Tíminn - 03.12.1961, Blaðsíða 8

TÍMINN, sunnudaginn 3. desember 1961
Skartgripabúðin var við aðal-
götuna miðja. Þar var hver búð-
in við aðra, þó eins og ögn afsíð-
is, því að hið mikla gistihús, er
gnsegði yfir aðrar byggingar,
náði lengra fram á gangstéttina
en hin húsin.
Næst gistihúsinu og 1 skugg-
anum af hinum mikla gafli þess
var verzlun, sem fröken Jensen
rak. Hún verzlaði einungis með
band og garn, smávaxin og hlé-
dræg. Búðin var líka lítil og í-
burðarlaus, rétt eíns og konan
sjálf, og það var likt og fyrir-
tækið og eigandinn vildu láta
fara sem allra minnst fyrir sér.
Næst var tóbaksverzlun, og hún
var einnig að nokkru leyti í
skugga gistihússsins. Samt hörf-
aði skugginn þaðan, þegar sól
var hátt á lofti. Gistihúsið leyfði
náðarsamlegast, að ylríkir geisl
ar sólarinnar féllu stund úr degi
á hvíta framhlið tóbaksverzlun-
arinnar. Þriðja verzlunin var
brauðbúð, og loks var svo skart-
gripaverzlunin í yzta húsinu.
Handan við það var gömul og
þröng þvergata, sem lá niður að
höfninni. Þegar kom þar út á
hornið, virtist yfirbragð húsarað
arinnar orðið svipmeira. Hún
hafði sigrazt á þessari hlé-
drægni, sem einkenndi hana
næst gistihúsinu. Yzta húsið
kerrti sig framan í alla, umleik-
ið glöðu sólskini, og gluggar
verzlunarinnar á horninu sneru
bæði í suður, út að aðalgötunni,
og í vestur, út að hafnargöt-
unni. Þar skein sólin frá þvi á
morgnana og langt fram á dag,
að hún hvarf bak við lágt hús-
ið hinum megin hafnargötunn-
ar, gegnt húsi gulísmiðsinss.
Þetta var skartgripabúð, sem
gat hreykt sér. Hvað var í hin-
um búðunum, sem gladdi geisla
sólarinnar viðlíka og gulldjásn-
in? Þeir litlu geislar, sem kom-
ust alla leið inn í búðina hjá
fröken Jensen, drukknuðu þar í
ullarbandi og sóffapúðum, og í |
brauðbúðinni bræddu þeir að-1
eins sykurleðjuna á vínarbrauð- i
inu, svo að hún rann út af því. j
En í skartgripaverzluninni sindr j
aði hver geisli á gljáfægðum silf j
urbikurum og ljómandi skraut-i
munum. Steinarnir í hringunum,
sem lágu í flauelsöskjum í glugg
unum, urðu að hundruðum sólna
sem vörpuðu frá sér gliti. Já, --
geislunum, sem léku um glugga
gullsmiðsins, var ekki kastað á
glæ. Þar var þeim veitt viðtaka,
og þar var þeim aftur varpað til
annarra. Þar báru þeir vexti og
vaxtavexti.
Drengurinn stóð framan við
gluggann, þar sem hringirnir
glóðu í flauelsöskjunum.
Hundrað sinnum hafði hann
gengið fram hjá þessum glugga
þegar hann fór að heiman í skól
ann eða var á leið heim úr skól-
anum. Auðvitað hafði hann allt-
af vitað, að búð gullsmiðsins var
þarna, þó að hann hefði aldrei
gefið henni verulegan gaum.
Hvað var líka í skartgripabúð,
sem drengur hafði gaman af að
horfa á?
Nei — þá hafði hann stundum
átt bágara með að ganga fram
hjá glugga bókaverzlunarinnar,
þar sem litríkar, útklipptar
myndir voru til sýnis, eða leik-
fangaverzluninni, þar sem raf-
knúin járnbrautarlest brunaði
hring eftir hring og nægði ekki
minna en heill gluggi. Hún fór í
gegnum jarðgöng úr pappa og
fram hjá litlum stöðvarbygging-
um. Það var skemmtilegra fyrir
dreng að horfa á þetta en hégóm
ann i fcúðargluggum gullsmiðs-
ins.
