Tíminn - 23.01.1962, Side 7

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdarstjóri: Tómas Árnason. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason. Frétta-
ritstjóri: Indriði G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas
Karlsson Auglýsingastjóri: Egill Bjarnason. Ritstjórnarskrifstof-
ur i Edduhúsinu; afgreiðsla, auglýsingar og aðrar skrifstofur
Bankastræti 7. Símar: 18300 — 18305. Auglýsingasími 19523. —
Afgreiðslusími 12323. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Áskriftargjald kr. 55 á mán. innan lands. í lausasölu kr. 3 eint.
,Hlutleysi4 Þjóðviljans
Þjóðviljinn hefur nú sjálfkjörið sig sem málgagn fyrir
samtök hernámsandstæðinga, enda áreiðanlega ekki getað
orðið það á annan veg. Tilefnið er það, að nýlega var frá
því sagt hér í blaðinu, að kommúnistar hefðu í vaxandi
mæli sett svip sinn á starf þessara samtaka að undan-
förnu og reynt eftir megni að eigna sér þau. Þetta hefur
þó ekki gerzt eins áberandi og síðastl. sunnudag, þegar
Þjóðviljinn skrifar forustugrein, sem beinlínis á að sanna,
að hann sé aðalmálgagn samtakanna.
Fyrir Þjóðviljann er tilgangslaust að mótmæla því, ^ð
það var megintakmark þessara samtaka í upphafi, að
vinna að brottför ;hersins, en fyrir áhrif komniúnista hef-
'ur það verið sett meira og meira á oddinn að undanförnu,
að ísland segði skilið við Atlantshafsbandalagið og tæki
upp svokallaða hlutleysisstefnu. Þetta er og bezt áréttað
i umræddri Þjóðviljagrein, því að þar er reynt að túlka
hlutleysið sem aðalstefnuatriði samtakanna.
Margir menn í öllum flokkum hafa verið andvígir er-
lendri hersetu hér á landi og byggt það á þjóðernislegum
sjónarmiðum. Langvinn erlend herseta er vissulega háska-
leg, og því verða jafnan í fullu gildi þau orð Bjarna Bene-
diktssonar, að íslendingar vilji heldur taka á sig þá áhættu
að hafa hér ekki her á friðartímum en að búa við þá
áhættu, sem hersetu fylgir. Af þeim ástæðum vilja þjóð-
legir menn ekki sætta sig lengur við hersetu en þörf er
á, enda það tryggt í þeim samningum, sem ísland hefur
gert um þessi mál.
Frá sjónarmiði kommúnista er það hins vegar ekki
þetta, sem skiptir meginmáli. Aðalatriðið frá þeirra sjónar
miði er að rjúfa tengslin við vestrænar þjóðir, Þeir vita,
að ekki þýðir að segja íslendingum, að í staðinn eigi að
koma tengslin við Austur-Evrópu. Þess vegna fela þeir sig
undir hlutleysishjúpnum. Frá þeirra sjónarmiði yrði þó
hlutleysið aðeins áfangi til bráðabirgða.
Af þeim ástæðum er það allt annað, sem vakir fyrir
kommúnistum með þátttökunni í Samtökum hernámsand-
stæoinga. Fyrir flestum þar vakir að vinna að því, að
ísland verði ekki hersetið um aldur og ævi. Fyrir komm-
únistum vakir að slíta tengslin við vestrænu þjóðirnar. Ef
það fæst ekki fram, geta þeir vel unað hersetunni og vilja
jafnvel halda henni, því að hún skapar þeim vissa áróðurs-
aðstöðu.
Fyrir þá lýðræðissinna, sem starfa í Samtökum her-
námsandstæðinga, ætti fátt að vera auðveldara en að átta
sig á fláttskap kommúnista, þegar þeir þykjast vilja hlut-
leysi. Hyar og hvenær hafa kommúnistar verið hlutlausir
í átökum austurs og vesturs? Hvað gerðu þeir t.d. við
Ungverja, er þeh' vildu taka upp hlutleysisstefnu?
Þeir, sem kryfja þessar spurningar til mergjar, hafa
full svör við því, hve alvarlega Þjóðviljinn fylgh' hlut-
leysisstefnu sinni og hvaða hlutverk hann ætlar Samtök-
um hernámsandstæðinga.
Verkamannabústaðir
Alþýðuþlaðið skýrir frá því, að ríkisstjórnin muni
leggja fram á Alþingi frv. um endurbætur á lögunum um
verkamannabústaði.
