Tíminn - 29.09.1961, Blaðsíða 6

f‘
TÍMINN, föstudaginn 29. september 1961.
Hjálmtýr Pétursson:
Orðið er frjálst:
70 ARA I DAG:
Er heiðarlega reknu fyrir
tæki ofaukið í landinu?
Ekkert er nú rætt meir meðal
allra hugsandi manna en það
stjórnleysi, sem rrkir í landinu. Á
aðra hliðina er óhóf og sukk með
sameign þjóðarinnar t.d. þenslan
í öllum bankarekstri landsmanna.
Utanríkisþjónustan, ferðalög
ráðherra og flokksgæðinga á alla
mögulega fundi, sem haldnir eru
um víða veröld og eru í sjálfu sér
ekkert annað en veizluhöld á
kostnað þjóðar, sem lifir að
nokkru á gjafafé í ýmsum mynd-
um.
Æðsta stjórn landsins með öllu
sínu skrifstofufargani kostar millj-
ónatugi. Það er eins og risahöfuð
á dvergi. Er ekki kominn tími til,
að þessi 170 þúsund manna hópur
(afkomendur víkinganna), sem^
byggir þetta land, láti „Fjallkon-
una“ skipta um ásjónu.
Veizluhöld þess opinbera eru
þegar orðin landfræg. Og fræg að
endemum í nágrannalöndum okk-
ar. Ef einhver starfshópur manna,
íþróttamenn eða málarar og ekki
sízt, ef nokkrir menn mæta hér
á fundi, er slegið upp dýrlegri
veizlu á kostnað þess opinbera og
áfenginu bókstaflega pumpað ofan
í gestina. Og endastöðin er oftast
á öllum þessum ósköpum loka-
veizla á forsetasetrinu á Bessa-
stöðum. Það væri fróðlegt fyrir
landsfólkið og raunar á það kröfu
á því, að ríkisbókhaldið birti í
Lögbirtingablaðinu kostnað þess
opinbera yfir ferðalög og veizlu-
kostnað, sem er greiddur af opin-:
beru fé. Gæti þá myndazt sam-j
keppni í framtíðinni um að fara
sem bezt með það fé, sem er sam
eign allrar þjóðarinnar. Meðan
hvergi er stungið við fæti rekur
ríkisfleyið undan sjó og vindi og
hver verðbólgualdan skellur yfir
aðra.
„Syndir feðranna koma niður á
toörnunum". Þjóðin sjálf er nú
stödd í sporum litlu telpunnar í
ævintýri Andersens, sem stóð úti
í snjóhríðinni og sá inn um glugg-
ann veizluglaum ríka mannsins.
Engin þjóð í veröldinni hefur
velt sér í slíku peningaflóði miðað
við höfðatölu og við fslendingar
síðast liðin 20 ár. Og engin þjóð
er eins skammarlega á vegi stödd,
miðað við það, sem henni hefur
verið rétt upp í hendurnar. Allar
milljarðirnar eru horfnar, hrikaleg
skuldasöfnun alls staðar, þar sem
hægt hefur verið að slá pening
með aðstoð vinveittra þjóða. Gjald
miðillinn hrynur, jafnvel tvisvar
á ári. Eignaskiptingin í þjóðfélag-
inu verður ranglátari með hverju
gengisfalli og stéttastríð blasir við
Hverri þjóð og einstaklingum er
hollast að eyða aðeins því, sem
þeir afla. Eflaust væri þjóðarsálin
betur á vegi stödd í dag, ef við
hefðum aldrei fengið stríðsgróða,
gjafir eða styrki. Þau sannindi eru
nú flestum ljós, „að það þarf
sterk bein til að þola góða daga“.
Það er t.d. engum hollt að fá
áfengi og tóbak gefins — jafnvel
ekki stjómarherrum. Ef við lítum
yfir farinn veg þessi ár frá stríðs-
byrjun frá því að auðurinn fór að
streyma inn í landið. Öllu þurfti
að eyða strax. Það var ekki einu
sinni hugsað um, hvernig skynsam
legast væri að hagnýta þennan
hvalreka með framtíðarhag og vel-
ferð allra fyrir augum. Togarafloti
var keyptur í einni pöntun, (og
það gufukyntir togarar, þótt dies-
el-vélar væru sjálfsagðar), ekkert
hugsað um það, þó að tækniþró-
unin héldi áfram. (Samanber þess-
ir fimm 40 millj. kr. togarar, sem
eftir eitt, tvö ár eru orðnir svo
úteltir, að engin þjóð myndi
byggja slík skip í dag. Svíþjóðar-
bátamir frægu keyptir fast að
hinadíað, þó að engin reynsla væri
fyrir þeim og nýjungar í bátasmíði
kæmu á hverju misseri. Bílaflota
var mokað inn í landið á þessum
árum (til að halda uppi ríkisbú-
skapnum) eins og aldrei yrði gerð
ur framar bíll í veröldinni. Stjórn
arherrarnir virðast hafa haldið, að
veraldarsögunni væri lokið með
þeirra tímabili, en það hafa þeir
reiknað skakkt eins og annað.