En í dag stó'1' drengurinn graf
kyrr fyrir framan glugga skart-
gripaverzlunarinnar Að þessu
sinni flatti hann ekk’ ne.fið út
já glugga bóksalans eöa leik-^
fangasalans og starði á varning
þeirra með hálfopinn munninn.
Nei — núna stóð hann skref frá
glugga gullsmiðsins, því að þetta
var ekki neitt, sem honur lék
hugur á. Stundum leit hann til
hliðar og þóttist vera að gefa
gætur að tveimur gráspörvum,
sem setzt höfðu að köku, sem
viðskiptavinur í brauðbúðinni
hafði misst á gangstéttina. En
útundan sér gaf hann þó stöðugt
gætur að því, hvernig sólargeisl
arnir sindruðu á hringunum. Við
og við leit hann gætilega í kring
um sig, því að hann vildi huga
að því, hvort einhver veitti hon-
um athygli; En svo leit hann aft-
ur á geisladýrðina í glugganum.
Hann fann, hvernig hjartað
barðist í brjósti hans og svit-
inn hnappaðist á enni hans.
Átti hann að hverfa frá? Hann
hafði í marga daga sótt í sig
veðrið, en hann hafði alltaf
brostið kjark á síðasta augna-
hring í glugganum. Konan fór
aftur að bjástra í glugganum,
gröm yfir þessum viðskiptavini.
Og þegar hún horfði ekki lengur
á, var eins og hringarnir fengu
aftur líf og lit. Yzt ’í öskju lá
hringur, sem honum hafði sýnzt
glóa fagurlega úti í glugganum.
Hann þekkti hann aftur. Þetta
var grannur gullhringur með
sindrandi steini — það gat vel
verið demantur. Það stafaði af
honum fínlegum geislum, þótt
rokkið væri þarna við borðið.
Drengurinn seildist eftir honum
og tók hann upp með lotningu.
í sömu andrá heyrði hann ó-
vingjarnlega rödd konunnar:
— Þú ert þó ekki að fitla við
hringana?
Þetta kohi svo flatt upp á
drenginn, að hann missti hring-
inn. Hann datt niður á glerplöt-
una. og það glamraði í. Hita-
bylgja fór um klnnar hans, og
hann stokkroðnaði. Hélt hún, að
buddunni. Smápeninga, sem af-
gangs urðu, lét hann aftur í
budduna. Konan tók peningana
og lét þá niður í skúffu. Svo
vafði hún Ijósrauðum pappír ut-
an um hringinn og rétti drengn-
um gripinn.
Hann stakk bögglinum í vasa
sinn og gekk til dyra. Bara að
komast út, hugsaði hann, út héð-
an úr þessari búð, frá skömm-
inni og óvirðingunni.
En bikar niðurlægingarinnar
var ekki barmafullur. Þegar
hann var í þann veginn að opna
hurðina, svo að hann gæti smog
ið út, hrópaði konan á ný:
— Komdu hingað snöggvast!
Drengurinn sneri sér að kon-
unni, sem kom brunandi til hans.
Áður en hann hafði áttað sig,
var hún komin með hendurnar
niður í buxnavasa hans og farin
að leita á honum. Hún leitaði í
hverjum vasanum af öðrum og
síðast í blússuvösum hans. Loks
KAI' OLSEN:
HRINGURINN
bliki. Hann þyrði það aldrei, ef
hann gerði það ekki í dag, þeg-
ar hann hafði staðið þarna
svona lengi. Hann hafði hjart-
slátt, þegar hann nálgaðist dyrn
ar og tók rökum höndum um
hurðarhúninn.
Hann varð að ýta fast á hurð-
arhúninn.
Bak við glerhillur búðarborðs-
ins stóð roskin kona. Hún var
kuldaleg á svipinn, svartur kjóll
náði alveg upp að höku, en hvít-
ur kragi um hálsinn. Hún spurði
hann önuglega, hvað hann vildi.
Það lá við, að hann hvíslaði, þeg
ar hann svaraði henni. Hann
kvaðst vilja fá að sjá þessa
hringa í glugganum. Hann
þekkti ekki rödd sjálfs síns.