Þetta eru góð tíðindi. Á seinasta þingi lag'ði Þórarinn
Þórarinsson fram frv. um þetta efni. 1 upphafi þessa þings
fluttu Þórarinn, Jón Skaftason og Ingvar Gíslason frv. um
sama efni. Það er vel, að þær tillögur, sem þar koma
fram, verða nú teknar til greina. Þetta dæmi er glöggt
dæmi um áhrif jákvæðrar stjórnarandstöðu.
Ameríkuríkin deila um Castró
Ráðstefnunni í Punta del Este er veitt mikil athygli
í GÆR hófst í Punta del Este,
sém er í Uruguay, ráðstefna
bandalags Ameríkuríkjanna, en
meðlimir þess eru öll ríki Suð-
ur’- og Norður-Ameríku, nema
Kanada, alls 21 talsins. Ráð-
stefna þessi er kölluð saman að
ósk ríkisstjórnar Kolumbíu til
að ræða sameiginlega afstöðu
Ameríkuríkjanna til stjórnar
Castrós á Kúbu og undirróðurs
hennar í öðrum ríkjum Ame-
ríku.
Þótt Kolumbía eigi þannig op
inbei'lega forgöngu að ráðstefn
unni, er það vafalítið, að stjórn
Bandaríkjanna á aðalfrum-
kvæði hennar. Castró skapar
stjórn Bandarikjanna mjkil
vandamál heima fyrir og því er
henni pólitískt nauðsynlegt að
halda uppi áberandi baráttu
gegn Castró, ekki sízt vegna
hinnar misheppnuðu innrásar
á síðastl. vori. í augum margra
Bandaríkjamanna er Castró í-
mynd þess, að Bandaríkin séu
ekki lengur slíkur herra á vest-
urhveli jarðar og þau áður
voru og því sé Monroekenning-
in raunar ekki lengur í gildi, en
meginefni hennar er það, að
Bandaríkin muni ekki þola
neina íhlutun ríkja í öðrum
heimsálfum af málefnum Ame
ríku. Þessu var m. a. haldið
fram af demokrötum í forseta-
kosningunum 1960 og því ein-
dregið rofað að reyna að vinna
bót á þessu og láta Monroe-
kenúinguna aftur fá sitt fulla
gildi. Nú ganga republikanar
að sjálfsögðu eftir því, að þetla
loforð verði haldið, og telja
Kennedy verða lítið ágengt i
þessu máli. Þvert á móti hafi
hin misheppnaða innrás á Kúbu
í fyrra gert illt verra og styrkt
Castró í sessi og þar með að-
stöðu rússneskra og kínverskra
kommúnista til áhrifa og áróð-
urs í Ameriku.
Það hefur svo sitt að segja,
að auðhringarnir bandarísku,
sem hafa verið sviptir eignujn
sínum á Kúbu, ýta hér ljka und-
ir. Tjó'n þeirra af þjóðnýtingu
Castrós er metið um 7 milljarða
dollara.
BANDARÍKIN geta beitt sér
gegn Castró með tvennu móti.
Þau geta ráðizt ein gegn honum
og steypt honum úr stóli með
vopnavaldi á örskömmum
tíma. Ósennilegt er, að Rússar
myndu nokkuð koma honum til
hjálpar, þótt þeir hafi lofað
því, heldur nota þetta aðeins til
áróðurs gegn Bandarikjunum.
Af þeirn ástæðum er talið, að
Rússar hafi neitað Kúbu um að-
ild að Varsjárbandalaginu.
Castró hefur svarað þeirri synj-
un með því að lýsa yfir því, að
hann væri marxisti og markmið
hans væri að koma upp sósíal
ísku riki á Kúbu. Fyrir Rússa
er erfiðara að láta Bandaríkin
steypa Castró með vopnavaldi
eftir að hann hefur gefið slíka
yfirlýsingu, enda telja ýmsir
þeirra, sem vel til þekkja, að
Rússar hafi verið lítið ánægðir
vfir henni.
Fyrir Bandaríkin er hins veg
ar lítið hyggilegt að ráðast ein
gegn Castró með vopnavaldi
Það myndi að flestra dómi
býða það, að öll Suður-Amerika
FIEDEL CASTRÓ
myndi snúast gegn þeim. Auk
þess myndi það verða mikið
vatn á myllu kommúnista í Af-
ríku og Asíu. Bandaríkin hafa
því fyrst og fremst valið þá
leið, að reyna að fá öll Ameríku
ríkin til samstarfs gegn Castró.