Allt þetta gálausa framferði
valdhafanna orsakaði það, að allt
komst á upboð, víxlhækkanirnar
urðu eins og boltaleikur hjá börn-
um og eyðilögðu allan grundvöll
fyrir eðlilegri efnahagsþróun.
Þeir, sem görguðu hæst, voru látn-
ir stjórna landinu. — Á varnarorð
var ekki hlustað.
II.
„Beittu geiri þínum þangað
sem þörfin meiri fyrir er“
í þessu landi, þar sem flest er
látið vaða á súðum í opinberum
og hálfopinberum rekstri, vekur
það því athygli, ef eitthvert fyrir-
tæki er vel rekið, svo að af ber.
Á undanfömum þingum hefur
verið háð hörð barátta um líf og
dauða eins ríkisfyrirtækis, sem bú-
ið er að starfa rúm 30 ár og hefur
alltaf verið starfrækt af mestu
prýði, sem landfrægt er orðið. Á
Alþingi hefur það merkilega skeð
í þessu máli, að flokkshandjárnin
hafa ekki dugað. Menn hafa
skipzt í flokka, en ekki eftir
flokkslínum. Þeir, sem sigrað hafa
í málinu, hafa verið þeir, sem
metið hafa hag þjóðarinnar og
heiðarlega meðferð fjár, sparnað
og reglusemi í hvívetna. Stofnunin,
sem hér um ræðir er Áburðarsala
ríkisins.
Allir þeir, sem hafa haft við-
skipti við þetta ríkisfyrirtæki, hafa
verið á einu máli um það, að því
væri að treysta og öll þjónusta
þess til fyrirmyndar. Forstjórar
Áburðarsölunnar frá upphafi hafa
verið þeir, Árni G. Eylands, Jón
fvarsson og nú síðustu ár Björn
Guðmundsson. Menn þessa þarf
ekki að kynna fyrir bændastétt
landsins.
Aldrei hefur heyrzt eitt orð frá
kaupendum áburðar um, að þeir
óskuðu að fyrirtækið yrði lagt nið-
ur, enda ekki ástæða til. Árið 1959
var heildsöluálagning Áburðarsöl-
Margrét Sigfúsdóttir
fyrrum húsfreyja á Uppsölum í Miðfirði
unnar 1%—2Vi %. Eru það mörg
fyrirtæki í landinu, sem hafa slíka
heildsöluáiagningu? Ekki var rekst
urskostnaðurinn mikill, aðeins
0,5% af vörusölu.
Væri rekstur allra ríkisfyrir-
tækja og atvinnuvegir þjóðarinn-
ar stundaðir af slíkri kostgæfni og
tíðkast hjá Áburðarsölu ríkisins
væri flest á annan hátt í okkar
þjóðarbúskap. En hvers vegna er
nú sótt að þessu fyrirtæki með
oddi og egg? Ekki eru það verzl-
unarfyrirtæki bænda, búnaðarfé-
lögin eða bændurnir sjálfir, sem
óska þess....
Það kom einu sinni dugnaðar-
maður úr sveit í vinnuflokk, sem
vann fyrir ríkið. Hann kepptist
við allan daginn, eins og hann var
vanur heima hjá sér. Það var gert
mikið spott að manninum. Vinnu-
félagar hans héldu, að hann væri
ékki með fullu viti, þeir voru
|vanir að taka það rólega, fá sér
reyk og spjalla um daginn og veg-
;inn í vinnutímanum. — Þetta var
ríkisvinna. —
í Er nú ástandið í þessu landi
'orðið þannig, að það sé „þyrnir í
augum“, að eitthvað sé gert vel.
Á nú allt að hafa sama svipmótið
og Grasa-Guddu fannst í ellinni,
að allt væri flatneskja — allt væri
grátt.
Verzlun og verksmiðjufram-
leiðsla eru tveir óskyldir, hlutir.
