinnar er nú búin að stöðva útgerðina í
Vestmannaeyjum síðan um áramót. Fyrstu sex vikurnar stöðvaðist út-
gerðin vegna deilu útgerðarmanna og fiskkaupenda um fiskverðið, en siðan
hefur útgerðin stöðvazt vegna landverkafólks, sem ekki vill una þeim
kjörum, sem „viðreisnin" hefur skammtað því. í tveimur stórum útgerð-
arstöðvum öðrum, í Hafnarfirði og á Akranesi, er útgerðin nú einnig stöðv-
uð vegna verkfalla.
næst'að bændum. Það er því
í góðu samræmi við annað,
þegar stjórnarblööin segia, að
bændur megi ekki hafa
neina samúð með verkamönn
um!
Ef stjórnarherrunum tekát
sú fyrirætlun, að mánaðar-
laun verkamanna og bænda
verða 4000 kr., að óbreyttri
dýrtíð, hefur hún aftur dreg-
iö þessar stéttir ofan í svaðið,
sem þær voru í, þegar sam-
vinnuhreyfingin; verkalýðs-
hreyfingin og umbótaflokk-
arnir hófu baráttu sína. Þá
mun brátt fækka hinum
mörgu efnalega sjálfstæðu
einstaklingum á íslandi. Þá
mun hverfa úr sögpnni fram-
tak hinna mörgu, sem mezt
hefur lyft íslandi á seinustu
áratugum. Þá mun kjarkur og
bjartsýni hinna mörgu dvína.
Þá verður hér jarðvegur fyrir
fáa, volduga auðdrottna. Jafn
vel erlendir auðdrottnar
kunnu þá að fara að líta hing
að hýru auga, því að hér mun
þá völ á ódýrum vinnulýð.
Deilan í Vest-
mannaeyjum
Stj órnarherrarnir ætla ber-
sýnilega að láta einskis ófreist
að í baráttu sinni fyrir 4000
kr. mánaðarlaununum. Það
sýnir bezt deilan við land-
verkafólkið í Vestmannaeyj-
um. Atvinnurekendum þar er
hótað þungum refsingum, ef
þeir semja. Sáttatilraunir eru
látnar fara frarh í Reykjavík,
en ekki Vestmannaeyjum.
Engin sáttanefnd hefur verið
skipuð til aðstoðar sáttasemj-
ara, eins og venja hefur verið
hingáð til í kaupdeilum, þegar
þær eru búnar að standa
lengi. Hagfræðingum ríkis-
stjórnarinnar, eins og Ólafi
Björnssyni er teflt fram og
þeir látnir predika, að þjóð-
félagið muni eiginlega farast
og gjaldmiðillinn verða að
engu, ef verkamenn hafi
meira en 4000 kr. mánaðar-
laun. Þetta sama sögðu líka
hagfræðingar Eisenhowers,
þegar. þeir líéldu því fram, að
lágmarkslaun verkamanna
mættu alls ekki vera meira en
einn dollari á klst. Hinn nýji
forseti Bandaríkjanna lætur
sér hins vegar ekki nægja
minna en aö beita sér fyrir
25% hækkun þeirra og telur
það eitt af leiðunum til að
auka framleiðsluna og efla at
vinnulífið.
Sannarlega þolir atvinnu-
reksturinn vel nokkra kaup-
hækkun eða kjarabætur til
handa verkamönnum í öðru
formi, ef rétt er stjórnað. Ár-
ið 1958 höfðu atvinnuvegirnir
góða afkomu, þótt kaupmátt-
ur launa væri þá 15% meiri
bg eftirvinna mikil. Þeir eiga
enn frekara að geta þetta nú,
því að síðan hafa þeir tekið
framförum á ýmsum sviðum.
En að sjálfsögðu yrði þá að af
létta af þeim vaxtaokrinu og
öðrum slíkum samdráttar-
ráðstöfunum.
Að dæmi Hitlers
og McCarthys
Eitt af helstu úrræðum
stjórnarherranna til að halda
í 4000 kr. mánaðarlaunin, er
að stimpla alla baráttu fyrir
bættum kjörum verkamanna
kommúnisma. Það er sagt, að
Framsóknarmenn séu að
þjóna ■ kommúnistum, þegur
þeir vilja ekki una því fyrir
hönd verkamanna og bænda,
að þeim sé réttur þessi 4000
kr. mánaðarskammtur. Vissu-
lega geta stjórnarherrarnir
ekki gert einræðisstefnu
kommúnista^ meira gagn, en
að reyna að fá menn til að
’ialda, aö kommúnisminn sé
nú ekki annað og verra en
’^að, að hann vilji láta verka-
. nenn hafa meira en 4000 kr.
"ánaðarlaun!
Það er í slíkurn áróðri eins
g fleirum, sem þeir Hitler og
McCarty eru slæmir lærimeist
arar.
Annars er það næsta bros-
legt, þegar forráðamenn
stjórnarflokkanna eru að
brigsla öðrum um samstarf
við kommúnista. Sjálfir hafa
þeir átt við þá hið nánasta
samstarf, í verkalýðsfélögun-
um, í bæjarstjórn og í ríkis-
stjórnum. Það eru enn ekki
nema eitt og hálft ár síðan
þeir höfðu við þá hið nánasta
samstarf um kjördæmabylt-
inguna. Fyrst stj.órnarflokk-
arnir geta þannig stuðzt við
kommúnista í óþuxftarmálum
er öðrum vissulega heimilt að
njóta fulltingis þeirra til að
hindra aðra eins fyrirætlun
og þá, að aftur skuli tekið upp
úrelt þjóðfélagskerfi hinna
fáu ríku og mörgu fátæku.
Aðvörunarorð
Það er vert að gera ríkis-
stjórninni það ljóst, að hún
leggur til harðrar baráttu,
þegar hún stefnir að því, að
endurréisa hina úreltu þjóð-
félagshætti á íslandi. Með
þvi rýfur hún stéttarfrið og
vinnufrið. Með því stofnar
hún atvinnuvegunum í voða.
En hún skal gera sér það ljóst,
að frjálshuga íslendingar
verða ekki fljótlega brotnir á
bak aftur, þótt beitt sé hótun-
um og hungursvipu, eins og
nú virðist stefnt að í Vest-
mannaeyjum. Jafnvel margir
þeirra, sem hafa fylgt stjórn-
arflokkunum hingað til munu
reynast ótryggir, ef stefnt
verður til þvílíkra átaka og
ríkisstjórnin virðist nú hafa
í huga í baráttu sinni fyrir
4000 kr. mánaðarlaunum
verkamönnum til handa. Jafn
vel Guðjóni í Iðju er farinn
að skora á menn að gefa í
verkfallsssjóðinn. Stjórnin
ætti, áður en lengra er hald-
ið, að hugsa sig vel um,
og rifja upp þau orð Kenne-
dys forseta, að sé ekki hægt
að hjálpa hinum möreu fá-
tæku, þá sé heldur ekki hægt
að bjarga hnium fáu ríku.
L