Tíminn - 23.12.1961, Blaðsíða 9

FuIIveyi fagn-
að í Reykjaskóla
Laugar’daginn 2. desember var
efnt til myndarlegs fullveldisfagn-
aöar að Reykjaskóla í Hrútafirði
af neanendum skólans. Þess háttar
samkomur hafa verið fastur liður
í starfsemi skólans undanfarin ár.
Bjóða þá nemendur sínum nán-
ustu og hefur ávallt verið fjöl-
mennt þangað þennan dag. Svo
var og að þessu sinni þótt veður
og færð væri hvorugt eins og bezt
varð á kosið.
Samkoman hófst kl. 21 um
kvöldið og var öll hin ánægjuleg-
asta og til sóma bæði nemendum
og kennurum. Skemmtiatriðin
fóru fram í nýreistu íþróttahúsi
skólans. Skólastjórinn Ólafur H.
Kristjánsson, flutti snjalla ræðu
um nauðsyn á góðu samstarfi
heimila og skóla í uppeldismálum
æskunnar. Þrjár blómar'ósir sungu
og léku undir á „guitar“. Nokkrir
Söngur me5 gítarundirleik — Ragna,
Halldóra, Anne Mary
nemendur sýndu þjóðdansa. Þrír
nemendur lásu upp, og að lokum
fluttu tveir nemendur stuttan
leikþátt. Var öllum þessum
skemmtiatriðum ágætlega tekið.
Síðan þáðu gestirnir rausnarlegar’
veitingar í borðstofu skólans. Að
lokinni kaffidrykkju hófst dans-
inn, og léku fyrir honum tvær
hljómsveitir til skiptis, en báðar
eru eingöngu úr skólanum. Var
dansinn stiginn af miklu fjöri til
kl. 2 að nóttu.
Ég átti þess kost að ræða lítil-
lega við skólastjórann um skóla-
starfið yfirleitt svo og um nauð-
synlegustu framkvæmdir skólans
á næstunni. Hann fræddi mig á
eftirfarandi:
Fjöldi nemenda í vetur er 105
og er það hið allra fyllsta er skól-
inn getur tekið á móti. Um 140
nemendum varð að vísa fr'á, því
að heimavist rúmar vart fleiri en
60—70 nemenduir. Flestir aru
nemendur úr byggðum Stranda-
og Húnavatnssýslna. Skólinn starf-
ar í 3 bekkjum og fastir kennarar
eru 4 auk skólastjóra en þeir eru
Ragnar Þorsteinsson, Aðalbjöm
Gunnlaugsson, Helga Eiðsdóttir
og Mattihías Gestsson, er hóf
kennslustörfin þar í haust í stað
Gunnlaugs Sigurðssonar, er lét af
störfum við skólann s.l. vor.
Stundakennari er Sólveig Kristj-
ánsdóttir, er kennir stúlkum
handavinnu. Heilsufar hefur verið
ágætt í skólanum það sem af er
vetrar.
Félagslíf nemenda er gott. Þeir
halda uppi málfundafélagi og
skólablaðið „Nýgræðingur" kem-
ur út fjölritað á þeirra vegum.'
Þar í rita nemendur bæði bundið
og óbundið mál um ýmiss konar
Leikþáttur — Lína og Gústi fara í spurningaleik. Leikendur eru Brynja
Jóhannesdóttir og Jón Hilmar Jónsson
t
efni. Hvað framkvæmdirnar á-
hrærir, þá er þeirra brýn þörf.
íþróttahúsið er komið vel á veg
og verður þar fram haldið eftir
því sem aðstæður leyfa.
Það, sem nú kallar mest að, er
bygging nýrrar heimavistar fyrir
nemendur ásamt kennaraíbúðum.
Ekki til að fjölga nemendum,
heldur til að geta veitt þeim betri
aðbúnað en nú er, svo og til að
fá húsrými fyrir starfslið skólans,
en á því er mikil þörf. Bygging
kennaraíbúða er ekki síður brýn.