Kapp nokkurra manna að láta
leggja niður vel rekið ríkisfyrir-
tæki og afhenda það hlutafélaginu
í Gufunesi er furðulegt. E. t. v.
er það skýringin, að óánægja hef-
' ur verið með Gufunes-áburðinn.
ÍÞað var strax verksmiðjugalli, að
verksmiðjan gat ekki framleitt á-
jburð, sem hægt var að dreifa.
jKjarninn er líkari púðursykri en
áburði. Með því að leggja að velli
Áburðarsöluna er samkeppnin úti-
llokuð við góðan erlendan áburð.
! Og enn torskildara er það, ef
ríkisvaldið notar lagaheimild til
jað leggja fyrirtækið niður, en bíð-
ur ekki eftir áliti Alþingis, sem
jnú fer að hefja störf. Hvers vegna
1 fær ríkið ekki ölgerðina við
jFrakkastíg til þess að annast sölu
áfengis fyrir sig. Hvort tveggja
er á flöskum.
Ríkisstjórn íslands hefur mörg
verkefni framundan, sem erfið
verða viðfangs. Þjóðin mun áreið-
anlega fylgjast vel með og óska
eftir því, að hún beiti geiri sín-
um þar, sem þörfin meiri fyrir er
— en að leggja niður stofnun, sem
allir eru sammála um, að sé bezt
rekna ríkisfyrirtækið í landinu.
Sjötug er í dag Margrét Sigfús-
dóttir, fyrrum húsfreyja á Upp-
sölum í Miðfirði.
Foreldrar Margrétar voru þau
víðkunnu sæmdarhjón, Sigfús
Bergmann Guðmundsson og Ingi-
ibjörg Jónsdóttir, er lengi bjuggu
' á Uppsölum. Ólst Margrét þar
upp í stórum og vel gefnum
systkinahópi. Var heimilið talið
! efnaheimili og aðbúnaður barn-
! anna góður á þeirra tíma vísu. Ung
íað árurn gekk Margrét í Kvenna-
j skólann á Blönduósi, en þann skóla
hafa jafnan sótt margar hinna
efnilegustu dætra húnvetnskra

MóSir okkar
ÁstríSur Þorsteinsdóttir,
' frá SignýjarstöSum
lézt á FjórSungssjúkrahúsinu á Akureyri aSfaranótt 27. þ. m.
JarSaS verSur f helmagrafreit að Húsafelli mánudaginn 2. okt.
kl. 2 eftir hádegi.
ÁstríSur Jósefsdóttir
Þorsteinn Jósefsson
ÞAKKARÁVÖRP
Hjartans þakkir færi ég vinum og vandamönnum
sem glöddu mig með gjöfum og heimsóknum á
sjötugsafmæli mínu 22. sept. s.l.
Sigríður Benediktsdóttir,
Vogalæk, Mýrasýslu.
byggða, og var sá skóli um langt
skeið ein aðalmenntalind íslenzkra
kvenna, og munu þær margar, hús-
freyjur þessa lands, sem þangað
ihafa sótt drjúgt veganesti og síðar
orðið fyrirmyndar konur, hver á
j sínum stað. Og vissulega er Mar-
j grét góður fulltrúi þeirrar fríðu
! fylkingar.
Næstu misserin var Margrét far-
kennari í heimabyggð sinni og
fórst henni það mætavel og stund-
aði það starf af mikilli kostgæfni,
svo erfiðar sem aðstæðurnar voru
á þeim dögum. Sérstaklega var til
þess tekið, hve margir nemendur
hennar skrifuðu góða rithönd, en
á þeim tímum varð kennarinn
gjarnan að búa til skrifbækurnar,
strika þær og gefa forskrift, og
var það vitanlega ekki á allra
færi, ef góður árangur átti að
nást. — Þótt hin unga kennslu-
kona hafi ef til vill ekki gert sér
þess fulla grein, voru þessir vetur.
er hún stundaði barnakennslu með
svo ágætum árangri, einnig henni
sjálfri góður undirbúningur undir
það mikilsverða lífsstarf, sem
hennar beið, sem margra barna
móður og húsfreyju á stóru og fjöl
mennu heimili.
Liðlega tvítug að aldri giftist
Margrét elzta syni þeirra Núps-
dalstungulijóna, Björns og Ás-
gerðar, Bjarna, er heitinn var
eftir móðurföður sínum, er um
langt skeið var þar bóndi og
hreppstjóri í sinni sveit. Þau ungu
hjónin hófu þegar búskap, þótt
erfitt væri þá að fá jarðnæði í
sveitinni, svo sem nú vill verða
að fá íbúð í kaupstöðum landsins.