Honum fannst hún koma úr mik
illi fjarlægð, líkt og það væri
ekki hann sjálfur, sem talaði.
Konan leit undrandi á dreng-
inn, og svo sneri hún sér við með
tregðu og seildist eftir öskjum
í glugganum. Þær lét hún á borð-
ið fyrir framan drenginn.
Það var eins og hringarnir
misstu allt í einu alia dýrð sína,
þegar þeir voru komnir á af-
greiðsluborðið Þarna lágu þeir,
kaldir og lifvana/ og fánýtir,
fannst honum Hann starði agn-
dofa á flauelsöskjurnar. og kon-
an í búðinni vokað; yfir honum
með tortryggni i svipnum Hann
stóð svona lengi án þess að gefa
gaum að neinu, gróf aðeins aug-
un niður í flauelsbakkana. Loks
dirfðist hann að spyrja, hvort
ekki væru til aðrir hringar.
Hann hafði séð svo faliegan
hann ætlaði að stela hringnum?
Hann deplaði augunum ótt og
títt, og þau fylltust tárum, svo
að hann sá konuna aðeins ó-
greinilega. En hann skynjaði
samt, að hún stóð þárna ógn-
andi andspænis honum.
— Þér haldið þó ekki . . . ég
ætlaði bara .... stamaði dreng
urinn og barðist við grátinn. —
Eg ætlaði bara að kaupa hring
handa mömmu og þessi var svo
fallegur. Eg ætlaði bara að
spyrja, hvað hann kostaði. Kann
ske er hann ekki eins dýr og ég
hélt.
Konah brosti háðslega.
— Hring á tvö hundruð krón-
ur — það er líklega eitthvað,
sem drengur kaupir handa
mömmu sinni.
Drengurinn litaðist um i ör-
væntingu. Hann óskaði þess, að
hann gæti hlaupið út úr búð-
inni, burt frá þessu öllu En þá
fyrst myndi þessi kvenmaður
sannfærast um, að hann hefði
komið inn þeirra erinda að stela.
Með tárin i augunum benti
hann á óverulegan og skrautlaus
an hring í einni öskjunni
— En hvað kostar þá þessi?
— Tuttugu og fimm krónur,
sagði konan. — Viltu fá hann,
eða ætlarðu kannske ekki að
kaupa neitt?
Drengurinn kinkaði aðeins
kolli og dró upp buddu sína. Það
voru margir peningar í henni —
eins og tveggja krónu peningar,
— því að hann hafði tæmt spari
baukinn sinn. Loks hatði hann
talið tuttugu og fimru krónur úr
stjakaði hún við honum og
mælti:
— Svona — nú geturðu farið.
Eg held, að þú hafir ekki tekið
neitt.
Þegar drengurinn kom heim,
beið maturinn hans í ofninum.
Móðir hans hafði hvolft yfir
hann diski, svo að hann kóln-
aði síður.
— Af hverju kemurðu svona
seint heim? spurði hún.
— Eg var bara að horfa í búð-
arglugga, sagði hann lágum
rómi.
Hann laut yfir matinn og
þorði ekki að líta upp, því að
hann fann, hve hann stokkroðn-
aði. Móðir hans mátti ekki vita
um þá hneisu, sem honum hafði
verið gerð.
f huga hans komst ekkert að
nema þessi eina hugsun: Hún
hélt. að ég væri þjófur, — hún
hélt, að ég væri þjófur
Hann gleypti í sig matinn, þó
að hann hefði i rauninni ekki
matarlyst. Það var eins og bit-
arnir vildu ekki ofan í hann En
mamma hans mátti ekki verða
neino vör. Hann gaut augunum
til hennar. Hún var að brjóta
saman föt, sem hún hafði þveg-
ið, og hann fylgdist með hverri
hreyfingu handa hennar. Allt í
einu fundust honum fingur henn
ar svo berir og umkomulausir.
Þarna átti hringurinn frá hon-
um að vera, og það átti að stafa
frá honum geislum á þvottinn,
sem hún handlék Hann hafði
hlakkað óumræðilega mikið til
þess að gleðja hana með hinni
óvæntu gjöf. En nú myndi hún
aldrei fá að sjá hringinn, sem
hann hafði keypt. Aldrei myndi
hringur skreyta hendur hennar.