Til að geta haldið góðum kennslu-
kröftum, er nauðsynlegt að geta
boðið upp á hvort tveggja, góð
vinnuskilyrði og sómasamlegt j
íbúðarhúsnæði, en eins og allir I
vita, sem til skólamála þekkja, þá
er fátt nauðsynlegra hverjum
skóla, en að fá haldið góðum kenn
urum, sem eru orðnir þjálfaðir í
starfi. Á þetta ekki síður við um
heimavistarskólana, sem eru
hvort tveggja í senn, heimili og
skóli. „Við væntum skilnings allra
góðra manna á þörfum okkar í
þessu efni“ segir skólastjóri að
lokum.
Samræðum okkar er lokið. Ég
óska honum, skóla hans, kennur-
um, nemendum og starfsliði öllu,
allra heilla í nútíð og framtíð með
þökkum fyrir ánægjulega kvöld-
| sitund. Vonandi verður fljótlega
! hafizt handa um nauðsynlegustu
j byggingarframkvæmdir í Reykja-
; skóla. Engir ættu að fagna því
fremur en byggjendur Stranda-
; sýslu og Húnaþings. Það er eigi
lítils virði fólkinu í þessum byggð-
arlögum, að fræðslustofnun sú, er
börn þeirra hverfa til, vel flest
að loknu námi í bamaskóla, hafi
á að skipa samstilltu kennara -og
starfsliði, er komið geti nemend-
um áfram til aukins þroska, mann
dóms og mennta, um leið og að-
stæður batna til betri aðbúnaðar
nemendunum' sjálfum til handa.
Ég er þess fullviss, að skólastjór-
inn á visan stuðning þessa fólks í
því brýna hagsmunamáli, er hér
um ræðir. Þetta er raunar ekki
: sér'mál skólans, heldur héraðsins
alls. Vonandi verður skilningur
þeirra, sem með völdin fara í þess
um málum, þ. e. þings og ríkis-
stjórnar, á þann veg að fljótlega
rætist úr til hins betra.
Jónas R. Jónsson,
Melum, Hrútafirði.
(Myndirnar tók Matthías Gests-
son kennari.)
ÞjóSdans f Reykjaskóia
Nú hefur séra Sveinn Víkingur
vinur minn, sagt mér til syndanna
í grein sihni: Er spíritisminn hé-
gómi? sem birtist í Tímanum síðast
liðinn laugardag. Sá er vinur er
til vamms segir, ekki sízt ef sá
vinur er eins og séra Sveinn að
mínu áliti og margra annarra, einn
af. gáfuðustu, beztu og skemmti-
legustu ræðumönnum, rithöfund-
um og skáldum þjóðarinnar. Mér
eins og öðrum er líka kunnugt um
það að hann hefur valið sér þann
leiðtoga sem 12 ára að aldri var
gáfaðri og lærðari en allir mestu
gáfu- og lærdómsmenn sinnar þjóð-
ar, en hafði umfram það þá miklu
og sönnu vízku til að bera, sem
hafin er upp í það veldi spnar
guðsríkis sem er vairanlegri en
allar gáfur, lærdómur og sannanir
heimsins samanlagðar. Þau skáld
sem höfðu gáfnakvóta um 200 og
þar yfir, eins og Shakespeare,
Milton og Goethe jusu af hinum
lifandi nægtabrunni hans og sögðu
sumir hverjir í orði kveðnu eins
og Páll postuli: Náð þín nægir mér.