Urðu þau að sætta sig við að flytja
oftar en einu sinni búferlum, en
lengst bjuggu þau á föðurleifð
Margrétar, Uppsölum.
Þau hjón eignuðust átta börn,
|sem öll eru á: lífi, vel gefin og
bera vott heilbrigðu uppeldi góðra
foreldra, en þau eru: Sigfús, for-
stjóri heildverzlunarinnar Heklu,
kvæntur Rannveigu Ingimundar-
dóttur. Ingibjörg, gift Boga Sigurðs
syni. Ásgerður, gift Jóni Snæ-
björnssyni. Björn, bifreiðarstjóri,
kvæntur Karinu Björnsdóttur
Blöndal. Jóhanna, gift Kjartani
Ólafssyni. Jón, kaupmaður, kvænt-
ur Steinunni Hansen. Svavar, raf-
virkjameistari, kvæntur Lilju Sig-
valdadóttur og Ólöf, gift Þórarni
Þórarinssyni. Eru þau systkin öll
búsett í Reykjavík utan Björn, sem
býr á Hvammstanga.
Það lætur að líkum, að sérhver
nýr dagur hefur fært þeim hjón-
um, Bjarna og Margréti, ærin
verkefni, að sjá svo stórum barna-
hópi farborða, og dugði lítt að
mæla dagsverkið í stundum, með
tilliti til launa i krónum talið. En
þótt vinnutíminn væri langur í
sveitinni og flest þau þægindi
skorti, sem nútíminn krefst, þá
voru þroskaskilyrði æskunnar, und-
ir handleiðslu góðrar móður, óefað
mikil og heillarík. Þar var lagður
grunnur að framtíðargengi þessa
mannvænlega hóps. En leiðin lá
burt úr sveitinni, er börnin voru
flest upp komin, og til höfuðborg-
árinnar, og reist nýtt heimili, þar
sem börnin, og síðar barnabörnin,
ásamt fjölmörgum frændum og
venzlamönnum hafa átt öruggt at-
hvarf og óteljandi ánægjulegar
samverustundir, fyrst um nokk-
urra ára skeið að Vesturgötu 9,
og nú á Laugarnesvegi 67. Vissu-
lega er mikill. munur á högum
sveitakonunnar, sérstaklega á
fyrsta þriðjungi aldarinnar og
kaupstaðarkonunnar í dag. Margrét
iiefur reynt hvort tveggja, og þótt
hún væri komin á efri ár, er hún
flutti í borgina, myndi ókunnugum
sýnast, svo sem væri hún fædd
þar og uppalin.
Á síðast liðnu ári varð Bjarni
sjötugur, og á næsta ári eiga þau
hjónin gullbrúðkaup, svo skammt
er milli merkisafmæla. En þótt
löng og viðburðarík ævi sé að baki,
hefur Elli kerling furðulítið fang
fest á þessum dugmiklu sæmdar-
hjónum, og mun þeim báðum fjarri
skapi að setjast í helgan stein, þó
að kringumstæðurnar leyfðu það
nú mætavel.
Þótt nú sé senn liðin hálf öld
frá því, er ég, sem línur þessar
rita, hóf skólanám hjá kennslu-
konunni ungu, er léttfætt og kát
liljóp með okkur krökkunum um
túnið á Bjargi, þar sem Ásdís fyrr-
um hafði áhyggjur af ódæla eftir-
lætisbarninu sínu, Gretti, 'þá eru
þær bernskuminningar enn ó-
fölskvaðar í huga mínum, og sá
sjóður ánægjulegra endurminn-
inga hefur vaxið jafnt og árunum
hefur fjölgað. Og trúað gæti ég,
að engi fyndist sá, er kynnzt hefur
Margréti, sem eigi hefði sömu
sögu að segja. Er því ekki ósenni-
lega til getið, að gestkvæmt verði
á heimili þeirra hjóna í dag, en
hinir, sem í fjarlægð búa, sendi
afmælisbarninu hlýjar kveðjur og
hugheilar árnaðaróskir í tilefni
þessa áfanga.
G. B.
Frímerki
Óska eftir að kaupa Evrópu-
sett 1960 og 1961. Kaupum
einnig ný og notuð íslenzk
frímerki.
FRÍMERKJASTOFAN
Vesturgötu 14
sími 24644