Þetta hefur hins vegar gengið
erfiðlega. Það hefur ekki feng
ið fylgi, að Ameríkuríkin beittu
efnahagslegum aðgerðum gegn
Kúbu, þar sem talið hefur ver-
ið, að það myndi aðeins gera
Castró háðari Rússum og Kín
verjum. í seinni tíð hafa Banda
ríkin því aðallega beitt sér fyr-
ir því, að Ameríkuríkin ein-
angruðu Kúbu pólitískt, þ. e.
sögðu slitið stjórnmálasamb.
við stjórn Castrós eftir að hún
hefði fengið frest til að breyta
um stefnu, þ. e. slitið hin nánu
tengsli við kommúnistaríkin.
Það verður um þetta mál,
sem fyrst og fremst verður
fjallað á ráðstefnunni i Punta
del Este. Talið er að Bandarík-
in hafí þegar fengið 12 ríki til
að styðja framangreinda stefnu
sína eða eftirtalin ríki: Guate-
mala, Hounduras, E1 Salvador,
Costa Rica, Panama, Nicaragua,
Haiti, Dominikanska lýðveldið,
Venezuela, Kolumbía, Perú og
Paraguay. Til þess að tillagan
fái fullt samþykki á ráðstetn-
unni, þarf 2/3 hluta atkvæða
og vantar því ekki nema eitt
atkvæði til þess, að umrædd t;l-
Iaga fáizt samþykkt. Ekki er tal
ið ólíklegt, að Uruguay bactist
hér við, en stjórnin þar hefur
enn ekki tekið endanlega af-
stöðu.
MÁLIÐ er hins vegar ekki levst
þótt tillagan fáist samþykkt
með slíkum meirihluta. Astæð-
an er sú, að þrjú stærstu rtkin
næst á eftir Bandaríkjunum eru
andvíg tillögunni eða Brazilía,
Mexikó og Argentína. Þeim
fylgja að máli þrjú smærri riki,
eða Ecuador, Chile og Bolivía,
ásamt svo Kúbu. Þessi ríki gera
ekki eins mikið úr tengslum
Castrós við kommúnistaríkin
og Bandaríkin og telja allar
meiriháttar refsiaðgerðir gegn
Castró aðeins bera þann árang
ur, að hann freistist til enn
nánara samstarfs við kommún-
isla en ella. Þau telja ekki hætt
una af ár'óðri Castrós svo
mikla í Suður-Ameríku, að á-
stæða sé til að skelfast hana.
Hann geti fyrst orðið hættuleg-
ur þar, ef hann verði gerður að
eins konar píslarvætti með refsi
aðgerðum, sem eignaðar verði
auðhringum Bandaríkjanna, en
þeir eru mjög óvinsælir í Suð-
ur-Ameríku. Andstáða þeirra
gegn Castró hefur gert hann
vinsælan í Suður-Ameriku.
Forustumenn þessara rikja
telja það bezta svarið gegn
Castró, að unnið sé að framför-
um í Suður-Ameríku og reynt
að ná enn betri árangri en á
Kúbu. Ef það takizt, rnuni
Castró hverfa í skuggann og
áhrif hans fara minnkandi. Að-
alatriðið sé, að framkvæma á-
ætlun þá um framfarir Suður-
Ameríku, sem Kennedy forseti
beitir sér fyrir og Bandaríkja-
þing hefur heitið til mikilii fjár
veitingu. í því sambandi er
bent á, að sennilega geti Kenne
dy þakkað Castró það, að þing-
ið fékkst til að fallast á þess-
ar tillögur hans.
í Bandaríkjunum á þessi
stefna einnig fylgi að fagna og
hefur t. d. sá ritstjóri „Nevvs-
veek“, sem stjórnar skrifum
þess um málefni Suður-Ame-
ríku, hvatt eindregið til þess,
að Bandaríkin leiði Castró sem
mest hjá sér, en stuðli þeim
mun meira að framförum í Suð
ur-Ameríku.
Vafasamt er talið, að Brazi-
lía, Argentína og Mexikó beygi
sig .fyrir samþykkt ráðstefnunn-
ar í Punta del Este, ef hún sam-
þykkir að slíta stjórnmálasam-
bandi við Kúbu. Það myndi
þýða í reynd, að bandalag Ame-
ríkuríkjanna væri klofið Fyrir
Bandaríkin væri mjög hæpið að
tefla á svo tæpt vað, og því þyk
ir ekki ósennilegt, að reynt
verði að finna einhvern milli-
veg milli sjónarmiða þessara
ríkja annars vegar og Bandaríkj
anna hins vegar. Það væri í sam
ræmi við þá meginstefnu Banda
rílcjanna að reyna að treysta
sambúðina við Suður-Ameríku
og líta á hin stóru ríki þar sem
jafningja Bandaríkjanna Þ.Þ
TÍMINN, þriðjudaginn 23. janúar 1962
1