Jafnvel ókristnum síðari tíma
Nóbelsverðlaunaskáldum, eins og
skáldi ástarinnar, Rabindranath
Tagore, hefur verið talið það helzt
til ágætis (sbr. ritdóm Þorsteins
M. Jónssonar í sama blaði Tímans,
um bókina sem séra Sveinn þýddi
em hann nýlega, vegna aldarminn-
íngar hans) að „trú hans og lífs-
skoðanir eru þó hinar sömu sem
grundvallarskoðanir þær, er krist-
in trú er reist á.“
Kristur hefur þegar með lífi sínu
dauða og upprisu og vitnisburði
lærisveina han? gefið okkur, líka
með gáfum sínum qg vizku, sem
enginn hefur jafnast a við, þá einu
algildu og eilífu sönnun sem nægir
okkur nú og eilíflega um fram-
haldslífið, bæði trúar og þekking-
Esra Pétursson, læknir:
Er spíritisminn hégómi?
arfarslega. Trúum við ekki þeirri
sönuun, mun ekki heldur öndum
framliðinna, jafnvel þó að það
væri örugglega sannað, að þeir
væru það, sem þeir segðu sig
vera, takast fremur að sannfæra
okkur.
í stærðfræðinni og í ýmsum öðr-
um vísindagreinum nægir líka
bara ein einasta sönnun sé hún
algild.
Forseti guðspekifélagsins hér á
landi .lýsti því nýlega yfir opinber-
lega á prenti og la^ði á það þunga
áherzlu, að guðspeki væri hvorki
neins konar trú né kennisetningar.
Þó að brautryðjandi spiritismans
hér á landi, Einar Hjörleifsson,
hafi árið 1905 skipað henni til
sætis með öðrum trúarbrögðum
með því að kalla Hana andatrú
(sbr. Öldin okkar 1901—1930;
Fjallkonan 4.4. 1905), sem er
„fínna“ nafn en „draugatrú",
(Þjóðólfur 7.4. 1905), þá veit ég
ekki hvort spíritistar fylgja þeirri
stefnu lengur að kalla spíritism-
ann trú eða trúarbrögð. Ég vona
að svo sé ekki, því að ég,vil manna
sízt verða til þess að ráðast á ann-
arra trúarbrögð að kommúnisman-
um þó undanteknum, jafnvel þó að
mér sjálfum virðist þau vera hé-
gómi. Eg er þeirrar skoðunar, að
spíritisminn sé ekki trúarbrögð af
neinu tagi, heldur fremur einhvers
konar „fræði eða vísindagrein".
Styðst ég þar við orð séra Sveins,
en hann segir í grein sinni: Erpsychology
spíritisminn hégómi? „Læknirinn
hlýtur að vita að ekki aðeins fjöldi
lærðra háskólaprófessora, heldur
hinir ágætustu vísindafrömuðir
víða um heim hafa áratugum sam-
an starfað að rannsóknum miðla og
sálrænna fyrirbæra.“ Og enn frem-
ur orð Sir Oliver Lodge um spírit
ismann í grein sinni í Encyclopedia
Brittannica er hann segir: „Spritit-
ismi, nafn sem notað er af nokkr-
um heimspekingum til þess að
tákna með heimspekilegt viðhorf
eða sjónarhól varðandi alheiminn
o. s. frv. ... en oftar er það notað
til þess að tákna vaxandi sannfær-
ingu viss fólks að áthafnir mann-
legra vera eru ekki algerlega
bundnar við þau afnot sem þær
hafa af líkamlegum eða efnislegum
lífverum hér á þessum hnetti ...
og enn fremur er það haldið að
persónuleikar þeir. sem á þennan
háit eru færðir inn í tilveruna,
muni flytja með sér minni sitt, eig-
inleika, smekk og ástúð, sem þeir
höfðu þroskað hér i tengslum við
efni, og skulu mega með vissum
takmörkunum leiðbeina og hafa
áhrif á jarðneska atburði í sam-
starfi við þá. sem enn þá lifa á
jörðinni . einn hópur rannsókn-
armanna .. er ekki undir það
búnir að taka við þeirri skýringu
að menn lifi eftir dauðann og mis-
líkar þess vegna orðið spiritismi
og kjósa heldur að nota hlutlaust
orð eins og dulspeki og para'
þriðji hópur vís-
| indamanna hafnar ekki einungis
i spíritista tilgátunni (hypothesis)
iheldur efast líka um staðreyndirn-
| ar, og álita þær vera útkomnar frá
villimanna hjátrú og þjóðsögum,
og þess vegna ekki þess virði, að
þeim sé vísindalegur gaumur gef-
inn“. (Orðrétt þýðing, eftir því
sem ég kemst næst).
