Tíminn - 07.11.1961, Page 11

11
rÍMIN N, þriðjudaginn 7. nóvember 1961.
Flestir kannast vio lagio ur

4'
*
„Exodus", sem nýlega naut
svo mikilla vinsælda hér. En
þeir eru fáir, sem séð hafa
kvikmyndina sjálfa, sem ekki
hefur enn þá komiS til lands-
ins. Hún hefur verið sýnd
undanfarið í ýmsum stór-
borgum erlendis og hvar-
vetna hlotið mikið lof. Mynd
in er byggð á mikilli skáld-
sögu eftir Leon Uris og fjall-
ar um árþúsunda baráttu
Gyðinganna fyrir tilverurétti
sínum, baráttu, sem enn er
ekki lokið. Og henni mun
ekki Ijúka að fullu, svo lengi
sem Gyðingahatrið blómstrar
á vissum stöðum í heiminum.
Nú er ísrael vettvangur bar-
áttunnar, og þar er hún háð
með friðsamlegum haka,
plóg og traktor, landið
blómstrar, og æ fleiri Gyð-
ingar flykkjast hvaðanæva úr
heiminum og finna þar heim-
ili, eins og heilög ritning
hefur spáð En í heilaqri svo ml,<in,1 lestarþunga, og þetta skip verður miSpunkturinn í þeim sögulega viðburði, þegar hundruð barna
ritningu ’stendur einnig Þvinsa ensk stiórnarvöld tu að velta Þeim leyfi 111 að sigia tM ísrael'
skrifað, að heimkoman skuli
kosta fórnir og blóð. .. .
Gengu til ísraels
Skáldsaga Leon Uris „Exodus“
hefst á dögum keisaraveldisins í
Rússlandi, þegar Gyðingaofsókn-
ir þóttu sjálfsagður hlutur þar.
Lesendur kynnast Gyðingi, sem
er skósmiður að atvinnu, en
synir hans leggja í það fyrirtæki
að ganga frá Rússlandi til ísrael.
Annar þéssara Gyðinga, sem
fæddur er í Rússlandi, er faðir
aðalpersónunnar í kvikmyndinni,
Ari Ben Canaan.
f öðru lagi kynnast lesendur
Gyðingahverfunum í Varsjá. Þar
er drengurinn Dov Landau, sem
orðið hefur að horfa upp á,
hvernig ættingjar hans voru
þurrkaðir út, einn af öðrum.
Þeir fylgjast með honum áfram
gegnum hinar ægilegu Gyðinga-
búðir, þar sem þúsundir Gyðinga
voru daglega fluttir í gásklefana,
og síðan niður í gegnum Evrópu
Gamla, hrörlega gufuskipið „Exodus" hefur fyrlr löngu verið dæmt til að höggvast, en Gyðingarnir hafa ekki
Hið fyrirheitna land
hún dvaldist í mörg ár og kynnt-
ist áhyggjulausu og öruggu lífi.
En þrátt fyrir það finnur hún,
að hún hefur takmark að keppa
eftir. Þess vegna er Karen einnig
að hitta á Kýpur.
Við innganginn í
gasklefana
Á Kýpur mætast söguhetjurn-
ar, og þar hefst myndin árið
1947 í hinum ömurlegu og yfir-
fullu flóttamannabúðum, sem
smátt og smátt tæmast að Gyð-
ingum, sem taka stefnuna heim
til hins fyrirheitna lands.
Hér berst Karen við hlið am-
erísku hjúkrunarkonunnar Kitty
//. síðan
til flóttamannabúðanna á Kýpur.
Og í þriðja lagi kynnast les-
endur ungu stúlkunni Karen.
Hún er dóttir vísindamanns af
Gyðingakyni, en í æsku hafði
hún flutt til Danmerkur, þar sem
við að halda hugrekkinu í börn-
unum. \ndlegar og líkamlegar
ástæður Karenar eru greinilega
mun betri en hinna barnanna,
þökk sé hennar öruggu æsku í
Danmörku. Karen og Kitty eru
Hið hræðilega augnablik, þegar Dov finnur Karen, sem drepin hefur verió
af landamæraverði. Nú fyrst rennur það upp fyrir honum, hversu mikils
virði hún var orðin honum, (Sai Mineo og Jill Harworth).
mjög hugrakkar og vonglaðar.
Þær vita, að þau verða öll sótt
af ísraelskum frelsisbaráttu-
mönnum, þegar er þeir geta
komið þvi við.
En börnin eiga við ömurlegar
minningar að stríða, og Karen
og Kitty eiga fullt í fangi með
að halda hugrekkinu í þessum ó-
hamingjusömu börnum. Þessi
börn hafa séð meira heldur en
trúlegt er, að nokkur maður lifi
af að horfa upp á. Meðal þess-
ara barna er drengurinn Dov.
Hann og margir aðrir eru svo
mótaðir af þessari hræðilegu
reynslu, að hafa beinlínis verið
rétt við innganginn í gasklefana,
að vafamál er að nokkurn tíma
verði manneskjur úr þeim.
Börnin svelta sig
Og svo hefst leiðangurinn „Ex-
odus“, þessi mikli leiðangur, sem
flytja skal fleiri hundruð barna
frá flóttamannabúðunum á Kýp-
ur fram hjá Englendingunum og
um borð í hið lélega gamla skip,
sem ber sama nafn.