Hann vissi, að sjálf myndi hún
ekki eyða peningum til slíkra
kaupa, og engum í öllum heim
inum myndi detta í hug að gefa
henni hring — nema honum. Og
nú hafði þessu öllu verið spillt,
af því að kona í búð gullsmiðs-
ins þjófkenndi hann saklausan.
Loks var diskurinn hroðinn.
Hann spurði lágum rómi:
— Má ég leika mér svolitla
stund úti í garðinum?
Móðir hans var enn að sýsla
við þvottinn.
— Hlauptu þá út, sagði hún.
— En gerðu þig ekki óhreinan.
Drengurinn þakkaði fyrir mat
inn og flýtti sér síðan út.
Neðst í garðinum hafði hann
grafið dálitla gryfju, og þar
hafði hann rekið niður fjalir,
sem stóðu dálítið upp fyrir
gryfjubarmana. Síðan hafði
hann breitt yfir þær gamla
poka. Það var þakið. Dálitlar
dyr voru á þessu jarðhúsi hans,
og þegar, hann breiddi poka yf-
ir þær, fannst honum hann vera
kominn langt frá umheiminum.
Stundum þóttist hann vera
Róbinson á eyðieyju, langt úti
í hafi. Stundum var þetta tjald
landkönnuðar í ísauðnum Suð-
ur-heimskautsins. Hann einn
hjarði af flokki landkönnuða og
krotaði nú síðustu línurnar í dag
bókina.
En þennan dag dvaldist hann
ekki í draumheimum. Hin misk-
unnarlausa ákæra vék ekki frá
honum: Hún hélt, að ég væri
þjófur, — hún hélt, að ég væri
þjófur.
Hann stakk hendinni í vasa
sinn og dró upp böggulinn. Full-
ur viðbjóðs rakti hann Ijósrauð-
an pappírinn utan af hringnum.
Hann var harla óálitlegur í
rökkrinu niðri i gryfjunni — að
eins mjór, snúinn gullvír með
litlum rauðum steini í. Hann gat
varla greint litinn.
Hann virti gripinn fyrir sér
litla stund. Það var eins og þessi
hringur brenndi hann. Snögglega
kastaði hann honum frá sér. Svo
fór hann að grafa með báðum
höndum niður í moldina. Hann
krafsaði hraðar og hraðar og
gróf dýpra og dýpra. Það var leir
undir, og hann var svo þéttur,
að hann vann ekki á honum með
höndunum. Loks gafst hann upp.
Þá tók hann hringinn og fleygði
honum niður í holuna. Það komu
viprur í andlitið á honum, og
hann flýtti sér að róta lausu
moldinni yfir hann. Honum virt-
ist liggja mjög á. Það var eins
og líf hans riði á því, að hann
kæmi moldinni sem fljótast aft-
ur niður í þessa holu. Að lokum
traðkaði hann á moldinni og af-
máði öll ummerki í gryfjunni.
Að svo búnu litaðist hann um
í gryfjunni. Þetta var hlægilegt
afdrep, sem hann hafði gert sér
úr skökkum og skældúm fjölum
og rifnum pokum. Að hann
skyldi nokkurn tíma hafa getað
ímyndað sér, að þetta væri tjald
landkönnuðar á suðurskautinu
Eða neitt annað en moldar-
gryfja. Það var í rauninni asna-
legt að gera sér það í hugarlund
Það var barnalegt.
Hann skreið upp úr gryfjunni
Síðan þreif hann pokana og
svipti þeim burt Hann losaði
líka fjalirnar og henti þeim í
hrúgu Þegar hann hafði þetta
starfað gekk hann hröðum
skrefum að verkfæraskúrnum
Þar tók hann sér skóflu og fór
með hana að gryfjunni. En nú
fór hann sér ekki óðslega. Hann
tók með hægð hverja skóflu-
fyllina aí annarri ur beðunum,
þar sem kartöflurnar höfðu ver
ið, og mokaði niður í giyfiuna.
(Framhald á 15. síðuL