Sem sagt spiritisminn er tilgáta,
sem styðst við fjölmargar „stað-
reyndir“ sem spiritistar kalla
„sannanir“, og nálgast það að vera
eitthvað af þessu; heimspekistefna,
vísindagrein eða meira eða minna
merkilegt rannsóknarefni, einkum
fyrir þá sem hafa lítinn trúarstyrk
tii að bera. ef vera mætti að tæk-
ist með hætti spiritista, að styrkja
trú 'þeirra. Vitandi það að einn
skiptir litlu það, sem annan skiptir
miklu, réðst ég á spíritismann
fyrst og fremst til þess að gefa
spiritistum færi á því, að gera
hreint fyrir sínum dyrum og taka
af skarið ti_' þess að skærara ljós
gæti þá upplýst þá sjálfa um það
hvort þeir álíti nú enn þá spirit-
ismann vera trú eða trúarbrögð
eða ekki. Álíti þeir, eins og ég, ?.ð
hér sé um að ræða heimspeki-
stefnu, eða eitthvað í áttina við
það að vera vísindagrein, verða
þeir að vera við þvi búnir að mæta
vægðarlausri vísindalegri gagn-
rýni. Henni er nær ávallt og ætti
alltaf að beita um allar vísindaleg-
ar kenningar þeirra sem leita sann-
leikans um eitthvert málefni, því
að hann einn stenzt þann hreins-
unareld, ef bæði forsvarsmenn og
andmælendur eru eins einlægir
eins og þeim er framast unnt að
vera.
Til þess að fjalla um spíritisma
er sál- og geðfræðileg nútíma-
þekking ómissandi, nema því að-
eins að spíritistar treysti sér til
þess, að leggja fram eina algilda
og haldgóða sönnun. Fjöldi þeirra
skiptir hér litlu máli, hvort sem
þær skipta hundruðum eða þús-
undum, ef þær eru allar jafn óvís-
indalegar og haldlitlar. Fjoldi
þeirra er einmitt óræk sönnun
þess að spíritistum hefur ekki enn
þá tekizt fyllilega að sannfæra
hvorki sjálfa sig né aðra. Sjálf-
sagt eru þeir eins og náfrændur
þeirra, guðspekingarnir, alltaf að
leita án þess að vita hvert, hvem-
ig og að hverju ber að leita.
Ekki tjóar að leita eingöngu hjá
gáfumönnum og meira eða minna
ótíndum Nóbelsverðlaunahöfund-
um, því að þrátt fyrir miklar gáf-
ur sínar geta þeir í skrifum sín-
um og allri lífsbreytni verið óvitr-
ir sem asnar, og því fjær
sem þeir standa kristni, þeim
mun óvitrari eru þeir, hvað sem
þekkingu, vísindum og gáfum
þeirra líður.
Því síður er ástæða til að leita
sér leiðbeiningar hjá meira eða
minna ótíndum, framliðnum önd-
um. Eins og ritstjóri guðspekifé-
lagsins benti á, verður enginn al-
vitur af þvi einu að deyja, um
leið og ritstjórinn fagnar því, að
endurholdgunarkenningih er nú
meira og meira boðuð af vörum
miðla. Við eigum annan fagn-
aðarboðskap um eilíft líf og náð
Guðs, sem er okkur meira virði
(Framhald á 12. síðu).
TÍMINN, laugardaglir 2S. desember 1961.
9