Bömin eru stöðugt þjálfuð til
fararinnar, og að næturþeli læð-
ist hljóðlát og þögul fylking
barna í vörubíla, sem teknir
höfðu verið að „láni“ hjá Eng-
lendingum. Vörubílarnir flytja
þau að skipinu „Exodus". Brott-
för skipsins frá Kýpur veldur
miklu uppþoti meðal Englend-
inga. Virðingar sinnar vegna
geta þeir ekki látið skipið fara.
En börnin eru vel þjálfuð, og
þau standa saman sem einn mað-
ur og vita, ltvað þau eiga að
gera. Fái skipið ekki leyfi til að
yfirgefa höfnina í Nicosia, neita
þau að borða.
Orðsendingar fljúga á milli
ensku rikisstjórnarinnar og her-
stjórnarinnar á Kýpur, og dag-
arnir líða. Fjöldi barna er orðið
meðvitundarlaust af hungri. Ang-
ist og skelfing grípur um sig á
eyjunni, og brezki hershöfðing
inn Sutherland, sem sjálfur er
að hálfu leyti af Gyðingaætturr.
á hræðilega daga. Þegar fyrsta
barnslíkið er flutt í land úr
,.Exodus“, gefa Englendingarnir
eftir. „Exodus" getur hafið för
sína til hins fyrirheitna lands.
Og nú er komið til ísraels,
þar sem nýir bæir þjóta upp, þar
sem hópar Gyðinga hvaðanæva
úr heiminum yrkja eyðimörkina
með elju og \amsýni. Eyði-
mörkin blátt áfram skal
blómstra!
Arabar fylgjast v jeð landnám-
ínu og hrista áhyggjufullir höfuð
sín. Eyðimörkin hefur í árþús-
undir verið eyðimörk. Og nú
kemúr þetta ókunnuga fólk og
snýr lögmálum náttúrunnar bein-
línis við. Það skal verða að gjalda
þess. Hinir fjandsamlegu ná-
grannar þeirra ætla sér ekki að
þola, að það geti fyrirhafnar-
laust setzt þarna að, og það kost-
ar miklar fórnir. Dráp og laun-
morð eíga sér stað dag og nótt
við landamærin.
Þarna er fjölskyldan Ben Can-
aan, gamli Barak, annar bræðr-
anna frá Rússlandi, sem kom
gangandi til ísraels, hans góða
kona, Sarah, sonurinn Ari, sem
er aðalpersóna kvikmyndarinnar
og dóttirin snotra og hugprúða,
Jordana. Líf þeirra er löng bar-
átta. Barátta, sem aðeins hefur
eitt takmark: að fá leyfi til að
lifa, ekki aðeins^fyrir þau sjálf,
heldur og fyrir alla ísraelsku
þjóðina.
Inn í líf þessa fólks, tiú þess
og hugsjónir, fléttast saga hjúkr-
unarkonunnar amerísku, sem
ekki fær sig til að snúa aftur
heim. í upphafi er það vegna
þess, að hún hefur ekkert heim-
ili að snúa sér til, síðar einfald-
lega af því að barátta ísraelsku
þjóðarinnar er orðinn hluti af
lífi hennar, og að lokum er hún
orðin ein af þeim.
Og þarna er Karen, sem vex
upp og þroskast. Hún verður
ástfangin í Dov, sem þó hvorki
er vingjarnlegur né ástúðlegur.
En Karen, svo ung sem hún er,
skilur, að hið eina, sem hann
þarfnast, er skilningur og þolin-
mæði, til þess að hægt sé að
leysa þá hnúta, sem þræðir hat-
ursfullrar sálar hans eru knýttir.
En einmitt þegar hinni þraut-
góðu Karen hefur tekizt að fá
drenginn til að sýna sínar mann-
legu tilfinningar, er þessi góða
stúlka drepin af arabiskum laun-
morðingja. Þá skilur Dov, hvað
hann hefur misst.
Og frelsishetjan Ari, sem neit-
að hefur að lifa sínu eigin llfi,
heldur hefur aðeins viljað lifa
fyrir þjóð sína og land, þessi
harðsvíraði maður, sem hefur
séð svo marga falla, fellur í
fyrsta skipti saman og viður-
kennir, að einnig hann er maður
með tilfinningar.
Bugaður af sorg, en trúaður á
framtíð ísraels, gengur hann mót
nýju lífi með Kitty, hjúkrunar-
konuna amerísku, sér við hlið.
Kvikmynd þessi hefur hlotið
verðskuldaða athygli og lof, bæði
fyrir leikstjórn og leik. AðaL
hetjan Arí er leikin af Paul New-
man, Kitty, amerísku hjúkrunar-
konuna, leikur Eva Marie Saint.
Dov og Karen eru leikin af Sal
Mineo og Jill Haworth. Enn
fremur leika í myndinni Peter
Lawford, John Derek o. fl. Senni
lega verour þess langt að bíða,
að mynd þessi komi hingað til
lands, en áreiðanlega er óhætt
að hlakka til þess.
Hetjan Ari teflir oft á tæpasta vað f
hann særist, verður Kitty að hjúkra
ófullnægjandi áhöldum. Meðal annars
hans, án þess að hafa aðstöðu til að
Marie Saint).
baráttu sinni fyrir fsrael, og þegar
honum við frumstæð skilyrði með
framkvæmir hún uppskurð á fæti
deyfa hann. (Paul Newman og Eva